Zaburzenia odżywiania są podzielone na dwie podstawowe grupy. Pierwsza z nich to tzw. zaburzenia specyficzne i można zaliczyć do niej: bulimoreksję, anoreksję i bulimię. Druga grupa, to tzw. zaburzenia niespecyficzne, do których należą: napady objadania się, kompulsywne jedzenie (spożywanie bardzo dużej ilości pokarmów bez kontroli samego siebie), zespół przeżuwania i zespół nocnego jedzenia.
Zobacz także: Anoreksja i bulimia. Czym się różnią, jak je rozpoznać? Konsekwencje chorób
Zaburzenia odżywiania: objawy
Problem zaburzeń odżywania może dotyczyć każdego niezależnie od wieku. W każdym przypadku źródło choroby jest jednak takie samo – podłoże psychiczne. Specjaliści twierdzą, że wśród osób dorosłych cierpiących na zaburzenia odżywiania często obserwuje się również depresję oraz różnego rodzaju działania autodestrukcyjne, np. samookaleczenie.
Jeśli chodzi o główne objawy chorobowe, to w tym przypadku wiek ma istotne znaczenie. W przypadku noworodków i małych niemowląt objawem zaburzeń odżywiania mogą być reakcje na karmienie:
- płacz,
- rozdrażnienie,
- nadmierna senność,
- szybka męczliwość,
- nadmierne pobudzenie.
W przypadku noworodków i niemowląt mogą występować zaburzenia związane ze ssaniem i połykaniem pokarmów. Może to prowadzić do ograniczonego spożywania pokarmów, niedostarczania odpowiedniej dawki składników odżywczych organizmowi, a w konsekwencji do nieprawidłowego rozwoju. Zdarza się, że zaburzenia ssania czy połykania wynikają z innej choroby, dlatego po dostrzeżeniu nieprawidłowości jest wskazana niezwłoczna wizyta u lekarza.
Dzieci nieco starsze, od około 3. miesiąca życia do dwóch lat często mają problemy z zaburzeniami odżywiania wynikającymi z zaburzeń więzi z rodzicami oraz sfery emocjonalno-społecznej. Zmienny apetyt, niedostatecznie odżywienie organizmu niekiedy prowadzą nawet do anoreksji dziecięcej.
Selektywne zaburzenie odżywiania: co to takiego jest?
Selektywne zaburzenie odżywiania (z ang. Selective Eating Disorder – SED) jest niczym innym jak silnym wstrętem do jedzenia i lękiem przed jedzeniem. Charakterystyczną cechą dla tej choroby jest to, że osoby na nią cierpiące są w stanie zjeść tylko jedną określoną potrawę, ewentualnie kilka wybranych. Do wszystkich innych czują natomiast wstręt i obrzydzenie. Selektywne zaburzenie odżywiania swoje początki ma już w okresie dzieciństwa i jeżeli wtedy nie będzie wyleczone, to będzie towarzyszyło choremu nawet w dorosłym życiu. Główną przyczyną SED są zaburzenia psychiczne mogące wynikać z takich sytuacji życiowych, jak:
- zakrztuszenie się,
- choroba z silnym bólem gardła,
- przeprowadzane badania układu pokarmowego,
- silne wymioty.
Występowanie przynajmniej jednej z wymienionych sytuacji w okresie wczesnego dzieciństwa może negatywnie oddziaływać na psychikę i wówczas prowadzić do selektywnego zaburzenia odżywiania. Postawienie odpowiedniej diagnozy w przypadku dzieci jest możliwe na podstawie obserwacji. Jeżeli w okresie około 1 miesiąca występują utrwalone problemy z odżywianiem, wówczas można mówić o selektywnym zaburzeniu odżywiania.
Leczenie zaburzeń odżywiania: jakie są najlepsze sposoby?
Jeśli chodzi o selektywne zaburzenie odżywiania, to zazwyczaj ustępuje ono samo. W czasie trwania SED trzeba zwrócić uwagę na ewentualne niedobory żywieniowe. Jeżeli są one poważne, to wówczas należy udać się do lekarza rodzinnego, który pokieruje dalszym leczeniem. W przypadkach zaburzeń odżywiania, takich jak: anoreksja czy bulimia, najczęściej dotykających osoby dorosłe, przesadnie odchudzające się, warto natomiast rozważyć terapię zaburzeń odżywiania. Takie rozwiązanie jest coraz bardziej popularną formą leczenia, ponieważ przynosi oczekiwane efekty. Na terenie całego kraju znajdują się specjalistyczne placówki zajmujące się pomocą osobom cierpiącym na zaburzenia odżywiania.
Psychoterapia zaburzeń odżywiania jest procesem długim i trudnym do wdrożenia w życie, ale też bardzo skutecznym (badania metody poznawczo-behawioralnej mają skuteczność na poziomie około 80 procent, Fairburn, 2008). Psychologowie terapię dzielą zazwyczaj na cztery podstawowe fazy:
- prekontemplacja (osoba leczona zazwyczaj nie ma świadomości swojego problemu, a co za tym idzie nie wykazuje chęci jego rozwiązania),
- kontemplacja (w tej fazie osoba leczona jest już świadoma problemu, dostrzega wynikające z tego zagrożenia, zastanawia się nad jego rozwiązaniem, ale nie idą jeszcze za tym żadne działania),
- przygotowanie i planowanie (trzecia faza stanowi preludium do działania, ponieważ właśnie na tym etapie osoba leczona poszukuje już konkretnych rozwiązań, a nawet stara się przygotować plan działania)
- działanie (w ostatniej fazie powinno nastąpić rozpoczęcie działań mających na celu zmianę nawyków, które doprowadziły do zaburzeń odżywania).
Bardzo istotną kwestią podczas psychoterapii zaburzeń odżywiania jest motywacja. Osoba leczona powinna poszukiwać pozytywnych bodźców, które pomogą jej wprowadzać w życie konieczne zmiany i wytrwać w swoich postanowieniach.
