Dyslipidemia jest stanem, kiedy stężenie lipidów oraz lipoprotein w osoczu krwi przekracza granice normy. Jest to istotny czynnik ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Do grupy dyslipidemii zalicza się hipertriglicerydemię, dyslipidemię aterogenną oraz hipercholesterolemię.
Dyslipidemia – co to jest?
Dyslipidemia oznacza zaburzenia poziomu lipidów we krwi. Dyslipidemię wykrywa się poprzez oznaczenie we krwi:
- całkowitego cholesterolu;
- cholesterolu frakcji HDL;
- triglicerydów.
Cholesterol frakcji LDL wyznacza się poprzez wyliczenie jego stężenia wzorem Friedewalda:
LDL = całkowity cholesterol - HDL (stężenie triglicerydów) / 5 [mg/dl].
Badania wykonuje się na czczo. Optymalne wartości lipidogramu są następujące:
- HDL > 40 mg/dl u mężczyzn, > 50 mg/dl u kobiet;
- LDL < 100 mg/dl;
- triglicerydy < 150 mg/dl;
- cholesterol całkowity 114–200 mg/dl.
Hipercholesterolemia stanowi bardzo częstą dyslipidemię wynikającą przede wszystkim z nieprawidłowego trybu życia. Chodzi oczywiście o złe odżywianie i brak aktywności fizycznej. Hipercholesterolemia powstaje również wtórnie do niektórych schorzeń, jak niedoczynność tarczycy, choroby nerek lub wątroby, bądź jako efekt przyjmowanych leków. Hipercholesterolemia rozpoznawana jest przy stężeniu LDL > 190 mg/dl. Dyslipidemia aterogenna związana jest ze zbyt wysokim poziomem trójglicerydów oraz ze zbyt niskim stężeniem HDL. Rozwija się u chorych otyłych z cukrzycą typu 2. W przypadku poziomu triglicerydów przekraczających 500 mg/dl rozpoznaje się ciężką triglicerydemię. Istotną rolę odgrywają tu predyspozycja genetyczna, otyłość, niedoczynność tarczycy, przyjmowanie niektórych leków, jak np. estrogenów, glikokortykosteroidów, beta-blokerów.
Czytaj także: Hipercholesterolemia rodzinna – jak wygląda diagnostyka i leczenie tego zaburzenia?
Objawy dyslipidemii
Objawy dyslipidemii są zróżnicowane, jednak należy pamiętać, że może ona nie dawać wyraźnych symptomów klinicznych, a jedynie odchylenia w badaniach laboratoryjnych. Objawy hipercholesterolemii to np. pojawianie się żółtaków (żółtych kępek, guzków, najczęściej w okolicy skóry powiek) czy rąbka starczego rogówki (przybrzeżny pierścień naczyniowy). Bardziej objawowy przebieg zdarza się w przypadku ciężkiej triglicerydemii. Mogą pojawić się bóle brzucha, a nawet atak ostrego zapalenia trzustki.
Co o naszym zdrowiu może mówić zwykła morfologia? Dowiesz się tego z filmu:
Leczenie dyslipidemii
Leczenie dyslipidemii obejmuje osiągnięcie docelowych wartości lipidów we krwi. Bardzo ważnym elementem leczenia dyslipidemii jest właściwa dieta oraz aktywność fizyczna. Dieta ma na celu redukcję masy ciała. Polega na ograniczeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych, zmniejszeniu ilości nasyconych kwasów tłuszczowych na rzecz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Istotne jest ograniczenie węglowodanów prostych (głównie słodyczy), unikanie alkoholu i palenia tytoniu. Jeśli wyniki badań laboratoryjnych są bardzo wysokie, a zmiana trybu życia nie poprawi ich z dnia na dzień, można rozważyć wprowadzenie farmakoterapii. Zalecane leki to:
- statyny – leki pierwszego wyboru u chorych z wysokimi LDL. Nie mogą być przyjmowane w czasie ciąży i karmienia piersią, a także przy chorobach wątroby. Mogą powodować wzrost wskaźników wątrobowych i uszkodzenie mięśni;
- ezetymib – stosowany jest w skojarzeniu ze statynami. Działa słabiej niż one. Jednak mogą go przyjmować chorzy nietolerujący statyn;
- żywice jonowymienne, których nie wolno stosować, gdy stężenie triglicerydów jest zbyt wysokie. Mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego;
- fibraty – stosowane przy bardzo wysokich stężeniach triglicerydów.
Dieta jako element konieczny leczenia dyslipidemii
Dieta stanowi bardzo ważny element leczenia dyslipidemii. Bez niej stosowanie leków nie przynosi pożądanych rezultatów. Ponadto należy mieć na uwadze, że stosowane w dyslipidemii leki nie są obojętne dla organizmu, a zła dieta dodatkowo przyczynia się do pogłębiania się patologii np. w obrębie naczyń krwionośnych. Podstawą diety jest redukcja masy ciała, dlatego dieta powinna mieć zredukowaną kaloryczność. Konieczne jest ograniczenie ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych. Należy wyeliminować produkty, takie jak słodycze, twarde margaryny, fast-foody czy chipsy. Warto spożywać produkty bogate w tłuszcze omega-3 zawarte w olejach rybnych. W diecie nie powinno się spożywać nadmiernych ilości cholesterolu, który powinien być ograniczony do 200 mg/dobę. Poza tłuszczem należy również zmniejszyć spożycie cukrów prostych, czyli słodyczy, białego pieczywa czy słodkich napoi. Bardzo istotne jest spożycie w diecie produktów bogatych w błonnik, szczególnie warzyw i umiarkowanej ilości owoców, a także produktów pełnoziarnistych.
