Dna moczanowa jest chorobą autoimmunologiczną, rozwijającą się, gdy stężenie kwasu moczowego we krwi przekracza 7mg/dl. Efektem jest odkładanie się kryształków kwasu moczowego w stawach, co powoduje stan zapalny, określany mianem dny moczanowej. Podagra może mieć postać pierwotną lub wtórną. Najczęściej występuje postać pierwotna dny, której przyczyną jest zmniejszone wydalanie kwasu moczowego przez nerki.
Co to jest dna moczanowa i jakie są jej przyczyny?
Dna moczanowa jest jedną z chorób autoimmunologicznych, mogącą przebiegać bezobjawowo. Pierwszym objawem świadczącym o toczącej się chorobie jest atak dny moczanowej. W zależności od lokalizacji stanu zapalanego artretyzm nazywany jest:
- podagrą – jest to postać występująca najczęściej, objawiająca się zapaleniem śródstopno-paliczkowego palucha,
- chiragrą, objawiającą się zapaleniem stawów dłoni,
- gonagrą, objawiającą się stanami zapalnymi w obrębie stawu kolanowego,
- omagrą, objawiającą się zapaleniem stawu barkowego.
Pierwotna dna moczanowa nie ma określonej przyczyny, polega na zwiększonej ilości kwasu moczowego i zaburzeniami w jego wydalaniu przez nerki. Dna wtórna wynika z aktualnej choroby, na przykład chorób nerek, nowotworów, a także trybu życia – nieprawidłowego odżywiania, nadużywania alkoholu.
Rwa moczanowa może pojawić się także jako choroba towarzysząca kwasicy, niewydolności oddechowej lub jako efekt nadmiernego wysiłku fizycznego, palenia tytoniu czy przyjmowania niektórych leków, np. moczopędnych. Dna moczanowa częściej występuje u mężczyzn po 40. roku życia. Sprzyja jej niezdrowy tryb życia, otyłość, nadużywanie alkoholu, zła dieta i zespół metaboliczny.
Dna moczanowa – objawy i badania
Dna moczanowa może przez długi czas przebiegać bezobjawowo. Wielu chorych dowiaduje się o niej dopiero w momencie silnego ataku. Wówczas pojawia się osłabienie i gorączka, a staw lub stawy objęte zmianami są obrzęknięte i bolesne. Skóra je otaczająca jest zaczerwieniona, opuchnięta i nadmiernie ciepła.
Napad dny moczanowej ma zwykle miejsce rano, a także po dużym posiłku złożonym z produktów bogatopurynowych lub po wypiciu alkoholu. Nieleczony atak trwa około 3 tygodnie, po czym samoistnie mija. Nieleczona dna prowadzi do rozwoju dny przewlekłej, która cechuje się wielostawowymi zmianami zapalnymi, takimi jak guzki dnawe, ubytki kostne, nefropatia lub kamica moczowa.
Badania pozwalające na stwierdzenie dny moczanowej to przede wszystkim badania poziomu kwasu moczowego we krwi. Niekiedy występuje także podwyższony odczyn Bernackiego (OB), zmiany w obrazie radiologicznym stawów oraz obecność kwasu moczowego w materiale z płynu stawowego lub z guzków dnawych. Rzadziej stosuje się badanie na dnę moczanową polegające na wykonaniu prób z kolchicyną – lekiem, który stosowany jest w ostrym napadzie choroby.
Atak dny moczanowej – co robić?
Jak szybko wyleczyć dnę moczanową? W zależności od przyczyny, można mówić albo o łagodzeniu objawów, albo ich zupełnej eliminacji. Leczenie artretyzmu polega przede wszystkim na łagodzeniu stanu zapalnego. Najczęściej stosowane są niesteroidowe leki przeciwzapalne. Przy dnie moczanowej niezbędne jest podawanie leków przeciwbólowych oraz kolchicyny, mającej właściwości toksyczne. Bardzo ważne jest również nawadnianie chorego w celu pobudzenia diurezy i wydalania kwasu moczowego. Rzadko stosuje się glikokortykosteroidy. Leki przeciwwskazane w dnie moczanowej to aspiryna i jej pochodne, które mogą zaostrzać atak dny. Same leki jednak nie są wystarczające.
W leczeniu dny moczanowej niezbędne są domowe metody leczenia, czyli odpowiednia dieta. Z jadłospisu należy wykluczyć: mięso, sosy i wywary mięsne, rośliny strączkowe, kakao i czekoladę, tłusty nabiał, pieczarki, boczniaki, prawdziwki, szprotki, łososia i śledzie. Produkty bogatopurynowe, podobnie jak alkohol, pogarszają przebieg choroby i mogą zaostrzać objawy. Przerwy między posiłkami nie mogą być długie, a posiłki powinny być niewielkie. Chorzy na podagrę muszą unikać alkoholu i utrzymywać prawidłową masę ciała. Bardzo ważna jest odpowiednia podaż płynów – minimum 2 l dziennie. Zaleca się stosowanie ziół na dnę moczanową, np. pokrzywy przyspieszającej wydalanie moczu.
Czasami konieczne jest zastosowanie specjalistycznych leków. Zalicza się do nich leki moczopędne oraz leki urykozuryczne, które zwiększają wydalanie kwasu moczowego przez nerki i zapobiegają reabsorpcji zwrotnej. W cięższych przypadkach stosuje się leczenie uszkodzeń nerek, chirurgiczne usuwanie dużych guzów dnawych oraz rehabilitację układu ruchu. W dnie moczanowej wtórnej koniecznej jest niwelowanie przyczyn podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi.
