Z danych z roku 2015 wynika, że na całym świecie liczba chorujących na cukrzycę w wieku 20 – 79 lat wynosiła 415 milionów osób. Co więcej, szacuje się, że do 2040 roku liczba ta wzrośnie aż do 642 milionów osób. W Polsce na rok 2015 chorujących dorosłych na cukrzycę było około 3 milionów, szacuje się, że w roku 2040 będzie ich ponad 4 miliony. Choroba ta zazwyczaj dotyczy osób dorosłych i w podeszłym wieku, jednak w ostatnich latach coraz więcej dzieci i nastolatków zaczyna zmagać się z tą chorobą.
Cukrzyca występuje w kilku odmianach. Wyróżnia się cukrzycę typu 1, cukrzycę typu 2, Specyficzne typy cukrzycy wywołane np. powikłaniami polekowymi czy cukrzycę kobiet w ciąży.
Cukrzyca typu 1
Ten typ cukrzycy jest chorobą autoimmunologiczną lub idiopatyczną, która na skutek zniszczenia komórek β trzustki powoduje zaprzestanie produkcji insuliny, hormonu peptydowego o działaniu ogólnoustrojowym, niezbędnym do metabolizmu węglowodanów, a także białek i tłuszczów. Diabetyk chorujący na ten typ cukrzycy musi bezwzględnie przyjmować insulinę. Zalecane są podskórne wstrzyknięcia insuliny lub jej stałego podskórnego wlewu w postaci pompy insulinowej (insulinoterapia). Cukrzyca typu 1 występuje u 10 -20% wszystkich osób chorujących na tę chorobę. Obecne nie istnieje żadna metoda, która mogłaby zapobiec wystąpieniu tego typu cukrzycy.
Cukrzyca typu 2
Ten typ cukrzycy wywołany jest postępującym zaburzeniem wydzielania insuliny przez trzustkę wraz z insulinoopornością tkanek. Na cukrzycę typu 2 cierpi aż 80-90% osób wśród wszystkich diabetyków. W tym typie cukrzycy, trwającym przez wiele lat i narastającej z wiekiem insulinoopornosci, szczególnie u osób otyłych, zdolność β trzustki do produkcji insuliny zanika i pacjent z czasem musi przejść na insulinoterapię. Jednak zanim do tego dojdzie, pacjent potrzebuje terapii związanej ze zmianą diety i nawyków żywieniowych z włączeniem do życia aktywności fizycznej oraz przyjmowaniem leków przeciwcukrzycowych. Cukrzyca typu 2 najczęściej wywołana jest nadwagą i otyłością, brakiem aktywności fizycznej i nieprawidłową dietą.
Cukrzyca w ciąży
- Cukrzyca przedciążowa – dotyczy kobiet, które zaszły w ciążę chorując już na cukrzycę oraz tych, u których hiperglikemia została rozpoznana po raz w trakcie ciąży, która wymaga dokładniej diagnostyki.
- Cukrzyca ciążowa – ten tym cukrzycy ma miejsce, kiedy kobieta w ciąży podczas testu obciążenia glukozą, spełnia określone kryteria. Jeżeli po wdrożeniu i skrupulatnym przestrzeganiu diety cukrzycowej nie nastąpi poprawa wyników, stosuje się insulinoterapię.
Czy sensor pomiaru glukozy ułatwia życie osobom chorym na cukrzycę? Dowiecie się z tego filmu:
Jak wygląda dieta diabetyków?
Cukrzyca jest chorobą, która towarzyszy diabetykom przez całe życie. Dlatego bardzo ważnym jest, aby na stałe zmienić swoje nawyki żywieniowe, które pozwolą na normalne funkcjonowanie organizmu i ograniczają ryzyko wystąpienia powikłań wynikających z tej choroby. Celem leczenia dietetycznego jest dostarczenie odpowiedniej ilości energii i składników pokarmowych potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania, osiągnięcie prawidłowej masy ciała i jej utrzymanie, normalizacja wskaźników metabolicznych, np. glikemia, HbA1c, lipidy oraz zapobieganie wczesnym oraz późnym powikłaniom cukrzycy.
Dieta dla diabetyków opiera się na zasadach żywienia osób zdrowych i ma charakter indywidualny, który zależy od typu cukrzycy, współistnienia innych chorób oraz celów leczenia. Kaloryczność diety jest indywidualna, natomiast składniki odżywcze powinny pokrywać się z zapotrzebowaniem energetycznym: węglowodany 45% – 50%, tłuszcz 30% - 35% oraz białko 15% - 20%. Dieta powinna opierać się na produktach nieprzetworzonych, bogatych w błonnik oraz na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Indeks glikemiczny określa szybkość wzrostu stężenia cukru we krwi po spożyciu produktu zawierającego węglowodany. Im indeks glikemiczny jest większy, tym stężenie cukru szybciej rośnie, co nie jest korzystne dla diabetyków (dla osób zdrowych również). Aby posiłek miał niski indeks glikemiczny powinien składać się z węglowodanów złożonych (cukier uwalniany jest stopniowo) oraz tłuszczu i białka. Tłuszcze zwierzęce w diecie należy zamienić na rzecz tłuszczy roślinnych oraz ograniczyć ilość soli.
