Białko, obok węglowodanów i tłuszczy, stanowi podstawowy składnik pokarmowy, który pełni istotne funkcje w organizmie. Zarówno jego niedobór, jak i nadmiar w sposób negatywny wpływa na stan zdrowia. Predysponuje do problemów dermatologicznych, osłabia kości i stawy, powoduje wzdęcia, zaparcia i bóle brzucha. Zbyt duża podaż białka zaburza równowagę kwasowo-zasadową. Osoby dbające o zdrowie powinny realizować zbilansowaną dietę, która zawiera odpowiedni poziom wszystkich składników odżywczych.
Nadmiar białka w diecie
Białko jest niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu składnikiem pokarmowym. Warunkuje wzrost i rozwój człowieka. Jest podstawowym elementem budującym mięśnie i hormony. Określając optymalną porcję białka należy uwzględnić zwłaszcza poziom aktywności fizycznej i masę ciała. Osoby wykazujące niewielką aktywność ruchową nie powinny spożywać więcej niż 1 g białka na kilogram masy ciała. Z kolei u osób o wysokiej aktywności fizycznej na kilogram masy ciała przypada 1,5–1,8 g białka. W prawidłowo zbilansowanej diecie powinno ono stanowić 20–25% energii uzyskiwanej z przyjmowanego pożywienia w ciągu doby. Nie wszyscy jednak stosują się do tych zasad. Na nadmiar białka w diecie narażeni są zwłaszcza sportowcy, kulturyści i osoby realizujące diety wysokobiałkowe, z których dość popularna jest dieta Dukana.
Nadmiar białka w diecie – skutki dla układu pokarmowego
Nadmiar białka może mieć niekorzystny wpływ na ludzki organizm. Przede wszystkim prowadzi do zaburzeń układu pokarmowego. Konsekwencją nadmiaru białka w diecie bywa rozregulowanie metabolizmu, wzdęcia, nudności, niestrawność, bóle brzucha, nieżyt żołądka i grzybica jelit. Stanowi przyczynę zaparć, które prowadzą do namnażania bakterii gnilnych w jelitach. Produkowane przez nie toksyny zwiększają ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego. Nadmiar białka prowadzi do przyrostu masy ciała, ponieważ podnosi bilans energetyczny diety – 1 g białka to 4 kcal.
Nadmiar białka w diecie a nerki
Skutkiem nadmiaru białka w diecie bywa zaburzenie funkcjonowania nerek i wątroby, które są zmuszone do wzmożonej pracy. Konsumpcja zbyt dużej ilości białka sprawia, że organizm musi usunąć więcej produktów przemiany azotu z krwi, co może prowadzić do odwodnienia.
Dieta wysokobiałkowa zwiększa ryzyko powstania kamicy wapniowej lub moczanowej. Białko zwierzęce zawiera puryny, których końcowym produktem w procesie przemiany materii jest kwas moczowy. Wysokie stężenie kwasu moczowego stwarza korzystne warunki do wytrącania kamieni moczanowych. Nadmiar białka powoduje zwiększone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, w konsekwencji czego w moczu występuje zbyt duża ilość wapnia, co powoduje powstanie kamieni wapniowych. Dodatkowo zwiększone wydalanie wapnia oraz fosforanów sprzyja uszkodzeniom kości i stawów.
Konsekwencje nadmiaru białka
Zbyt duża podaż białek predysponuje do powstania zmian miażdżycowych i obrzęków, podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi i poziomu cholesterolu. Powoduje zaburzenia potencji i podnosi prawdopodobieństwo cukrzycy typu 2. Zbyt duża ilość białek zwierzęcych odpowiada za niedobór błonnika pokarmowego, witamin lub minerałów.
Badacze donoszą, że skutkiem nadmiaru białka jest zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Dieta z przewagą białka i o niskiej zawartości węglowodanów sprawia, że organizm przechodzi w stan ketozy i żeby wyprodukować energię, spala tłuszcze. Powstałe wówczas ciała ketonowe stanowią przyczynę nieprzyjemnego zapachu z ust i silnych bólów głowy.
Nadmiar białka nie tylko daje objawy fizyczne, ale ma także negatywny wpływ na kondycję psychiczną. Pogarsza samopoczucie, zwiększa nerwowość, sprzyja bezsenności i rozdrażnieniu. Prowadzi do problemów z koncentracją, skupieniem uwagi, podejmowaniem decyzji i planowaniem.
Nadmiar białka w organizmie – objawy skórne
Nadmiar białka w organizmie powoduje też objawy skórne i pogarsza kondycję włosów. Zbyt duża podaż białka nasila trądzik i utrudnia jego leczenie. Sprzyja nadmiernej produkcji sebum, co w konsekwencji predysponuje do powstania zaskórników, wyprysków czy nieestetycznego efektu świecenia skóry. Białko w organizmie w nadmiarze przyspiesza procesy starzenia się skóry i powstawania zmarszczek. Skóra staje się szara i wygląda na zmęczoną. Dodatkowo zaburza cykl życia włosów i sprzyja łamliwości paznokci.
Zobaczcie, w których produktach znajdziemy bardzo dużo białka:
Nadmiar białka we krwi
Białko całkowite we krwi stanowią wszystkie białka znajdujące się w surowicy, m.in. albuminy, fibrynogeny, globuliny i glikoproteiny. Stężenie białka w surowicy jest wypadkową procesów produkcji białka w wątrobie, utraty białka przez nerki i przewód pokarmowy oraz ilości białka dostarczanego z pożywieniem.
Stężenie białka całkowitego w osoczu w warunkach prawidłowych wynosi 60–80 g/l. Materiałem do badań jest krew żylna, najczęściej pochodząca z żyły łokciowej. Pacjent powinien być na czczo. Wyniki dostępne są zazwyczaj na drugi dzień.
Nadmiar białka we krwi określa się mianem hiperproteinemii. Stan ten bywa wynikiem nadmiernej produkcji immunoglobulin, czyli przeciwciał układu odpornościowego, co zauważa się w przebiegu chorób takich jak: szpiczak mnogi, choroba Waldenstroma, toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, marskość wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby i inne przewlekłe stany zapalne oraz silne odwodnienie organizmu.
