Społeczeństwo przywiązuje coraz większą uwagę do zdrowego sposobu odżywiania, a zatem też i wykonywania świadomych zakupów żywnościowych. Na rynku spożywczym rośnie popularność produktów light. W reklamach przedstawia się je jako zdrowe, zmniejszające ryzyko nadwagi, o zredukowanej kaloryczności. Specjaliści alarmują jednak o ryzyku związanym z ich przyjmowaniem.
Zobacz także:
Dieta przeciwzapalna. Znaczenie diety w leczeniu RZS
Olej z awokado – zastosowanie w kuchni, leczeniu i kosmetyce
Czy produkty light mają wpływ na płodność?
Produkt light – co to znaczy?
Produkty light to określenie, które można używać wyłącznie w przypadku, gdy nastąpiło obniżenie zawartości wybranego składnika przynajmniej o 30% w porównaniu z jego ilością w tradycyjnym odpowiedniku. Na etykietach tego typu wyrobów alternatywnie pojawić się może także określenie „lekki” czy „o obniżonej zawartości”. Wyrażenia te wskazywać mogą na zmniejszoną ilość jednego lub kilku składników, w tym cholesterolu, tłuszczu, cukru, soli, alkoholu, zaś jeśli producent nie określił, o jaki składnik chodzi, informacja odnosi się do obniżonej wartości kalorycznej.
Produktów typu light nie powinno się mylić z tymi „zero”. Zgodnie z przedstawioną w dyrektywie Unii Europejskiej definicją termin ten przeznaczony jest dla produktów spożywczych, których kaloryczność w przeliczeniu na 100 g nie przekracza 13 kcal. Powyższy zbiór informacji warto poprzeć przykładem: jogurt truskawkowy w wersji oryginalnej dostarcza 90 kcal/100 g, w light 60 kcal/100 g, zaś 0 proc. – 43 kcal/100 g. Niestety nie uregulowano prawnie znaczenia produktów określanych mianem: fitness, slim czy fit, które również stosowane bywają przez producentów żywności i mogą wprowadzać w błąd nieświadomego znaczenia powyższych terminów konsumenta.
Jakie są produkty light?
Rynek spożywczy oferuje szeroki wachlarz tzw. lekkich produktów. W Polsce popularne są zwłaszcza napoje light. Na sklepowych półkach znaleźć można też tego typu masło orzechowe, serki, majonezy, jogurty, a nawet czekoladki, batoniki czy piwo.
Ryzyko związane ze spożywaniem produktów light
Dieta bogata w light produkty nie jest wcale taka zdrowa, jakby się to mogło wydawać. W celu uzyskania tego typu wyrobów konieczne jest przeprowadzenie szeregu zabiegów technologicznych, które pogorszyć mogą ich wartość. Zmniejszona zawartość odpowiadających za kaloryczność składników zastępowana jest innymi substancjami, które mają przeważnie charakter sztucznych, nieprzyswajalnych przez organizm dodatków zapewniających zbliżone do oryginału właściwości sensoryczne.
Cukier zazwyczaj zastępuje się słodkim aspartamem, ksylitolem, maltitolem, sacharyną, fruktozą i mannitolem. Zamiennikiem tłuszczu bywa guma guar, białko lub mączka chleba świętojańskiego. Innym rozwiązaniem jest natomiast zwiększenie zawartości jednego składnika kosztem drugiego, np. tłuszcz zastępuje się cukrem – produkt „o obniżonej zawartości tłuszczu" staje się produktem pełnym cukru i sztucznych zagęstników.
W tym przypadku również warto posłużyć się przykładem:
- w składzie standardowej wersji serka wiejskiego znajdują się śmietanka i twaróg ziarnisty, zawartość tłuszczu szacowana jest na 5 proc., a węglowodanów na 2 g, zaś skład wersji light przedstawia się następująco: śmietanka, twaróg ziarnisty, guma guar i ksantynowa, zawartość tłuszczu wynosi 3 proc., a węglowodanów 2,5 g;
- w składzie standardowej wersji jogurtu naturalnego znajdują się: białka mleka, mleko odtłuszczone i w proszku, żywe kultury bakterii, zawartość tłuszcz wynosi 3 proc., węglowodanów 4,7 g, z kolei skład wersji light jogurtu stanowią: cukier, odtłuszczone mleko pasteryzowane i w proszku, żywe kultury bakterii, substancja zagęszczająca – żelatyna wieprzowa i pektyna, zawartość tłuszczu wynosi 0,2 proc., a węglowodanów 7,6 g.
Dodatkowe minusy produktów light o obniżonej zawartości tłuszczu
Przekształcanie tradycyjnych produktów w te typu light z obniżoną zawartością tłuszczu:
- wpływa niekorzystnie na warunki dla działania rozpuszczalnych w nim witamin A, D, E, K, które wykazują dobroczynny wpływ na funkcjonowanie organizmu;
- zmniejsza wykorzystanie wapnia, którego przyswajalność spada, kiedy nie ma zapewnionej należytej ilości witaminy D;
- miewa aspekt psychologiczny – przywiązywanie mniejszej wagi do spożywanej ilości – brak kontroli nad wielkością porcji, a w konsekwencji tego przejadanie się prowadzi do nadwagi.
Dodatkowo zastąpienie tłuszczu substancjami przyspieszającymi przechodzenie pokarmów przez przewód pokarmowy może zmniejszać wchłanianie składników odżywczych zawartych w pokarmie i stać się przyczyną niedożywienia.
Produkty light a spadek masy ciała
Na produktach light nie powinna się opierać dieta redukcyjna, czyli nastawiona na spadek masy ciała. Podstawę dla zrzucenia nadliczbowych kilogramów stanowi odrzucenie złych i wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych. W związku z tym przede wszystkim wybieranie wartościowych, wysokiej jakości produktów, poddanych odpowiedniej obróbce, regularne i spokojne posilanie się, przestrzeganie należytej liczby i wielkości posiłków oraz dbanie o codzienną aktywność ruchową.
Czy produkty typu light są bezpieczne? Kto powinien ich unikać? Dowiecie się tego z filmu:
Bibliografia:
1. Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
2. D. Czerwińska, E. Gulińska, Podstawy żywienia człowieka, Rea, Warszawa 2005.
3. W. Kudełka, K. Tekiela, Żywność dietetyczna a zdrowie człowieka, [w:] „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie”, 2005, 678, s. 25–51.
4. R. Wierzejska, A. Brożek, L. Szponar, Znakowanie środków spożywczych – europejskie i krajowe regulacje prawne, [w:] „Przemysł Spożywczy”, 2003, 57(8), s. 68–74.
5. W. Kudełka, D. Jachna, Charakterystyka żywności o obniżonej wartości energetycznej, [w:] „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie”, 2009, 834, s. 69–96.
6. J. Gawęcki, T. Mossor-Pietraszewska, Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, PWN, Warszawa 2004.
