Grypa typu A wywoływana jest przez wirus z rodziny ortomyksowirusów, które mogą być przyczyną zachorowań o ciężkim przebiegu. Wirus grypy typu A zbudowany jest z jednoniciowego kwasu rybonukleinowego (RNA) składającego się z 8 segmentów. Sądzi się, że rezerwuarem tego wirusa jest ptactwo.
Budowa wirusa typu A i jego znaczenie
Typ A wirusa grypy dzieli się kolejno na podtypy, co jest uzależnione od rodzaju białka, które tworzy otoczkę białkową. I tym samym wyróżnia się białko HA, czyli hemaglutyninę, oraz NA, czyli neuraminidazę. Oba z nich są niezbędne w namnażaniu się wirusa. Wirus A grypy zaliczany jest do najliczniejszej rodziny spośród wszystkich typów wirusa, gdyż do dziś udało się wyodrębnić i opisać aż 18 podtypów HA (H1–H18) oraz 10 podtypów NA (N1–N10). Kalkulacja jest zatem prosta – wirus daje łącznie 180 różnych kombinacji genowych. To sprawia, że jest bardzo zróżnicowany, a przez to łatwo podlega mutacjom oraz reasortacjom genetycznym (zjawisko mieszania się genów należących do dwóch wirusów). Spośród wszystkich typów wirusa grypy to właśnie wirus A wywołuje epidemie i pandemie. Do najbardziej dotkliwej w skutkach doszło na przełomie 1918/1919 r., kiedy to wybuchła tzw. hiszpanka. Przyczyniła się do około miliona zgonów.
Polecamy: Grypa hiszpanka – skąd wzięła się nazwa i dlaczego choroba była tak śmiertelna?
Rodzaj A wirusa grypy ma ponadto zdolności do szybkiej zmiany struktury, a mówiąc ściślej – otoczki białkowej. Mechanizm ten sprawia, że szczepienia przeciwko konkretnej linii wirusa nie dają odporności przed zarażeniem innymi liniami. Obecnie najbardziej znanym wirusem typu A jest wirus H1N1, który jest przyczyną powstawania „świńskiej” i „ptasiej” grypy. Niestety, ludzi układ immunologiczny nie jest w stanie sam walczyć z chorobą ani bronić się przed zakażeniem.
Polecamy: Wirus grypy - jak wygląda i jak atakuje organizm?
Zobacz film i sprawdź skąd się bierze wirus grypy:
Grypa typu A – objawy
Standardowe objawy grypy nie różnią się zbytnio pomiędzy podtypami. Częste jest jednakże mylenie jej objawów ze zwykłym przeziębieniem. W przypadku tego drugiego charakterystyczny jest nieżyt nosa, co nie jest częste w przebiegu grypy. Do najbardziej rozpowszechnionych symptomów grypy typu A zalicza się m.in.: gorączkę, która występuje na ogół pierwszego dnia choroby, dolegliwości mięśniowe lub stawowe opisywane często jako „łamanie w kościach”, suchy i trudny do odkrztuszenia kaszel, zapalenie spojówek oraz kłujący ból gardła. Wysokiej temperaturze często towarzyszą dreszcze i silne pocenie się. W przypadku szczepów H5N1 ptasiej grypy objawy mają znacznie ostrzejszy przebieg, który prowadzić może do zgonu.
Jaki jest mechanizm zakażenia grypą typu A? Hemaglutynina wchodząca w skład otoczki białkowej łączy się z komórkami nabłonkowymi budującymi drogi oddechowe człowieka. Komórka pochłania wirus na drodze endocytozy (rodzaj transportu cząsteczek do wnętrza komórki). W środku komórki zachodzą procesy powielania, czyli replikacji wirusa. Po upływie około 6 godzin wirus uwalniany jest poza komórkę i nabywa zdolności do atakowania kolejnych.
Polecamy: Wirus grypy typu A i B – jak mutuje? Jakie są objawy choroby i leczenie?
Jak zmienia się wirus grypy? dowiesz się z filmu:
Grypa typu A – leczenie i profilaktyka
Skuteczne w leczeniu grypy typu A i B są leki z grupy inhibitorów neuraminidazy. Zarówno oseltamiwir (występujący pod nazwą tamiflu) oraz zanamiwir (dostępny pod nazwą relenza) dostępne są w aptekach za okazaniem recepty. Doustne ich przyjmowanie łagodzi objawy grypy oraz zmniejsza ryzyko ewentualnych powikłań (zapalenie mięśnia sercowego lub opon mózgowo-rdzeniowych, angina, sepsa). Dużą skutecznością wykazują się także inhibitory M2, które blokują kanał jonowy: amantadyna oraz rymantadyna. Leki te zapobiegają zainfekowaniu komórek przez patogeny. Farmakoterapię należy rozpocząć maksymalnie na 3 dobę od pojawienia się pierwszych objawów grypy.
Najlepszym środkiem zaradczym są profilaktyczne szczepienia ochronne. Jednakże kwestię skuteczności tych szczepień komplikuje fakt tak dużej różnorodności wirusa typu A i jego tendencji do częstych mutacji. Bazując na tej wiedzy, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rokrocznie dokładnie bada linie wirusa, które w danych roku prawdopodobnie wywołają najwięcej zachorowań w sezonie jesienno-zimowym. Szczepionki są zatem produkowane typowo pod te linie. Badania kliniczne dowiodły, że szczepienie dzieci do lat 16 żywymi szczepami zmniejsza liczbę zachorowań o 33%. Nieco gorzej wygląda to u osób dorosłych – 15%. Warto jednak zaznaczyć, że szczepienie ochronne wpływa na długość choroby oraz jej objawy (łagodzi je). U osób starszych, mających znacznie słabszą odporność, podaje się zazwyczaj większe dawki szczepionek, przy czym nie mają one statystycznie znaczącego wpływu na ryzyko choroby (1%), jednakże widocznie zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań, w tym zapalenia płuc, chorób serca i zgonu.
