Glicyna (z ang. glycine, gly; z łac. Acidum aminoaceticum) to organiczny związek chemiczny, najprostszy spośród 20 standardowych aminokwasów białkowych. Należy do grupy aminokwasów endogennych (wytarzanych samodzielnie przez organizm człowieka). Ma najmniejszą resztę aminokwasową (1 atom wodoru w łańcuchu bocznym). Glicyna nie jest optycznie czynna. To podstawowy przekaźnik neuronów glicynergicznych.
Właściwości i działanie glicyny
Glicyna pełni wiele funkcji w organizmie:
- uczestniczy w syntezie erytrocytów i hemoglobiny,
- bierze udział w biosyntezie puryn,
- hamuje wydzielanie kwasu żołądkowego,
- wpływa na syntezę hormonu wzrostu,
- pełni rolę przekaźnika w ośrodkowym układzie nerwowym (główne zadanie glicyny polega na regulowaniu funkcjonowania układu nerwowego),
- działa wspomagająco w procesie absorpcji wapnia.
Właściwości glicyny sprawiają, że działa ona wzmacniająco na pamięć i usprawnia koncentrację. Badania nad glicyną wykazały ponadto, że pełni istotną rolę w regulowaniu rytmu snu. Suplementacja glicyny w dawce 3 g ułatwia zasypianie i poprawia jakość snu, dzięki czemu można spać lepiej i głębiej. W efekcie następnego dnia organizm jest zregenerowany, a ewentualne skutki niedoboru snu nie są dotkliwe. Glicyna pomaga też w takich chorobach, jak depresja czy schizofrenia.
Glicyna wykazuje działanie przeciwskurczowe i przeciwzapalne, a ze względu na uczestniczenie w procesie syntezy glutationu wpływa na organizm antyoksydacyjnie. Według badań, razem z alaniną i kwasem glutaminowym przyczynia się do zmniejszenia obrzęku prostaty i łagodzić objawy łagodnego przerostu tego gruczołu.
Zaburzona przemiana glicyny może wiązać się z takimi chorobami, jak:
- glicynuria,
- pierwotna hiperoksaluria,
- nieketonowa hiperglicynemia.
Glicyna – zastosowanie
Właściwości glicyny sprawiają, że znajduje ona zastosowanie w kosmetyce i lecznictwie, bywa składnikiem suplementów. Należy jednak ściśle przestrzegać dawkowania – glicyna jest syntezowana przez organizm człowieka, więc jej niedobór zdarza się rzadko, głównie w przypadku długotrwałego niedoboru białka w diecie, a także w stanach chorobowych, które wiążą się ze znacznym ubytkiem białka z organizmu. Przedawkowanie glicyny (np. w formie suplementu) może powodować nadmierną senność, nudności, wymioty, biegunki, przejściowe otępienie.
Zastosowanie glicyny w kosmetyce związane jest z jej obecnością w kolagenie. Glicyna stanowi ok. 7,2% resztek aminokwasowych w białkach (z wyjątkiem kolagenu, w którym zajmuje ponad 30% wszystkich tworzących go aminokwasów). Kolagen, główne białko tkanki łącznej, to podstawowy składnik ścięgien. Ponieważ odpowiada za elastyczność skóry, jego ubytek powoduje powstawanie zmarszczek. Z tego względu glicyna stosowana jest w kosmetykach o działaniu przeciwzmarszczkowym, które wypełniają ubytki skórne, wzmacniają i wygładzają cerę, rozjaśniają naskórek.
Glicyna jest składnikiem keratyny, która występuje m.in. we włosach. Dodawana jest do kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji włosów, zwłaszcza odbudowujących keratynę. Wpływa na wygładzenie włosów i zapobiega ich elektryzowaniu się.
Istnieją dowody na to, że glicyna może być wykorzystywana w terapii schizofrenii. Podawanie wysokich dawek glicyny u pacjentów z tą chorobą niweluje występowanie tzw. objawów negatywnych. W terapii zaleca się łączenie glicyny z klasycznymi neuroleptykami (lakami przeciwpsychotycznymi).
Medycyna wykorzystuje ponadto glicynę w leczeniu wrzodów, przerostu prostaty, urazów i kontuzji, schorzeń nerek czy choroby zwyrodnieniowej. Glicyna może działać wspomagająco w zwalczaniu zaburzeń metabolicznych, a także zapobiegać próchnicy i chorobom serca.
Glicyna w pożywieniu
Organizm może sam syntezować glicynę, jednak naturalnie znajduje się ona w niektórych produktach spożywczych. Najwięcej jest jej w żelatynie, a także w mące sojowej (pełnotłustej), pieczonym schabie, zarodkach pszennych, sezamie, morszczuku, pestkach dyni, orzechach arachidowych, siemieniu lnianym, łososiu, mięsie z piersi kurczaka, wędzonej makreli, czerwonej soczewicy, rostbefie wołowym, chałwie z orzechami, halibucie białym, migdałach, otrębach pszennych.
Glicyna w przestrzeni międzygwiazdowej
Ciekawostka: w 2009 r. sonda kosmiczna Stardust potwierdziła obecność glicyny w przestrzeni międzygwiazdowej. Wstępne wykrycie tej cząsteczki w Kosmosie ogłoszono już w roku 1994.
Bibliografia:
2. D. Strzelecki, J. Rabe-Jabłońska, Glicyna i j ej znaczenie w terapii schizofrenii
