Morfologia – podstawowe badanie krwi: normy i interpretacja wyników

Podstawowe badanie krwi oprócz morfologii to biochemia krwi. Określa stan organizmu – zawartość cholesterolu, trójglicerydów, poziom glukozy we krwi, białka, pierwiastków i wielu innych parametrów. Ważne badania krwi to także OB lub CRP wykrywające stan zapalny, krzepliwość krwi oraz stężenie hormonów. Każdy powinien poznać też swoją grupę krwi, wykonując adekwatne badanie.

Morfologia krwi: co to, kiedy i po co wykonuje się to badanie?

Morfologia to badanie krwi, które określa jakość oraz ilość erytrocytów (czerwonych krwinek), leukocytów (białych krwinek) oraz trombocytów (płytek krwi). To podstawowe badanie krwi wykonywane w ramach profilaktyki zdrowotnej oraz wykorzystywane w diagnostyce chorób. Podstawowe badania krwi w ciąży powinny być wykonywane co miesiąc.

Czy morfologię trzeba wykonywać co roku? Dowiesz się tego z filmu!

Morfologia z rozmazem to nie to samo co rozmaz krwi. Rozmaz krwi polega na mikroskopowej ocenie próbki krwi pod względem oceny erytrocytów, leukocytów i trombocytów przez laboranta oraz określeniu procentowej ilości białych krwinek. Morfologia z rozmazem wykonuje urządzenie o nazwie analizator hematologiczny – różnicuje białe krwinki na minimum 5 populacji (monocyty, limfocyty, eozynofile, bazofile oraz neutrofile). Morfologia z rozmazem to inaczej morfologia krwi obwodowej.

Zyskujące na popularności w ostatnim czasie badanie kropli krwi nie ma nic wspólnego z morfologią. To badanie stosowane w medycynie alternatywnej. Jego wiarygodność jest mocno wątpliwa.

Przygotowanie do morfologii krwi

Badanie krwi na czczo jest normą dla morfologii. Osoba badana nie powinna jeść nic w ciągu 12 godzin poprzedzających badanie. Krew do morfologii pobiera się rano, do godziny 10, ponieważ niektóre z parametrów zmieniają się w trakcie dnia.

Badanie krwi u dziecka przebiega w ten sam sposób co u osoby dorosłej. Aby złagodzić u najmłodszych stres związany z pobieraniem krwi, można dziecko w tym czasie potrzymać za rękę czy przytulić.

Normy i interpretacja wyników krwi

Wyniki badań krwi są pierwszym krokiem do wykrycia chorób w organizmie. Otrzymane wyniki morfologii krwi powinny być analizowane łącznie z innymi badaniami diagnostycznymi przez lekarza. Prawidłowe wyniki morfologii i możliwe przyczyny odchyleń od normy w ocenie erytrocytów to:

• erytrocyty (RBC) – norma u kobiet od 4 do 5,2 mln/µl, u mężczyzn od 4,5 do 6 mln/ µl; Przekroczona norma erytrocytów może być skutkiem odwodnienia organizmu, zaburzeń gospodarki hormonalnej lub niedotlenienia organizmu czy raka krwi, wynik poniżej normy oznacza anemię, krwotoki, niedobór żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 oraz może sugerować chorobę nerek;
  
• hemoglobina (HGB) – norma u kobiet od 12 do 16 g/dl, u mężczyzn od 14 do 18 g/dl; Zbyt dużo hemoglobiny oznacza odwodnienie organizmu, nadkrwistość lub niedotlenienie organizmu, zbyt mało – anemię;
  
• hematokryt (HT) – norma u kobiet od 37 do 47%, u mężczyzn od 40 do 51%, u dzieci do 15. roku życia od 35 do 39%; Podwyższony wynik jest objawem odwodnienia lub nadkrwistości, zbyt niski wskaźnik oznacza anemię;
  
• MCV (średnia objętość erytrocytu) – norma u kobiet i mężczyzn od 80 do 98; Wyniki powyżej normy sugerują anemię z powodu braku witaminy B12 i kwasu foliowego, poniżej normy – niedobór żelaza;
  
• MCH (średnia masa hemoglobiny w erytrocycie) – norma u kobiet i mężczyzn od 26 do 32 g/dl; Zbyt niski wynik oznacza anemię spowodowaną niedoborem żelaza;
  
• MCHC (średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie) – norma bez względu na płeć od 31 do 36 g/dl; Wynik poniżej normy sugeruje anemię z niedoboru żelaza.

Leukocyty we krwi powinny mieścić się w zakresach:

• leukocyty (WBC) – od 4,1 do 11 tys/µl; Leukocyty powyżej normy oznaczają, że wewnątrz organizmu toczy się stan zapalny, są skutkiem silnego stresu albo dużego wysiłku fizycznego, bardzo wysoki wynik może świadczyć o raku, przyczyny niskiego poziomu leukocytów to choroby wątroby, infekcja wirusowa, uszkodzenie szpiku kostnego;
  
• limfocyty (LYM) – norma od 20 do 45%; limfocyty powyżej normy oznaczają chorobę wirusową (mononukleozę, opryszczkę, różyczkę i inne), bakteryjną (m.in. gruźlicę) albo ostrą białaczkę limfoblastyczną; poniżej normy oznaczają chłoniaka, nowotwór kości lub białaczkę;
  
• monocyty (MONO) – norma u dorosłych od 1 do 8% wszystkich leukocytów; Monocyty powyżej normy to objaw infekcji bakteryjnych takich jak gruźlica czy dur brzuszny, zarażenia pierwotniakami, mononukleozy zakaźnej, stanu zapalnego w wyniku urazu, choroby Crohna czy kolagenozy, a także raka krwi (białaczki lub chłoniaka Hodgkina), monocyty poniżej normy mogą oznaczać infekcję i są skutkiem stosowania kortykosteroidów;
  
• eozynofile lub eozynocyty (EOS) – norma od 1 do 4% leukocytów; Podwyższony wynik jest objawem chorób alergicznych i pasożytniczych, czasem też hematologicznych, eozynofile poniżej normy mogą oznaczać infekcje, m.in. sepsę, czerwonkę czy dur brzuszny, występują przy urazach i oparzeniach;
  
• bazofile lub bazocyty (BASO) – norma od 0 do 1% leukocytów; Zwiększony poziom bazofilii może oznaczać alergię, chorobę krwi, chłoniaka Hodgkina, chorobę Crohna, gruźlicę, występuje też po usunięciu śledziony.

Z czego składa się krew? Dowiesz się tego z filmu!

Badanie krwi określa też poziom płytek krwi. Norma płytek krwi to od 150 do 400 tys/µl. Wysoki poziom płytek krwi występuje przy ostrych infekcjach, chorobach nowotworowych, przy niedobrze żelaza, regeneracji po krwotoku oraz w trombocytozie (nadpłytkowości), niskie płytki krwi występują w chorobach autoimmunologicznych, ostrych białaczkach i przy przerzutach raka, ale mogą być też skutkiem przyjmowania antybiotyków i leków przeciwbólowych.