Zaburzenia odżywiania to złożony i bardzo poważny problem społeczny i zdrowotny. Jednym z nich jest pregoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny u ciężarnych kobiet. Realizacja nowej roli wywiera na kobietach ogromny wpływ na ocenę i postrzeganie własnego ciała. Zachowania pregorektyczek są takie same, jak w przypadku anorektyczek. Niedożywienie ciężarnych wiąże się z ryzykiem nieprawidłowego przebiegu ciąży, a w konsekwencji – zaburzeń w stanie zdrowia nienarodzonego jeszcze dziecka.
Co to jest pregoreksja?
Pregoreksja nazywana bywa inaczej ciążoreksją lub anoreksją ciążową. To nieprawidłowe zachowanie z zakresu nawyków żywieniowych w postaci jadłowstrętu psychicznego, prowadzące do zakłóceń masy ciała, które pojawia się w ciąży. Pregoreksja nie została jak dotąd uwzględniona w klasyfikacjach chorób, lecz specjaliści coraz częściej stosują ten termin. W Polsce nie ma żadnych danych na temat rozpowszechnienia problemu pregoreksji. Jak donoszą angielskie statystyki, 1 na 20 ciężarnych boryka się z anoreksja ciążową.
Skąd wzięła się nazwa „pregoreksja”?
Nazwa „pregoreksja” wywodzi się z języka angielskiego od dwóch słów: pregnancy, czyli ‘ciąża’ i anorexia, czyli ‘anoreksja’. Twórca tego terminu nie jest znany. Po raz pierwszy został on użyty w 2008 r. w programie pt. The Early Show emitowanym przez stację telewizyjną Fox News. Zmagające się z pregoreksją kobiety określa się jako pregorektyczki.
Jak objawia się pregoreksja?
Pregorektyczki stosują restrykcyjną dietę, zażywają środki przeczyszczające i moczopędne, cały czas kontrolują masę ciała i liczą kaloryczność posiłków, intensywnie uprawiają sport, a niekiedy i prowokują wymioty, żeby atrakcyjnie wyglądać w trakcie trwania ciąży i zaraz po porodzie. Wykazują obsesyjną dbałość o zachowanie idealnie smukłej sylwetki w oczekiwaniu na narodziny dziecka. Starają się ograniczyć efekty zmian w wyglądzie zewnętrznym towarzyszące naturalnie ciąży, ponieważ odbierają je jako obniżenie poziomu atrakcyjności.
Jakie mogą być przyczyny pregoreksji?
Większość badaczy jest zdania, że ciąża nie stanowi przyczyny powstania pregoreksji, a bywa bodźcem aktywizującym, wyzwalającym tę dolegliwość. Dodatkowo podkreśla się, że na rozwój anoreksji ciążowej w większym stopniu narażone są kobiety, dla których wygląd zewnętrzny jest szczególnie ważny ze względu na podejmowaną aktywność zawodową, np. aktorki, modelki i inne uczestniczki świata publicznego. Nie bez znaczenia jest także kreowany przez środki masowego przekazu obraz smukłej i wysportowanej młodej mamy. Kolejną przyczyną pregoreksji mogą być wcześniej występujące zaburzenia odżywiania, które na nowo wyzwala stres towarzyszący ciąży. Nierzadko zdarza się, że anoreksja rozwija się po raz pierwszy po zajściu w ciążę.
Konsekwencje pregoreksji dla przyszłej matki i dziecka
Skutki uboczne anoreksji ciążowej mogą dotyczyć zarówno przyszłej matki, jak i płodu. U ciężarnych rozwinąć się mogą nadciśnienie tętnicze krwi, odwapnienie kości, zawroty głowy, przyśpieszone bicia serca i niedokrwistość. Pojawić się mogą krwawienia z dróg rodnych i późniejsze problemy z karmieniem piersią. W skrajnych przypadkach ciężarna kobieta musi być hospitalizowana i odżywiana pozajelitowo. Istnieje też ryzyko przedwczesnego porodu, przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, poronienia, konieczności rozwiązania ciąży przez cesarskie cięcie, depresji poporodowej. Dodatkowo badacze informują o gorszym rozwoju łożyska, ryzyku jego odklejenia lub uszkodzenia u pregorektyczek. Wśród ciężarnych o niskiej masie ciała częściej dochodzi do zgonów okołoporodowych w porównaniu z ciężarnymi o prawidłowej masie ciała.
Czy odchudzanie w ciąży to dobry pomysł? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Dziecko pregorektyczki jest bardziej narażone na wystąpienie wad rozwojowych, a szczególnie wad cewy nerwowej na skutek niedoboru mikroskładników. Może mieć niską masę urodzeniową (poniżej 2500 g), zaburzone łaknienie, mniejszy obwód głowy i inne deformacje, problemy z oddychaniem. Obarczone jest wyższym współczynnikiem umieralności niemowląt, opóźnionego rozwoju czy nieprawidłowości w procesach poznawczych. Potomstwo kobiet odchudzających się w ciąży częściej cierpi na depresję. Może także osiągnąć niższe wyniki w skali APGAR, czyli skali używanej do określenia stanu noworodka po urodzeniu. Dodatkowo zmagające się z pregoreksją ciężarne nierzadko zażywają środki na zmniejszenie apetytu i odchudzanie, które wywierać mogą działanie toksyczne na płód lub powodują u niego wystąpienie wad. Zaś ograniczona podaż pokarmu związana jest z ryzykiem niepokrycia dziennego zapotrzebowania na składniki pokarmowe, potrzebne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
Leczenie pregoreksji
Leczenie zaburzeń odżywiania to długotrwały i trudny proces. Ciążoreksja nie jest osobną jednostką chorobową i leczy się ją w podobny sposób jak anoreksję. Chore na pregoreksję kobiety znajdują się pod opieką zespołu terapeutycznego, w skład którego wchodzą: psycholog, dietetyk, psychiatra, położna. Leczenie anoreksji ciążowej powinno zostać podjęte możliwie najszybciej ze względu na konsekwencje zdrowotne dla przyszłej matki i dziecka. Szczególne miejsce w procesie terapeutycznym zajmuje edukacja zdrowotna z zakresu zasad prawidłowego odżywiania i prawidłowego przyrostu masy ciała w trakcie ciąży. Elementem bezpośrednio z tym związanym jest systematyczna kontrola masy ciała przyszłej matki podczas wizyt prenatalnych. Ciężarna z anoreksją oprócz specjalistycznego leczenia potrzebuje również wsparcia ze strony bliskich osób.
Bibliografia:
1. Mathieu J., What is pregorexia?, “Journal of the American Dietetic Association”, 2009, 109(6), s. 976-979.
2. Harasim-Piszczatowska E., Krajewska-Kułak E., Pregoreksja – anoreksja kobiet ciężarnych, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2017, 13(3), s. 363–367.
3. Rzońca E., Bień A., Iwanowicz-Palus G., Zaburzenia odżywiania – problem wciąż aktualny, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(12), s. 267-273.
