Odrę wywołuje Paramyxowirus rozprzestrzeniający się drogą kropelkową, dlatego jest tak bardzo zaraźliwa. Jej przebieg jest początkowo bezobjawowy. Charakterystyczna dla odry wysypka pojawia się później, gdy wirus na dobre rozprzestrzeni się w organizmie. Choroba manifestuje się także innymi objawami np. gorączką. Jak w takich sytuacjach powinno wyglądać leczenie odry?
Co to jest odra?
Odra jest zakaźną chorobą wieku dziecięcego obejmującą drogi oddechowe. Zmagają się z nią także dorośli, lecz tylko ci, którzy nie zyskali należytej odporności w dzieciństwie. Chorobę wywołuje wirus, który przenosi się drogą kropelkową, dlatego zachorować może każdy, kto nie był uodporniony i ma bezpośredni kontakt z zakażonym. Szczególnie narażone są dzieci, które mają osłabiony system immunologiczny i na co dzień przebywają w dużych skupiskach np. w szkołach czy przedszkolach. U najmłodszych ma ona o wiele cięższy przebieg niż u dorosłych.
Czas inkubacji wirusa odry wynosi 9–14 dni i jest często bezobjawowy, choć dziecko może czuć się osłabione. Jest to tzw. okres wylęgania, który po dwóch tygodniach zmienia się w nieżytowy objawiający się szeregiem symptomów. Dziecku towarzyszy gorączka, zapalenie spojówek lub uporczywy katar i kaszel. Charakterystyczna dla odry wysypka pojawia się zaraz po okresie nieżytowym i w ciągu kilku lub kilkunastu dni obejmuje całe ciało, zlewając się na jego obszarze w czerwone plamy. Dziecko jest wtedy senne i apatyczne, ma też gorączkę sięgającą nawet 40℃. Wysypka z czasem blednie i całkowicie zanika, a chory przestaje gorączkować i kaszleć. Pełny powrót do zdrowia trwa kilka dni.
Odrę trzeba leczyć, ponieważ brak terapii może prowadzić do powikłań, które stanowią zagrożenie dla zdrowia. Nie ma leku, który mógłby wyeliminować wirusa, dlatego leczenie odry jest wyłącznie objawowe. Kluczowym elementem w zapobieganiu infekcji oraz epidemii są szczepienia ochronne. Dla dzieci są one obowiązkowe.
Zobacz film: Odra. Jak rozprzestrzenia się wirus odry?
Leczenie objawowe odry
Leczenie odry opiera się głównie na łagodzeniu objawów, które są dokuczliwe dla chorego. Wysoką temperaturę zbija się preparatami przeciwgorączkowymi podawanymi cyklicznie co kilka godzin. Nie mogą one zawierać aspiryny, ponieważ kwas acetylosalicylowy podany przy chorobie wirusowej doprowadza do zespołu Reye’a. Jest to choroba przyczyniająca się do uszkodzenia układu nerwowego i obrzęku mózgu.
Kaszel łagodzony jest syropami, które rozrzedzają zalegającą wydzielinę. Zatkany nos zaś udrażnia się solami morskimi lub lekami obkurczającymi śluzówkę. Bardzo ważne jest regularne nawadnianie dziecka. Warto też stale wietrzyć pomieszczenie, w którym przebywa, aby oczyścić je z zarazków i dotlenić pacjenta. Nie może być ono zbyt suche, bo potęguje to kaszel. Chory nie powinien mieć styczności z osobami, które nie zyskały należytej odporności przeciw odrze w dzieciństwie.
Leczenie odry a profilaktyka
Na odrę chorują głównie te dzieci, które mają osłabiony system odpornościowy lub nie zostały zaszczepione we wczesnym dzieciństwie. Szczepienia ochronne są bardzo ważne, ponieważ dzięki nim dziecko jest mniej podatne na zakażenie, a jeśli zachoruje, przebieg choroby będzie dla niego mniej uciążliwy. Dzięki ochronie zmniejsza się także ryzyko groźnych dla zdrowia powikłań.
Szczepionka przeciwko odrze jest w Polsce obowiązkowa. Występuje w postaci skojarzonej, chroniąc dziecko jednocześnie przed świnką i różyczką. Nosi nazwę MMR i jest podawana zgodnie z Kalendarzem Szczepień Ochronnych. Pierwszą dawką szczepi się dzieci między 13 a 15 miesiącem życia, drugą z kolei w 6 roku życia, aby dziecko nabyło większej odporności. Szczepionka jest również zalecana osobom dorosłym będącym w grupie ryzyka np. ciężarnym, pracownikom placówek oświatowych i osobom nieszczepionym w dzieciństwie.
Po podaniu szczepionki może pojawić się odczyn poszczepienny, czyli podrażnienie w miejscu ukłucia, niewielki obrzęk i ból, lecz ustępują one po kilku dniach. Szczepionki nie wolno podawać osobom uczulonym na żelatynę i inne składniki leku.
Powikłania po odrze
Rezultatem niewłaściwego rozpoznania i tym samym braku leczenia odry mogą być poważne powikłania, które stanowią zagrożenie dla zdrowia. Jest to:
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- stan zapalny mózgu,
- zapalenie nerwów czaszkowych,
- stan zapalny rdzenia kręgowego.
U niektórych osób choroba powoduje podostre stwardniające zapalenie mózgu, które jest śmiertelne.
Bibliografia:
1. PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Szczepionka przeciw odrze, psh.gov.pl http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/8/#jakie-jest-ryzyko-zwiazane-ze-szczepieniem-przeciw-odrze, [dostęp: 27.06.2019].
