Kiedy pęcherz jest wypełniony, zakończenia nerwowe jego ścian wysyłają do mózgu odpowiednią informację przebiegającą przez rdzeń kręgowy. Mózg w odpowiedzi wysyła do pęcherza sygnał do wykonania skurczu mięśnia wypierającego mocz i rozluźnienia mięśnia cewki moczowej. Jeżeli z jakiegoś powodu przepływ informacji zostaje zakłócony, dochodzi do nieprawidłowego funkcjonowania pęcherza moczowego.
Przyczyny pęcherza neurogennego
Wystąpienie pęcherza neurogennego mogą powodować:
- choroby otępienne,
- urazy,
- stwardnienie rozsiane (SM),
- nowotwory,
- przepukliny,
- uszkodzenia naczyniowo-mózgowe,
- choroba Parkinsona.
Zobaczcie na filmie, jakie są przyczyny zapalenia pęcherza:
Objawy pęcherza neurogennego
Główne objawy pęcherza neurogennego to nietrzymanie moczu lub trudności w opróżnieniu pęcherza. Występowanie tych, oraz innych towarzyszących chorobie symptomów i powikłań jest zależne od rodzaju porażenia. Wyróżnia się 4 typy pęcherza neurogennego:
- typ I – wiotki wypieracz, spastyczny zwieracz;
- typ II – wiotki wypieracz, wiotki zwieracz;
- typ III – spastyczny wypieracz, spastyczny zwieracz;
- typ IV – spastyczny wypieracz, wiotki zwieracz.
Zwiotczenie wypieracza utrudnia usuwanie moczu z pęcherza. Przy towarzyszącej spastyczności zwieracza (typ I) ściany pęcherza mogą się rozciągać, grożąc jego uszkodzeniem. Przy dużym wypełnieniu krople moczu mogą wyciekać w niekontrolowany sposób.
Opróżnienie pęcherza bywa trudne, nawet po włożeniu w to dużego wysiłku. Gdy zwiotczenie dotyczy także zwieracza (typ II), całkowite pozbycie się moczu również jest niemożliwe. Zamiast tego jego krople nieustannie skapują z pęcherza.
Objawem typu III i IV jest zwiększone parcie w pęcherzu. Jednoczesna spastyczność zwieracza (typ III) powoduje częste oddawanie moczu w niewielkich ilościach, przy czym całkowite opróżnienie pęcherza jest niemożliwe.
Duże zaleganie moczu prowadzi do zwiększenia ciśnienia w pęcherzu, a co za tym idzie – pogrubienia jego ścian. Spastyczność wypieracza połączona ze zwiotczeniem zwieracza (typ IV) skutkuje częstomoczem i nietrzymaniem moczu.
Zalegający mocz może być pożywką dla bakterii. Zakażenie natomiast prowadzi niekiedy do stanów zapalnych pęcherza i cewki moczowej oraz pogłębia spastyczność zwieracza. Wynikiem stanów zapalnych bywają z kolei ropnie okołocewkowe lub przechodzenie zapalenia na najądrze.
Leczenie pęcherza neurogennego
Wyleczenie przyczyn pęcherza neurogennego jest bardzo trudne, a w wielu przypadkach niemożliwe. Z tego względu terapia często skupia się na objawach schorzenia i zapobieganiu jego powikłaniom, takim jak zakażenia układu moczowego i niewydolność nerek. Ze względu na charakter schorzenia, w jego leczeniu konieczna jest współpraca urologa i neurologa.
Jeżeli problemem jest nietrzymanie moczu, choremu podaje się leki zmniejszające napięcie mięśnia wypieracza pęcherza. Gdy chory ma trudności z opróżnianiem pęcherza, stosuje się środki rozkurczowe, rozluźniające zwieracz. Jeżeli stosowane leki nie przynoszą pożądanego efektu, stosuje się dwa rozwiązania.
Pierwszym z nich jest cewnikowanie. Jeżeli to możliwe, chorego uczy się stosowania cewnika jednorazowego, który wprowadza się w celu opróżnienia pęcherza, a potem od razu wyciąga. Gdy chory nie jest wystarczająco samodzielny, zakłada się cewnik stały. Często jednak przyczynia się on do zakażeń i zwężenia cewki moczowej, dlatego stosuje się go tylko wtedy, kiedy jest to konieczne.
Drugim rozwiązaniem jest stomia, czyli założenie przewodu odprowadzającego mocz bezpośrednio z pęcherza na zewnątrz, do worka na brzuchu. Wybór metody zależy od charakteru występujących zaburzeń.
Osobnym problemem są często występujące przy pęcherzu neurogennym zakażenia. Wymagają one długotrwałego podawania silnych antybiotyków, najczęściej dożylnie.
Pęcherz neurogenny – rehabilitacja
Ważnym elementem leczenia pęcherza neurogennego jest rehabilitacja. U chorych, u których przyczyną jest uszkodzenie rdzenia kręgowego, miednica odchylona jest do tyłu, przez co ujście pęcherza moczowego jest położone nieco wyżej. Powoduje to zwiększone zaleganie moczu. Z tego względu, jeżeli w mięśniach dna miednicy zostało zachowane jakiekolwiek czucie, stosuje się ćwiczenia prostujące ją wzdłuż osi kręgosłupa. Mogą to być ćwiczenia wolne, wspomagane lub z przyborami.
W leczeniu pęcherza neurogennego wykorzystywany jest biofeedback. Jest to metoda polegająca na monitorowaniu pracy mięśni. Reakcje nerwowo-mięśniowe pokazuje się ćwiczącemu na wskaźnikach odpowiednich przyrządów, dzięki czemu wie on, jakie działania należy wzmocnić. Pozwala to nauczyć się kontroli poszczególnych grup mięśni.
Duże znaczenie ma też elektrostymulacja. Używa się podczas niej prądów impulsowych do podrażniania nerwów czuciowych lub wywoływania skurczów mięśni. Uzyskuje się dzięki temu rozluźnienie zwieracza lub zablokowanie przesyłania nieprawidłowych sygnałów w rdzeniu. Czasami elektrostymulacja jest stosowana jako metoda opróżniania pęcherza. Ponadto w leczeniu pęcherza neurogennego stosuje się pole magnetyczne, laseroterapię i masaż medyczny.
