Polub nas na Facebooku
Czytasz: Jaką rolę odgrywa białko w diecie? Niedobór, nadmiar i źródła białka
menu
Polub nas na Facebooku

Jaką rolę odgrywa białko w diecie? Niedobór, nadmiar i źródła białka

Róży rodzaj jedzenia na drewnianym blacie.

Fot. fcafotodigital / Getty Images

Białko w diecie człowieka jest niezbędne. To istotny budulec organizmu, który uczestniczy w wielu procesach metabolicznych. Zarówno niedobór, jak i nadmierna ilość białka w diecie oddziałują negatywnie na funkcjonowanie organizmu.

Białko w diecie to oprócz tłuszczów i węglowodanów podstawowy składnik pokarmowy. Składa się z rozmaitych aminokwasów, których część ludzki organizm potrafi sam syntetyzować, a inne należy mu dostarczyć z pożywieniem. Niedobór białka może pojawić się w przebiegu: choroby nowotworowej, marskości wątroby, chorób nerek, rozległych oparzeń i po intensywnym krwawieniu.

Za co odpowiada białko? Zapotrzebowanie organizmu na białko w diecie

Przeciętny człowiek do prawidłowego rozwoju potrzebuje spożywać około 1 g białka/kg masy ciała. Z kolei białko w diecie sportowca i innych osób o wysokiej aktywności fizycznej powinno wynosić 1,2–1,8 g białka/kg m.c. Większe zapotrzebowanie na białko wykazują także: dzieci do 1. r.ż. (1,52 g białka/kg m.c.), dzieci w wieku 2–15 lat (1,1 g białka/kg m.c.), kobiety ciężarne (1,1 g białka/kg m.c.) oraz karmiące piersią (1,3 g białka/kg m.c.).

Białko w diecie człowieka jest niezwykle ważne i odgrywa wiele istotnych ról w organizmie. Przede wszystkim wchodzi w skład każdej komórki ciała, determinując dodatkowo ich wzrost i regenerację. Bierze udział w procesach naprawczych uszkodzonych tkanek. Przykładowo uczestniczy w regeneracji złuszczonych nabłonków skóry czy tworzeniu się blizn. Jest budulcem wielu hormonów, enzymów, przeciwciał oraz krwi, limfy, mleka. Wspomaga utrzymywanie prawidłowego bilansu wodnego i równowagi kwasowo-zasadowej. Stanowi źródło energii i w przeliczeniu 1 g to 4 kcal. Dodatkowo odgrywa rolę transportową, gdyż wspomaga przejście substancji toksycznych przez błony komórkowe, a dzięki temu ich usuwanie z organizmu. Może być także nośnikiem dla niektórych składników mineralnych i witamin.

Gdzie znajdziemy dużą ilość białka? W jakich produktach? Odpowiedź na filmie:

Zobacz film: Produkty z dużą ilością białka. Źródło: Wiem, co jem 

Jakie są źródła białka w diecie?

Białka w nomenklaturze medycznej określane bywają alternatywnie proteinami. Białko w diecie człowieka dostarczają przede wszystkim: mięso, ryby, jaja, mleko i produkty mleczne, soja. Produkty te określa się jako pełnobiałkowe, ponieważ w ich składzie znajdują się wszystkie niezbędne aminokwasy. Białko w diecie wegańskiej, która polega na niespożywaniu mięsa i wszelkich innych produktów pochodzenia zwierzęcego, można dostarczać dzięki produktom roślinnym. Wówczas źródłem białka w diecie mogą być rośliny strączkowe, a zwłaszcza: groszek, fasola, ciecierzyca, soczewica, pestki, ziarna, kasze czy orzechy. Są to proteiny o mniejszej wartości biologicznej. Określa się je jako niepełnowartościowe, bo mają mniej aminokwasów niż te o dużej wartości biologicznej. W związku z tym, komponując posiłek, należy zwracać uwagę na zjawisko komplementarności białka. Polega to na korzystaniu z różnych jego źródeł, by dostarczyć rozmaitych aminokwasów, oraz ograniczaniu tych produktów, w których jest sporo aminokwasów ograniczających, czyli utrudniających wykorzystanie innych białek do syntezy ustroju.

Nadmiar białka – konsekwencje

Zbyt duża ilość białka w diecie spowodowana bywa przeważnie odwodnieniem organizmu i realizacją diety wysokobiałkowej. Doprowadzić może do rozwoju: zmian miażdżycowych, nadciśnienia tętniczego krwi, bezsenności, pogorszenia samopoczucia. Powoduje: niestrawność, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, rozregulowanie metabolizmu, nudności, nieżyt żołądka. Predysponuje do: grzybicy jelit, zaburzenia funkcjonowania nerek i wątroby, zwiększonego wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego. Za dużo białka w diecie sprzyjać może problemom z koncentracją, podejmowaniem decyzji, skupieniem uwagi, planowaniem i zmianom skórnym, w tym nasileniu trądziku.

Niedobór białka – objawy

Niedostateczna ilość białka w organizmie spowodowana może być: zbyt małą podażą tego składnika na skutek niedożywienia lub nieodpowiedniego odżywiania, upośledzonym wchłanianiem protein z przewodu pokarmowego, niedostateczną biosyntezą lub nadmierną utratą białka czy przewodnieniem organizmu.

Za mało białka w diecie, podobnie jak jego nadmiar, negatywnie rzutuje na funkcjonowanie organizmu. Powodować może uczucie zmęczenia, rozdrażnienie, spadek odporności organizmu. Dochodzi do: zaburzenia wzrostu paznokci i włosów, szorstkości skóry, nadmiernego wypadania włosów, pogorszenia regeneracji tkanek, owrzodzenia błon śluzowych. Wśród innych konsekwencji niedoboru białka w diecie wymienia się: rozwój obrzęków, apatię, osłabienie siły mięśniowej, anemię, hipowolemię, spadek ciśnienia tętniczego. Niedożywienie białkowe zaburza wzrost i rozwój dzieci. Dodatkowo zwiększa wrażliwość na rozwój infekcji. Należy nadmienić, że za mała ilość białka w diecie ciężarnej kobiety może odbić się negatywnie na rozwoju płodu.

Białko w diecie odchudzającej

Białko w diecie redukcyjnej, której celem jest spadek masy ciała, odgrywa bardzo ważną rolę. Badacze donoszą, że nawet o 40% może przyspieszyć proces przemiany materii. Dodatkowo hamuje uczucie łaknienia i intensyfikuje spalanie tkanki tłuszczowej.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
15
1
Polecamy
Produkty bogate w białko.
Sprawdź,  co jeść, żeby dostarczyć go jak najwięcej
Produkty bogate w białko. Sprawdź,  co jeść, żeby dostarczyć go jak najwięcej TVN zdrowie
Czy niedobór białka w diecie szkodzi?
Skutki zbyt małej podaży białka w diecie
Czy niedobór białka w diecie szkodzi? Skutki zbyt małej podaży białka w diecie TVN zdrowie
Co powinna zawierać dieta dla piłkarza, aby ułatwić utrzymanie formy?
Co powinna zawierać dieta dla piłkarza, aby ułatwić utrzymanie formy? Dzień Dobry TVN
Dzieci jedzą za dużo cukru!
Jak karmić dziecko tanio i zdrowo?
Dzieci jedzą za dużo cukru! Jak karmić dziecko tanio i zdrowo? Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty