Głównymi gazami znajdującymi się w przewodzie pokarmowym są azot, tlen, dwutlenek węgla, wodór i metan. Ilość i skład chemiczny wydalanych gazów determinowany jest wieloczynnikowo. Nierzadko powstają śmierdzące gazy. Mogą być one konsekwencją dużej ilości połkniętego podczas jedzenia powietrza, niskiego stopnia strawienia pokarmów lub towarzyszyć schorzeniom układu pokarmowego.
Śmierdzące gazy – przyczyny
Puszczanie gazów to normalna reakcja fizjologiczna. Przeciętnie każdego dnia w organizmie człowieka produkowane jest około 500 ml gazu. Częstość ich wydalania może w ciągu doby wynosić nawet do 25 razy. Jednakże wiatry wydalane z dużą częstotliwością, niekontrolowane i wydające bardzo cuchnący zapach stanowią poważny i krępujący problem.
Śmierdzące gazy mają rozmaite przyczyny. Mogą być wynikiem SIBO (small intestinal bacterial overgrowth), czyli zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego. Zmiana składu flory bakteryjnej jelit występuje głównie u osób z uchyłkami, długotrwale stosujących leki zmniejszające wydzielanie kwasu solnego, w starszym wieku, z mechanicznym upośledzeniem drożności jelita spowodowanym zrostami pooperacyjnymi, chorobą Leśniowskiego-Crohna, popromiennym zapaleniem jelit, chorobą wrzodową lub guzem. Zakłócenie równowagi w składzie flory jelitowej prowadzi do powstania bardzo śmierdzących gazów.
Zwiększona ilość gazów i cuchnący zapach wiatrów to problem, z jakim zmagają się osoby z zespołem jelita drażliwego, zapaleniem żołądka czy jelit, cierpiące na przewlekłe zaparcia i z zaburzeniami odżywiania. Przyczyn śmierdzących gazów należy też upatrywać w problemach z wątrobą lub chorobami trzustki, nerek, a nawet układu krążenia. Mogą być konsekwencją choroby pasożytniczej, a zwłaszcza lambliozy. Ciągłe wzdęcia i śmierdzące gazy pojawiają się u większości kobiet w ciąży, zwłaszcza podczas pierwszych miesięcy. Bywają konsekwencją antybiotykoterapii i często towarzyszą im dodatkowo luźne, śmierdzące stolce. Na cuchnące wiatry skarżą się także kobiety podczas miesiączki, za co odpowiadają zmiany hormonalne. Wzdęcia i śmierdzące gazy obserwuje się u chorych z gastroparezą (spowolnienie opróżniania żołądka), szybkim opróżnianiem żołądka, chorobą Hirschprunga (rzadkie, wrodzone schorzenie unerwienia jelita) i okrężnicą olbrzymią.
Co wywołuje gazy o zapachu zgniłych jaj?
Gazy o zapachu zgniłych jaj swoją specyficzną woń zawdzięczają siarkowodorowi oraz innym pochodnym siarki, amoniakowi, skatolowi i lotnym kwasom tłuszczowym, które powstają podczas fermentacji jelitowej, zachodzącej przeważnie w jelicie grubym. Śmierdzące gazy mogą być związane z nieprawidłowym procesem fermentacji i zaleganiem gazów w jelitach.
Produktami wzmagającymi fermentację jelitową są cukry takie jak laktoza (cukier mleczny), sacharoza (cukier rafinowany), sorbitol czy fruktoza. W związku z tym problem śmierdzących gazów dotyczy osób zmagających się z zespołem nietolerancji laktozy, czyli niedoboru laktazy (enzymu trawiącego dwucukry mleka). Ponadto nasilenie fermentacji jelitowej, a tym samym wzmożonego wydalania gazów śmierdzących siarką ma miejsce po spożyciu produktów drożdżowych, warzyw strączkowych i cebulowych. Nierzadko też odpowiadają za nie: miód, melasa, soki owocowe, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki, a także jabłka, mango, arbuz, gruszki, winogrona i czereśnie.
Śmierdzące gazy u dziecka
Śmierdzące gazy u niemowlaka najczęściej spowodowane są połykaniem powietrza, czemu sprzyja katar i zatkany nos. Mogą wynikać z niedojrzałości przewodu pokarmowego i niewystarczającej produkcji enzymów trawiennych. Przyczyną brzydko pachnących wiatrów może być celiakia, czyli enteropatia z nadwrażliwości na gluten. Choroba trzewna jest przewlekłą chorobą o podłożu genetycznym, wywołaną nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną organizmu na białko znajdujące się w ziarnach zbóż. Oprócz gazów pojawiają się biegunki, wzdęcia, brak apetytu, powiększenie obwodu brzucha i zahamowanie przyrostu masy ciała.
U starszych dzieci przyczyną śmierdzących gazów może być zbyt częste spożywanie czerwonego mięsa, brokułów, kalafiora, soczewicy, kapusty, grochu, fasoli czy produktów mlecznych. Są to tzw. produkty gazotwórcze. Ponadto źródłem problemu może być niedokładne gryzienie pokarmów.
Jak się pozbyć śmierdzących gazów?
Skutecznym sposobem na śmierdzące gazy jelitowe jest przede wszystkim zmiana diety. Należy dążyć do eliminacji nadmiaru przyjmowanych cukrów i tłuszczów. Nie powinno się pić napojów gazowanych. Zaleca się posilać regularnie i w spokojnej atmosferze. W przypadku jakichkolwiek nietolerancji pokarmowych najlepiej stosować dietę wykluczającą. Należy ograniczyć ilość powietrza połykanego podczas spożywania posiłku. Zaleca się stosowanie specjalnych ćwiczeń oddechowych i unikać żucia gumy. Kolejnym ważnym czynnikiem redukującym ten uporczywy problem jest aktywność fizyczna.
Wzdęcia i śmierdzące gazy można zwalczać przy pomocy ziół, takich jak koper, kminek, imbir, mięta, anyż, rumianek czy liście laurowe. Na śmierdzące bąki sprawdzą się też majeranek, pietruszka i czosnek. Problem złagodzi picie napojów z cynamonem, bazylią, tymiankiem i miętą pieprzową. Picie naparu z mniszka lekarskiego przed posiłkiem zapobiegnie gromadzeniu się nadmiaru gazów. W sprzedaży dostępne są także specjalne tabletki na śmierdzące i uporczywe gazy w jelitach. Jednym z najczęściej stosowanych produktów jest Espumisan i węgiel leczniczy.
Bibliografia:
1. Grochowska U., Poradnik żywieniowy dla chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, Warszawa, Towarzystwo „J-elita”, 2016.
2. Konturek S., Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Warszawa, PZWL, 2006.
3. Giezowska H., Giezowski D., Choroba trzewna – patogeneza, diagnostyka, leczenie i możliwości działań profilaktycznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2014, 95(4), s. 823-826.
4. Słomka M., Małecka-Panas E., Wzdęcia i odbijania, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2011, 7(1), s. 30-34.
