Do kamicy żółciowej dochodzi, gdy żółć ulega nieprawidłowemu zgęstnieniu. Wówczas w pęcherzyku żółciowym tworzą się złogi, popularnie zwane kamieniami. Zazwyczaj są one zbudowane z cholesterolu, białek oraz jonów nieorganicznych – najczęściej spotyka się kamienie mieszane, utworzone ze wszystkich tych substancji. U osoby zdrowej substancje te ulegają rozpuszczeniu w żółci, a następnie są wydalane do przewodu pokarmowego.
U pacjentów z kamicą nie dochodzi do sprawnego ich usuwania – odkładają się więc w pęcherzyku, doprowadzając do nadmiernego zagęszczenia żółci. Z czasem zalegające w pęcherzyku żółciowym kamienie tamują przepływ żółci – wydzieliny niezbędnej podczas trawienia. Powoduje to uciążliwe i ostre dolegliwości bólowe – tzw. ataki kolki żółciowej. Najskuteczniejszą metodą leczenia kamicy żółciowej jest operacyjne usunięcie kamieni. „Typowy” pacjent z kamicą to kobieta w średnim wieku, z nadwagą lub otyłością.
Co to jest kamica żółciowa (kamica pęcherzyka żółciowego)?
Kamica żółciowa to choroba polegająca na nieprawidłowym zagęszczeniu substancji znajdujących się w żółci, które nie są usuwane z pęcherzyka żółciowego i odkładają się w nim, tworząc złogi (popularnie zwane kamieniami). Kamienie sprawiają, że żółć nie może prawidłowo wydostać się z pęcherzyka żółciowego. Ponadto ostre krawędzie kamieni znacznie podrażniają błonę śluzową, która wyściela wnętrze pęcherzyka żółciowego. Długotrwale zalegające kamienie powodują wówczas ostry stan zapalny pęcherzyka żółciowego (który często przechodzi w zapalenie przewlekłe).
Dochodzi wówczas do ataków silnego bólu, zlokalizowanego w prawym podżebrzu. Ryzyko zachorowania na kamicę żółciową wzrasta z wiekiem. Dolegliwość znacznie częściej pojawia się u kobiet. Szacuje się, że może cierpieć na nią od 15% do nawet 30% populacji. Kamienie zazwyczaj odkładają się tylko w pęcherzyku żółciowym: zaledwie u ok. 10% chorych kamienie pojawiają się także w przewodach żółciowych.
Zobacz także: Zapalenie woreczka żółciowego
Jakie są przyczyny kamicy żółciowej?
Przyczyny powstawania kamieni w pęcherzyku żółciowym nie są do końca znane. Najczęściej lekarze wymieniają jednak następujące czynniki ryzyka:
- podwyższony poziom cholesterolu w organizmie;
- płeć (kamica statystycznie częściej występuje u kobiet, niż u mężczyzn);
- nieprawidłowości składu żółci (zagęszczenia żółci) i trudności w jej odprowadzaniu;
- mukowiscydoza;
- wiek (kamica żółciowa znacznie częściej dotyczy osób w wieku średnim lub starczym, jest rzadkością u osób młodych);
- przyjmowanie niektórych leków;
- nieprawidłowe nawyki żywieniowe, niezdrowa dieta;
- nieprawidłowa waga (nadwaga, otyłość);
- cukrzyca;
- ciąża;
- nagły i gwałtowny spadek masy ciała;
- niektóre schorzenia wątroby;
- niedoczynność tarczycy;
- przebyta resekcja jelita lub zespół jelita krótkiego.
Proces odkładania się kamieni w pęcherzyku żółciowym nie jest nagły – może trwać nawet wiele lat. Z reguły też choroba przez długi czas rozwija się bezobjawowo – chory dowiaduje się o niej przypadkowo lub nagle, z reguły dopiero wtedy, gdy daje ona poważniejsze objawy bólowe.
Kamica żółciowa: jakie są objawy?
Kamica żółciowa przez długie lata może rozwijać się bezobjawowo. Pierwszym symptomem (zazwyczaj niekojarzonym z kamicą) mogą być problemy trawienne, zwłaszcza po obfitym i ciężkostrawnym posiłku. Może wystąpić nietolerancja słodyczy, mleka, jajek itp. Kamica objawia się bólem brzucha po prawej stronie, pod żebrami. Ból występuje po posiłku: może promieniować w stronę łopatki, zwykle utrzymuje się ok. 1 godz. Wraz z nim mogą pojawić się nudności, wymioty itp. Z czasem ataki bólu stają się coraz bardziej agresywne – dochodzi do nich zwłaszcza nocą: towarzyszy im gorączka, nudności i wymioty. Są to ataki tzw. kolki żółciowej – na tyle dokuczliwe i trudne do wytrzymania, że wymagają wezwania pomocy medycznej. Nieleczona kamica, prócz uciążliwych dolegliwości bólowych, może doprowadzić do poważnych powikłań, jak np. do perforacji pęcherzyka żółciowego i zapalenia otrzewnej, które wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
Kamica żółciowa: diagnoza i leczenie
Chorobę można zdiagnozować na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego oraz badań obrazowych. Należą do nich: ultrasonografia (USG) i badanie rentgenowskie (RTG) z kontrastem. Jedyną skuteczną metodą leczenia kamicy jest operacyjne usunięcie pęcherzyka żółciowego. Zabieg przeprowadza się obecnie zazwyczaj metodą laparoskopową. Osoby cierpiące na kamicę żółciową powinny ponadto stosować lekkostrawną dietę oraz unikać spożywania alkoholu.
