PCT to hematokryt płytkowy lub inaczej płytkokryt bądź trombokryt (z ang. plateletcrit). Określa on stosunek objętości masy płytkowej do całkowitej objętości krwi. PCT oznaczane jest w morfologii jako jeden z parametrów związanych z płytkami krwi. Wartość płytkokrytu nie może być rozpatrywana w oderwaniu od pozostałych wyników krwi, ponieważ samodzielnie nie jest wskaźnikiem nieprawidłowości ani chorób krwi. Norma PCT wynosi od 0,14 do 0,36 procent w stosunku do całkowitej objętości krwi.
Podwyższone PCT a PLT, PDW, P-LCR i MPV – parametry płytek krwi i ich normy
Badaniem określającym ilościowe i jakościowe parametry krwi jest morfologia. Należy wykonywać je regularnie raz do roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza. Wyniki morfologii przedstawiają wartości związane z erytrocytami, limfocytami oraz trombocytami. Trombocyty badane są pod kątem ilości, a poszczególne płytki oceniane są jakościowo oraz w stosunku do całej objętości krwi. Wyniki niemieszczące się w normie mogą świadczyć o chorobach związanych z zaburzeniami krzepnięcia krwi, przebytymi urazami lub o chorobie nowotworowej.
Norma PCT, czyli płytkokrytu, mieści się w zakresie od 0,14 do 0,36 procent. Tyle procent płytek krwi powinno być prawidłowo w stosunku co całej objętości krwi. Podwyższone PCT w morfologii krwi, gdy jest jedynym nieprawidłowym wynikiem, nie ma znaczenia w diagnostyce i nie powinno stanowić powodu do niepokoju. Zwykle w takich wypadkach w wynikach morfologii PCT podwyższone jest nieznacznie. Jeśli wartość otrzymana podczas analizy próbki krwi znacznie przekracza normę i pozostałe parametry trombocytów także są wyższe niż prawidłowe zakresy, konieczne jest wykonanie kolejnych badań i diagnostyka w kierunku przyczyn nadpłytkowości (trombocytozy).
Poszczególne parametry płytek krwi oznaczają:
-
PLT – liczbę płytek krwi, norma to od 140 do 440 tysięcy na milimetr sześcienny,
-
MPV – średnią objętość płytek krwi, norma to od 7 do 10,4 femtolitrów,
-
PDW – zróżnicowanie płytek krwi w stosunku do objętości krwi, a dokładnie ile płytek krwi ma większą i mniejszą objętość niż średnia wielkość płytek, norma PDW wynosi od 6,1 do 11 femtolitrów, a procentowo od 40 do 60 procent,
-
P-LCR – ilość dużych płytek krwi w stosunku do objętości krwi, norma to do 20 femtolitrów lub od 0,2 do 5 procent.
Podwyższone PCT oraz pozostałe parametry płytek krwi przekraczające górną granicę normy mogą świadczyć o nadpłytkowości. Wartości poniżej normy wszystkich parametrów oznaczać mogą małopłytkowość.
Zobacz także: PCT niskie a małopłytkowość: obniżone parametry płytek krwi – przyczyny i skutki
Podwyższone i wysokie PCT w morfologii – przyczyny, trombocytoza i leczenie
Ilościowe i jakościowe cechy płytek krwi, w tym PCT, podwyższone mogą być w określonych okolicznościach. Dlatego przed rozpoczęciem diagnostyki należy upewnić się, czy nie zachodzi któraś z sytuacji:
- osoba badana jest alkoholikiem,
- osoba badana często oddaje krew,
- osoba badana w ciągu około pół godziny przed pobraniem próbki krwi wykonała znaczy wysiłek fizyczny,
- osoba badana przeszła niedawno operację usunięcia śledziony lub inny poważny zabieg chirurgiczny,
- osoba badana leczy się na raka – zastosowano leczenie chirurgiczne, radioterapię lub chemioterapię,
- osoba badana niedawno urodziła dziecko.
W tych okolicznościach podwyższone, a nawet wysokie PCT jest naturalne. Ilość płytek krwi rośnie, gdy w organizmie toczy się stan zapalny albo dochodzi do uszkodzeń naczyń czy tkanek. Rolą trombocytów jest m.in. uczestniczenie w naprawie powstałych szkód. PCT wysokie może być również wskutek niedoboru żelaza w organizmie.
Nadpłytkowość, choroba, w której ilość płytek we krwi jest zbyt duża, może powstawać w wyniku:
- chorób krwi powodujących jej nadprodukcję, np. przewlekła białaczka szpikowa, czerwienica prawdziwa czy inne rodzaje białaczki, nadpłytkowość samoistna,
- stanu zapalnego w organizmie, m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów, nieswoistych zapaleniach jelit czy ciężkich infekcjach bakteryjnych,
- zażywania leków stosowanych w terapii antynowotworowej, pochodnych retinolu oraz doustnej antykoncepcji hormonalnej czy hormonalnej terapii zastępczej.
Rzadką chorobą powodującą znaczny wzrost liczby płytek krwi jest nadpłytkowość rodzinna. To genetyczna choroba dziedziczona autosomalnie dominująco. Oznacza to, że aby zachorować, wystarczy odziedziczyć jeden nieprawidłowy gen od któregoś z rodziców.
PCT wysokie może być także po poważnych urazach ciała, np. w wyniku wypadku samochodowego. Im więcej uszkodzeń ciała, niezależnie od ich przyczyny, tym ilość płytek krwi większa. Skutkiem tego jest także podwyższone i wysokie PCT.
Leczenie trombocytozy opiera się na metodach rozrzedzania krwi dostosowanych indywidualnie do potrzeb chorego i jego ogólnego stanu zdrowia. Najprostszą metodą doraźnego zmniejszenia gęstości krwi jest podanie dużych dawek aspiryny.
