Działania prewencyjne w zakresie objawów kolki nerkowej podejmuje się w przypadku zakwalifikowania chorego do grupy potencjalnego ryzyka oraz na podstawie analizy badań laboratoryjnych i oceny metabolicznej. Podstawą diety przy kolce nerkowej jest odpowiednia podaż płynów. Warto wiedzieć co wykluczyć, a co włączyć do codziennego jadłospisu.
Zła dieta – jedna z przyczyn kolki nerkowej
Kolka nerkowa najczęściej pojawia się u osób między 20. a 50. rokiem życia. Cierpią na nią głównie mężczyźni wykazujący skłonności genetyczne i prowadzący tryb życia zwiększający ryzyko złogów. Kolce nerkowej sprzyjają dieta bogata w białko i wysokozmineralizowaną wodę, a także ciepły klimat.
Znaczenie wody w kolce nerkowej
Dieta w kolce nerkowej powinna być przede wszystkim bogata w płyny, najlepiej w zwykłą, niegazowaną wodę mineralną. Jednak pod uwagę należy dodatkowo wziąć czas jej przyjmowania i jakość. Dobowa ilość wydalanego moczu powinna wynosić około 2 litrów przy gęstości w okolicach 1,01 g/ml. W ciepłe i słoneczne dni człowiek traci z potem bardzo dużo wody oraz elektrolitów. Taka sama zależność występuje w przypadku intensywnych ćwiczeń fizycznych. Nieuzupełnianie płynów w takich sytuacjach prowadzi do odwodnienia i wpływa na ciężar właściwy moczu. Przy prawidłowej ilości wypijanej wody kolor moczu jest słomkowożółty. Zbyt ciemny może świadczyć o niskim nawodnieniu.
Dziennie należy pić 1,5–2 litry wody filtrowanej, niskosodowej. Najlepiej, gdy stanowi ona połowę przyjmowanych dobowo płynów. Pozostałe napoje powinny mieć pH zbliżone do neutralnego, czyli 7,0. W związku z tym należy wykluczyć sok z grejpfruta ze względu na właściwości litogenne (czyli przyczyniające się do powstawania kamieni). Badania wykazały, że spożycie 240 ml soku zwiększa ryzyko pojawienia się kolki nerkowej o 40%. Wiele wątpliwości i sprzecznych doniesień związanych jest z piciem piwa i wina. Z jednej strony oba trunki zwiększają filtrację nerkową, a co za tym idzie – zmniejszają gęstość moczu. Z drugiej jednak nie wolno zapominać o tym, że regularne spożywanie wina i piwa może prowadzić do marskości wątroby, otyłości, stanów zapalnych trzustki, a zwłaszcza do uzależnienia. Duże znaczenie ma sposób przyjmowania płynów. Wodę należy pić w niewielkich porcjach, regularnie przez cały dzień, nawet tuż po nocnym oddaniu moczu. Najczęściej zaleca się około 200 ml płynów co 1,5–2 godziny. Pomaga to pozbyć się szczawianów, moczanów, fosforanów i kwasu moczowego w procesie krystalizacji oraz zwiększyć przepływ moczu przez drogi moczowe.
Składniki odżywcze w diecie przeciw kolce nerkowej
Szczegółowa dieta w leczeniu kolki nerkowej spowodowanej przez kamicę moczową uzależniona jest od rodzaju kamicy. Znając skład kamieni, dietetycy są w stanie stworzyć spersonalizowany jadłospis, który pomaga w leczeniu dolegliwości. Profilaktyka natomiast obejmuje zrównoważoną dietę, zawierającą dużą ilość nisko przetworzonych lub nieprzetworzonych warzyw i owoców oraz uwzględniającą spożywanie posiłków w regularnych odstępach. Niezwykle ważny jest błonnik, który usprawnia trawienie i pomaga pozbyć się z jelit zalegających resztek pokarmowych.
Osoby z kamicą nerkową oraz chcące jej uniknąć powinny ograniczyć spożywanie białka zwierzęcego, które przyczynia się do zwiększenia stężenia mocznika. Zgodnie z zaleceniami dziennie należy spożywać białko w ilości 0,8–1 g/kg. Ważne, aby dostosować jego ilość do wieku pacjenta. W przypadku dzieci i młodzieży w okresie wzrostu wielkość ta jest bardziej elastyczna.
Profilaktykę kolki nerkowej stanowi dieta uboga w puryny. Zawierają ją głównie: podroby, dziczyzna, śledzie, szproty, fasola, grzyby, herbata, kakao, kawa, szpinak oraz groch. Im wyższe jest pH posiłków, tym większe pH moczu. Zasadowe pH mają potrawy należące do diety wegetariańskiej i wegańskiej. Jednak trzeba przy nich unikać niektórych warzyw, w tym:
- szczawiu,
- buraków,
- botwiny,
- rabarbaru,
- szpinaku,
- roślin strączkowych.
Specjaliści zalecają ograniczenie spożywania produktów mlecznych, w tym mleka, jogurtów, kefirów oraz deserów. Rozwojowi kamieni sprzyja dieta bogata w sól. Obecnie mówi się, że dzienne spożycie chlorku sodu powinno wynosić od 3 do 5 g. Potrawy wysoko przetworzone oraz dania typu fast food nie tylko sprzyjają rozwojowi kamicy nerkowej, ale przyczyniają się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Zobacz film: Nerki
Bibliografia:
1. Han Haewook et al. “Nutritional Management of Kidney Stones (Nephrolithiasis)”. Clinical nutrition research vol. 4,3 (2015): 137-52. doi:10.7762/cnr.2015.4.3.137.
2. Piotr Paweł Świniarski. Profilaktyka kamicy nerkowej. Przegląd Urologiczny 2013/4(80).
