Epizody depresyjne depresji dwubiegunowej trwają zwykle około pół roku lub dłużej. Faza maniakalna utrzymuje się najczęściej kilka tygodni. Pomiędzy epizodami chorobowymi następują okresy remisji, czyli całkowitego braku objawów lub obecności nielicznych symptomów o słabym nasileniu. Mogą one trwać nawet kilka lat. Tak zwana depresja dwubiegunowa dotyczy w równym stopniu mężczyzn, jak i kobiet, niezależnie od wieku. Zazwyczaj zaczyna się między 20. a 30. rokiem życia. Nieleczona, może utrudniać, czy wręcz uniemożliwić, choremu funkcjonowanie w społeczeństwie - podjęcie stałej pracy czy założenie rodziny.
Depresja dwubiegunowa - przyczyny
Przyczyn zaburzeń maniakalno-depresyjnych upatruje się w wielu czynnikach. Choroba może wynikać między innymi z uwarunkowań genetycznych - rozpoznanie cyklofrenii u rodziców znacznie podnosi ryzyko zachorowania u dzieci, zwłaszcza jeśli zaistnieją inne okoliczności sprzyjające rozwojowi tzw. dwubiegunówki. Niektóre teorie wskazują na kluczową rolę czynników biologicznych - zaburzeń równowagi neuroprzekaźników (noradrenaliny, dopaminy), chorób somatycznych (takich jak niedoczynność tarczycy), mikrourazów mózgu.Udowodniono też, że wpływ na rozwój ChAD ma nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych. Istotne znaczenie dla początku i przebiegu cyklofrenii mają czynniki psychologiczne i społeczne. Wystąpienie epizodu choroby może być spowodowane szczególnie stresującym wydarzeniem (np. śmiercią kogoś bliskiego, rozpadem małżeństwa, przeprowadzką, ale też awansem w pracy czy narodzinami dziecka). Częste przyczyny zaburzeń, w tym manii i depresji, to również takie problemy, jak nieumiejętność wyrażania uczuć czy budowania satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi.
Jakie są pierwsze objawy depresji? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Depresja dwubiegunowa - objawy
Cyklofrenia niekiedy mylnie określana jest mianem depresji dwubiegunowej - depresja stanowi jeden z dwóch biegunów ChAD. Jej przeciwieństwem jest mania.
Istota zaburzeń maniakalno-depresyjnych tkwi właśnie w oscylowaniu nastrojów chorego pomiędzy tymi dwoma skrajnie różnymi stanami psychicznymi. W niektórych przypadkach choroba afektywna ma charakter mieszany - wówczas samopoczucie cierpiącej na nią osoby potrafi zmienić się diametralnie nawet kilka razy w ciągu dnia.
Depresja dwubiegunowa zwykle rozpoczyna się od epizodu depresji. Towarzyszą mu następujące objawy, które mogą występować w różnym nasileniu:
- obniżony nastrój,
- osłabienie koncentracji,
- spadek samooceny,
- utrata zainteresowań,
- brak motywacji,
- wycofanie się, bierność,
- pesymistyczne spojrzenie w przyszłość,
- brak troski o własny wygląd,
- nadmierna potrzeba snu,
- brak energii, szybkie męczenie się,
- spowolnienie psychoruchowe,
- utrata apetytu,
- zanik popędu seksualnego,
- bóle głowy,
- objawy psychotyczne (urojenia, omamy),
- lęk, niepokój,
- myśli samobójcze.
Trwające wiele miesięcy epizody depresyjne są wyniszczające - tak fizycznie, jak i psychicznie - i niejednokrotnie kończą się próbą samobójczą.
Faza maniakalna jest niczym wychylenie wahadła w drugą stronę i bynajmniej nie jest mniej obciążająca dla chorego i jego bliskich. Dla epizodu manii charakterystyczne są:
- euforia nieadekwatna do okoliczności,
- niespożyta energia,
- gonitwa myśli,
- zawyżona samoocena,
- brak hamulców społecznych,
- snucie nierealistycznych planów na przyszłość,
- przekonanie o własnej niezwykłości, poczucie misji,
- nieprzemyślane decyzje i przedsięwzięcia,
- ryzykowne zachowania,
- chaotyczne, lekkomyślne działanie,
- nadmiar ekspresji w wyglądzie i zachowaniu,
- liczne, ale powierzchowne zainteresowania,
- słowotok, niedopuszczanie nikogo do głosu,
- nieznoszenie sprzeciwu,
- skłonność do agresji,
- nadmierne pobudzenie, nadaktywność psychoruchowa,
- bezsenność.
Leczenie depresji - jaką terapię wybrać? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Faza maniakalna potrafi siać w życiu chorego nie mniejsze spustoszenia niż epizody depresyjne. Często wiąże się z negatywną reakcją otoczenia, kończy rozpadem związków. Wskutek podjętych pochopnie decyzji osoba cierpiąca na manię może stracić pracę czy majątek.
Jeśli objawy manii są mniej nasilone, mówimy o epizodzie hipomanii.
W jego przebiegu utrzymuje się stałe, łagodne podwyższenie nastroju, wysoka sprawność intelektualna i dobra kondycja fizyczna. Chory ma wzmożoną potrzebę kontaktu z ludźmi, silną motywację do działania. Objawy te są jednak na tyle łagodne, że nie zaburzają normalnego porządku życia i nie budzą sprzeciwu otoczenia. Faza hipomanii bywa niekiedy okresem wyjątkowej kreatywności, która przekłada się na zawodowe czy osobiste sukcesy chorego.
Depresja dwubiegunowa - leczenie
Podstawą leczenia ChAD jest farmakoterapia, ponieważ zaburzenia maniakalno-depresyjne mają podłoże biochemiczne. W epizodach maniakalnych stosuje się leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki, takie jak olanzapina czy kwetiapina), a w depresyjnych - leki stabilizujące nastrój (m.in. sole litu, kwas walproinowy i jego pochodne, karbamazepinę, lamotryginę). Farmaceutyki mają za zadanie wyrównać nastrój chorego, zlikwidować objawy maniakalne i depresyjne oraz zapobiegać nawrotom choroby. Ze względu na przewlekły, nawrotowy charakter ChAD, należy zażywać je bardzo regularnie, często - profilaktycznie - przez wiele lat.
Leczenie zaburzeń maniakalno-depresyjnych powinno mieć charakter kompleksowy - farmakoterapię należy wspierać psychoedukacją i psychoterapią. Psychoedukacja ma dopomóc choremu w lepszym zrozumieniu choroby, rozpoznawaniu jej symptomów i adekwatnym reagowaniu, kiedy się pojawią. Psychoterapia służy wsparciu osoby z ChAD w jej problemach psychicznych i społecznych, które nie pozostają bez wpływu na przebieg epizodów chorobowych.
Systematyczne i holistyczne leczenie może przynieść długotrwałe remisje choroby dwubiegunowej i stworzyć cierpiącej na nią osobie możliwość powrotu do normalnego życia.
