Anoreksja i bulimia są częstymi zaburzeniami psychicznymi, polegającymi na braku akceptacji własnego ciała przez dotknięte nimi osoby. Chorzy posuwają się do zachowań, takich jak wywoływanie wymiotów czy uprawianie nadmiernego wysiłku fizycznego.
Czym są anoreksja i bulimia?
Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny, jest zaburzeniem odżywiania na tle psychicznym. Objawia się chęcią utraty masy ciała poprzez stosowanie różnych mniej lub bardziej drastycznych środków. Osoba z anoreksją charakteryzuje się zaburzonym postrzeganiem własnej osoby. Bez względu na to, ile faktycznie waży, twierdzi, iż jest „za gruba”. Dodatkowo żyje w permanentnym lęku przed przytyciem i obiera sobie bardzo niską granicę wagi, do której chcą dojść. Ze względu na rodzaj podejmowanych działań wyróżnia się dwa typy anoreksji:
- Typ pierwszy – jest to odmiana restrykcyjna, polegająca na znacznym zmniejszeniu ilości przyjmowanego pokarmu. Osoba o tym typie anoreksji podejmuje się rozmaitych diet by schudnąć, ogranicza kalorie i stosuje nadmierną aktywność fizyczną. W tym typie powszechne są również całkowite głodówki.
- Typ drugi – odmiana bulimiczna, polegająca na prowokowaniu wymiotów i stosowaniu przeczyszczających środków. Osoby z tym typem anoreksji drastycznie ograniczają pokarm, jednak nie stale. W końcu dopada ich faza obżarstwa i dalej – wymiotów. Faza bulimiczna anoreksji nie jest bulimią!
Bulimia, mimo że jest pokrewnym zaburzeniem, nie wiąże się z drastycznymi głodówkami. Wręcz przeciwnie. Osoby z bulimią spożywają nadmierne ilości pokarmu, po czym np. wywołują wymioty, stosują środki przeczyszczające czy uprawiają nadmierną aktywność fizyczną. W zależności od typu zachowań kompensacyjnych wyróżnia się dwa typy bulimii:
- Typ przeczyszczający – związany ze stosowaniem preparatów przeczyszczających i wywoływaniem wymiotów.
- Typ nieprzeczyszczający – stosowanie głodówek i wyczerpujących ćwiczeń fizycznych.
Przyczyny anoreksji i bulimii
Podstawową przyczyną anoreksji jest aspekt psychiczny. Nakładają się na niego czynniki społeczne i biologiczne. Jeśli chodzi o psychologiczną stronę problemu, na anoreksję zapadają najczęściej osoby o chorobliwie wysokich ambicjach, skłonnych do perfekcjonizmu. Wśród dzieci najwyższą zapadalność obserwuje się u tych, które wywodzą się z dobrego domu, bardzo dobrze się uczą, ale również stawiają sobie zbyt wysoko poprzeczkę. Ich ambicje są często nierealne. Osoby ze skłonnością do anoreksji nie radzą sobie z porażkami, chcą być najlepsze w każdej dziedzinie życia. Duży wpływ na występowanie anoreksji, szczególnie wśród młodych dziewcząt, ma kult szczupłego ciała kreowany przez gazety, telewizję czy internet. Ale nie tylko. Bardzo istotny jest też wpływ otoczenia. Rodzina, znajomi – ich ocena, a właściwie brak ich akceptacji, krytyka, zbyt wysokie wymagania, nieodpowiednie wzorce czy stres – są to czynniki, które mogą dać reakcję spustową ku rozwojowi zaburzeń odżywiania.
U niektórych osób dostrzega się pewne uwarunkowania genetyczne do wystąpienia zaburzeń odżywiania. Najczęściej takie osoby mają tendencję do zbyt wysokiego poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresu, a przy tym zbyt niskiego poziomu noradrenaliny i serotoniny, mających wpływ na dobry nastrój.
Bulimia jest chorobą bardzo często stwierdzaną u dzieci nawet poniżej 10. roku życia. Do najczęstszych przyczyn bulimii zalicza się:
- brak akceptacji samego siebie,
- konflikty z bliskimi i zły kontakt z najbliższymi,
- zaniedbanie dziecka przez rodziców,
- zbyt duże wymagania względem dziecka,
- bardzo duże, gwałtowne zmiany w życiu dziecka,
- uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu,
- nieradzenie sobie z okresem dojrzałości.
Objawy anoreksji
Osoba chora na anoreksję, nie rozpozna jej u siebie sama. Uważa się za grubą, mimo że osoby z otoczenia przekonują ją, że jest szczupła, a organizm wysyła liczne świadczące o tym sygnały. Główną rolę w rozpoznaniu choroby odgrywa otoczenie chorego.
Objawy i zachowania pozwalające podejrzewać, że ktoś jest chory na anoreksję:
- obsesja na punkcie kalorii,
- unikanie jedzenia w towarzystwie,
- liczne wymówki, by uniknąć spożycia posiłku,
- temat rozmów z taką osobą krąży wyłącznie wokół odchudzania i jedzenia,
- mimo widocznie szczupłej sylwetki przekonanie o nadwadze,
- niezadowolenie z siebie i własnej sylwetki,
- kompulsywne zachowania, jak ćwiczenia fizyczne, przyjmowanie tabletek odchudzających, prowokowanie wymiotów.
Objawy bulimii
To, co powinno zaniepokoić rodziców i ukierunkować ich na diagnozowanie dziecka pod kątem bulimii, to:
- częste zmęczenie i ospałość,
- nastroje depresyjne,
- częste bóle głowy i brzucha,
- napady obżarstwa,
- stosowanie preparatów przeczyszczających,
- stałe odczuwanie zimna,
- częste wymioty.
Do typowych objawów bulimii zalicza się:
- odwodnienie,
- zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (zaparcia),
- niskie ciśnienie tętnicze,
- uszkodzenia szkliwa zębów,
- wybroczynki w oczach lub na policzkach,
- próchnica,
- blada cera,
- nieregularne miesiączki,
- zmiany na dłoniach będące skutkiem wywoływania wymiotów.
W przeciwieństwie do chorych na anoreksję, bulimicy nie są bardzo chudzi. Waga ciała utrzymuje się często na stałym poziomie lub ulega wahaniom.
Konsekwencje anoreksji i bulimii
Niedobór składników odżywczych, a także postępująca niedowaga mają bardzo szkodliwy wpływ na organizm. Zaburzenia odżywiania wywołują takie objawy uboczne, jak depresja, osłabienie i apatia, anemia, problemy z pamięcią, sucha skóra, słabe włosy i paznokcie, omdlenia, zaparcia i wzdęcia, spadki ciśnienia i tętna, zaburzenia gospodarki hormonalnej i bezpłodność.
Ponadto wzrasta ryzyko zachorowania na osteoporozę, obniża się odporność. Jeśli anoreksja i bulimia dotyczy młodych osób, dochodzi do zahamowania wzrostu. Istotne są też aspołeczne zachowania chorego.
