Czyrak gromadny często nazywany jest czyrakiem mnogim lub karbunkułem. Powstaje w wyniku rozprzestrzenienia się zakażenia sąsiadujących ze sobą mieszków włosowych gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus), czyli bakterią powszechnie występującą na skórze. Jej nosicielami często są członkowie personelu szpitalnego, co powoduje szerzenie się wywołanych drobnoustrojami chorób w placówkach służby zdrowia. Czyrak gromadny jest jednym z wielu schorzeń wywoływanych przez gronkowca złocistego; występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Czyrak gromadny – co należy o nim wiedzieć?
Czyrak gromadny to gronkowcowe zakażenie licznych mieszków włosowych, objawiające się występowaniem skupisk zlanych ze sobą czyraków – czerwonych, bolesnych zgrubień (wielkości ziarna grochu lub większych), które z czasem wypełniają się ropą. Zanim pękną, musi utworzyć się na nich żółty czop.
W przypadku pojedynczych czyraków po wydobyciu się ropy na zewnątrz zazwyczaj szybko mija ucisk i ból, który był spowodowany przez dojrzewający ropień. Czyrak gromadny ma jednak charakter bardziej przewlekły, powoduje również więcej dolegliwości. Oprócz bólu, podrażnienia i zaczerwienienia skóry wokół ropnia schorzeniu często towarzyszą swędzenie, gorączka, osłabienie, zmęczenie oraz ogólnie złe samopoczucie.
Leczenie czyraka gromadnego
Leczenie czyraka gromadnego wymaga zwykle konsultacji lekarskiej. Lekceważenie tego schorzenia może prowadzić do rozprzestrzeniania się zmian ropnych na znacznych obszarach skóry, a także spowodować bardzo poważne powikłania.
Pojedyncze czyraki goją się dość szybko, choć czasami, we wczesnym stadium rozwoju ropni, konieczne jest zastosowanie antybiotyków, które zapobiegną rozprzestrzenianiu się zakażenia, zwłaszcza w przypadku dużych czyraków, wysokiej temperatury i złego samopoczucia osoby dotkniętej dolegliwością. W przeciwieństwie do pojedynczych czyraków omawiany czyrak gromadny jest trudny do wyleczenia metodami domowymi, ale niektóre z nich warto stosować, by złagodzić objawy.
Ulgę przynoszą zwłaszcza gorące okłady, wykonywane co 2–3 godziny. Do ich przygotowania wystarczy zwykła przegotowana woda. Dobroczynne właściwości mogą mieć też napary z żywokostu, łopianu lekarskiego, ziela jeżówki czy siemienia lnianego, które zmiękczając czyraki, ułatwiają ich pęknięcie i opróżnienie.
Czasami sugeruje się wyeliminowanie z diety cukru oraz produktów mogących wywoływać uczulenia. Warto jeść natomiast pokarmy bogate w cynk (który może zapobiegać nawrotom czyraków) oraz przyjmować preparaty z witaminami A, C i E.
W przypadku czyraka gromadnego zwykle konieczne jest stosowanie antybiotyków. Ropnie, na których wytworzył się czop, można (ale tylko w sterylnych warunkach) naciąć chirurgicznie, by usunąć ropę i przyspieszyć proces gojenia. Nigdy nie należy samodzielnie wyciskać czyraka, ponieważ istnieje ryzyko, że dojdzie do rozprzestrzenienia się zakażenia.
W razie nacięcia bardzo dużych i głębokich czyraków umieszcza się w jamie po ropniu dren lub sączek z gazy, co ułatwia wyeliminowanie pozostałych bakterii. Po opanowaniu infekcji są one usuwane. Po takim zabiegu pozostaje zwykle niewielka blizna.
Prawidłowe leczenie czyraka gromadnego jest konieczne, ponieważ zaniedbane schorzenie grozi poważnymi powikłaniami, np. rozwojem ropni nerki, umiejscowionych na zewnętrznej warstwie kory nerki, najczęściej wywołanych przez gronkowca złocistego, znajdującego się we krwi, a pochodzącego z czyraka gromadnego. Objawami ropni nerki są wysoka, ale zmienna gorączka oraz ból i wrażliwość okolic lędźwiowych. Także w tym wypadku leczenie polega na stosowaniu antybiotyków oraz chirurgicznym drenażu ropni.
Czyrak gromadny rozwijający się w okolicy wargi górnej, oczodołu i skroni może prowadzić do rozprzestrzenienia się zakażenia na zatoki jamiste i opony mózgu. Innym powikłaniem nieleczonego czyraka jest ropowica – niebezpieczny stan zapalny tkanki podskórnej, który może szybko rozszerzać się na inne narządy, prowadząc do ich niewydolności. Konsekwencją tego schorzenia bywa sepsa, czyli specyficzna reakcja organizmu, prowadząca często do śmierci.
Czyrak gromadny twarzy
Czyrak gromadny może rozwinąć się w każdym miejscu ciała, gdzie rosną włosy. Najczęściej są to okolice najbardziej narażone na tarcie (np. podczas ubierania się) oraz gromadzenie potu czy zanieczyszczeń, czyli:
- twarz,
- owłosiona skóra głowy,
- szyja,
- kark,
- pachwiny,
- pośladki.
Przyczyny czyraka gromadnego twarzy mogą być bardzo różne. Rozwój zmian ropnych niekiedy bywa konsekwencją niedostatecznej higieny osobistej czy noszenia odzieży z materiałów podrażniających skórę. Czyraki mogą też świadczyć o niewłaściwej diecie czy niedożywieniu, ale również o obniżonej odporności organizmu na zakażenia, spowodowanej zaburzeniami immunologicznymi albo chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą (schorzeniu sprzyja podwyższony poziom stężenia glukozy we krwi). Ropnie często tworzą się na skórze osób mających częsty kontakt z chemikaliami, a także u ludzi otyłych.
