Fibraty stanowią element terapii zaburzeń lipidowych. Jak wiadomo, zaburzenia te stanowią istotny czynnik ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Fibraty skutecznie zmniejszają stężenie triglicerydów we krwi i powodują nieznaczny wzrost poziomu HDL, czyli tzw. dobrego cholesterolu. Jak w przypadku innych leków, w wyniku stosowania fibratów mogą wystąpić skutki uboczne. Trzeba także wziąć pod uwagę, że u pacjenta mogą pojawić się pewne przeciwwskazania do stosowania ich. Nie należy zapominać, że fibraty nie są grupą leków alternatywnych dla statyn, lecz stanowią uzupełnienie terapii statynami.
Jaki jest mechanizm działania fibratów?
Fibraty stosowane są w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej, a przede wszystkim wtedy, gdy poziom triglicerydów we krwi jest wysoki. Wpływ fibratów na leczenie pacjentów z dyslipidemią (zaburzeniem gospodarki lipidowej) obejmuje przede wszystkim spadek poziomu trójglicerydów we krwi, jak również wzrost poziomu „dobrego” cholesterolu HDL, ochronę śródbłonka naczyniowego, poprawę funkcji mięśniówki naczyń krwionośnych, zmniejszenie ryzyka miejscowych stanów zapalnych w obrębie śródbłonka naczyniowego, pozytywny wpływ na regulację układu krzepnięcia, hamowanie agregacji płytek czy redukcję insulinooporności.
Sam fakt wpływu na obniżenie poziomu triglicerydów ma związek z aktywacją receptorów jądrowych PPAR-alfa, która hamuje aktywność pewnych genów uczestniczących w metabolizmie lipoprotein. Dlatego triglicerydy ulegają szybszemu rozpadowi, ich synteza w wątrobie zostaje zmniejszona i dochodzi do wzrostu syntezy apolipoprotein AI i AII, co z kolei prowadzi do wzrostu poziomu HDL.
Jakie są wskazania do stosowania fibratów?
Najczęściej w zaburzeniach lipidowych lekami pierwszego rzutu są statyny, jednak w przypadku wysokiego poziomu triglicerydów mogą one okazać się niewystarczające. Konieczne są wtedy fibraty. Obniżają poziom triglicerydów, który powinien wynosić mniej niż 150 mg/dl na czczo. Sprawdzają się również u chorych, u których poziom HDL jest niższy niż 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet.
Fibraty: przeciwwskazania
Nie u każdego pacjenta mogą zostać włączone do leczenia fibraty. Leki te są uznawane za bezpieczne, jednak to lekarz ostatecznie decyduje, kiedy można włączyć je do leczenia. Przeciwwskazania do stosowania fibratów obejmują wszelkie schorzenia wątroby przebiegające z upośledzoną funkcją tego narządu, kamicę żółciową i choroby nerek. Fibratów nie stosuje się także w ciąży i okresach karmienia piersią. Zdarza się, że chorzy źle reagują na te leki, dlatego w przypadku nadwrażliwości na fibraty również nie jest wskazane kontynuowanie terapii.
Jak bezpiecznie przyjmować leki? Dowiesz się tego z filmu:
Czy fibraty mogą wywołać działania niepożądane?
Skutki uboczne stosowania fibratów mogą się pojawić, podobnie jak w przypadku stosowania innych produktów leczniczych, chociaż w praktyce występują bardzo rzadko. Zdarza się, że fibraty mogą nasilać efekty uboczne statyn w postaci miopatii, nawracających kurczy mięśni podudzi. Ponadto mogą wywołać objawy z przewodu pokarmowego, takie jak wymioty, nudności, biegunka, wzdęcia. Nieco osłabiają libido (popęd seksualny), czasami mogą też doprowadzić do wypadania włosów, pogorszenia funkcji wątroby czy nerek (dlatego nie są stosowane przy już istniejących zaburzeniach). Należy pamiętać, że w przypadku stosowania u pacjenta jednocześnie acenokumarolu czy warfaryny należy jeszcze bardziej kontrolować parametry krzepnięcia, gdyż ryzyko krwawień wzrasta w przypadku jednoczesnego przyjmowania tych leków z fibratami.
Jeśli pojawią się jakiekolwiek niepożądane objawy, nie należy nigdy odstawiać fibratów czy modyfikować leczenia na własną rękę. Zawsze należy skontaktować się z lekarzem, który postara się zweryfikować, czy przyjmowanie danego leku ma mieć związek z określonymi objawami klinicznymi, czy może jest to po prostu zbieg okoliczności, a współistniejące objawy mają zupełnie inne podłoże.
Fibraty a statyny
Fibraty stosowane są jako leki z wyboru w leczeniu ciężkiej hipertriglicerydemii. W sytuacji mieszanych zaburzeń gospodarki lipidowej lekami pierwszego rzutu pozostają statyny. Zdarza się jednak, że pacjent statyn nie toleruje bądź wykazuje istotne przeciwwskazania do ich stosowania. Wtedy też rozważa się włączenie fibratów jako głównego leku w terapii. W większości przypadków jest to jednak nie lek alternatywny, a uzupełnienie terapii statynami. Fibraty są więc włączane u chorych z zaburzeniami gospodarki lipidowej, u których pomimo terapii statynami poziom triglicerydów nadal jest wysoki, a poziom HDL niezadowalający.
Mimo możliwości terapeutycznych nie można zapominać, że fibraty i statyny to dodatek farmakologiczny do podstawowej terapii, jaką jest modyfikacja stylu życia obejmująca odpowiednią aktywność fizyczną oraz zbilansowaną dietę.
Bibliografia:
1. Catapano A. L., Graham I., De Backer G. i inni. Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku, Kardiologia Polska 2016; 74, 11: 1234–1318.