Jakie produkty mogą spożywać diabetycy?
Produkty zbożowe
Zalecane: pieczywo razowe, żytnie z dodatkiem otrąb i nasion, typu graham, chleb chrupki, grube kasze: pęczak, gryczana, jaglana, makaron z mąki razowej, ryż brązowy, płatki owsiane.
W umiarkowanych ilościach: pumpernikiel, kasze drobne.
Niewskazane: pszenne pieczywo, z dodatkiem miodu lub karmelu, mąka pszenna, rozgotowane: kasze, makarony, ryż, płatki błyskawiczne. Rozgotowane produkty mają wyższy indeks glikemiczny.
Warzywa i owoce
(warzywa ok. 500g/dobę, ziemniaki/owoce ok.200-300g/dobę)
Zalecane: pomidory, ogórki świeże i kiszone, rzodkiewki, sałaty zielone, brokuły, bakłażan, cukinia, cykoria, fasolka szparagowa, kalafior, kabaczek, kapusta, kapusta pekińska, papryka, por, szparagi, grzyby, owoce cytrusowe, jagodowe, kiwi, jabłka, truskawki, brzoskwinie, nektarynki.
W umiarkowanych ilościach: buraki, marchew, seler, korzeń pietruszki, groch, fasola, soczewica, bób, ziemniaki krótko gotowane w całości, śliwki, gruszki.
Niewskazane: rozgotowane warzywa, buraki zasmażane, warzywa z puszki (dużo soli), frytki, puree, banany, winogrona, owoce z puszki, owoce bardzo dojrzałe oraz suszone.
Nabiał
Zalecane: sery twarogowe chude i ziarniste o obniżonej zawartości tłuszczu.
W umiarkowanych ilościach: mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, jogurt, kefir, maślanka (1 szklanka dzienne), ser twarogowy pół tłusty, ser żółty o obniżonej zawartości tłuszczu.
Niewskazane: mleko tłuste, skondensowane, śmietana, sery: tłuste, do smarowania, śmietankowe, dojrzewające, topione, podpuszczkowe, słodzone desery mleczne.
Produkty pochodzenia zwierzęcego
Zalecane: mięso chude: cielęcina, indyk, kurczak, konina, wołowina, królik, dziczyzna, chude wędliny: szynka wołowa, drobiowa, polędwica drobiowa, świeże ryby: dorsz, flądra, mintaj, morszczuk, pstrąg strumieniowy, sandacz, sola, szczupak.
W umiarkowanych ilościach: chudy schab, polędwica, polędwica wołowa, kabanos drobiowy, konserwy rybne, ryby ze skórą, w oleju, łosoś, śledź, makrela, węgorz, halibut, ryby wędzone.
Niewskazane: tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, wszystkie podroby, tłuste wędliny, drobno mielone, salami, pasztety, pasztetowa, parówki, boczek, tłusta kiełbasa, ryby smażone na maśle, panierowane, jajecznica na maśle, boczku czy smalcu.
Tłuszcze
Zalecane: oliwa z oliwek, olej rzepakowy.
W umiarkowanych ilościach: oleje: słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, z pestek winogron, margaryny miekkie o obniżonej zawartości tłuszczu.
Niewskazane: masło, słonina, smalec, margaryna twarda.
Cukier i słodycze
W umiarkowanych ilościach: dżemy i konfitury bez cukru, przeciery owocowe, kompoty, galaretki, kisiele bez cukru, gorzka czekolada.
Niewskazane: miód, słodycze zawierające tłuszcz: ciastka z masą, czekolada mleczna i owocowa, batony, wafelki z nadzieniem, chałwa i tłuste desery.
Sosy
Zalecane: sosy do sałatek na bazie soku z cytryny, niewielkiej ilości tłuszczu, jogurtu naturalnego i ziół.
W umiarkowanych ilościach: tzw. „sosy własne” niepodprawione mąką.
Niewskazane: ostre, na zasmażkach, zaprawione śmietana, masłem, na tłustych wywarach mięsnych.
Napoje
Zalecane: woda, słaba herbata, kawa filtrowana lub rozpuszczalna, soki warzywne.
W umiarkowanych ilościach: mleko odtłuszczone, kawa zbożowa, świeże soki owocowe bez cukru.
Niewskazane: napoje alkoholowe, soki owocowe z cukrem, napoje gazowane.
Czy można wygrać z cukrzyca? Dowiecie się z tego filmu:
