Mizofonia została opisana po raz pierwszy w roku 2000 w publikacji autorstwa audiologów Margaret M. Jastreboff i Pawela J. Jastreboff. Zaburzenie wywołuje niemożliwą do opanowania reakcję będącą mieszaniną złości, lęku oraz psychicznych i somatycznych objawów reakcji „walcz i uciekaj”. Nie istnieją dokładne statystyki, które wskazywałyby na częstotliwość występowania mizofonii.
Co to jest mizofonia?
Mizofonia określana jest też jako SSSS (ang. selective sound sensitivity syndrome). Jest to jeden z rodzajów nadwrażliwości na dźwięki, w której doznaje się silnie negatywnej emocjonalnej reakcji w odpowiedzi na określone odgłosy. Nadwrażliwość słuchowa to zjawisko związane z obniżoną tolerancją dźwiękową. Reakcja jest uzależniona od skojarzeń z przeszłości i cech poza akustycznych – psychiki czy okoliczności pojawienia się dźwięku. Najtrudniejsze do zniesienia są z reguły odgłosy wydawane przez najbliższych. Mizofonię najczęściej wywołują dźwięki, takie jak:
- płacz dziecka,
- odgłosy towarzyszące spożywaniu jedzenia – żucie, przełykanie, mlaskanie, siorbanie, chrupanie, cmokanie, mieszanie napojów łyżeczką, plucie, ssanie,
- odgłosy wydawane przez zwierzęta,
- odgłosy związane z oddychaniem – głębokie oddechy, chrapanie, kichanie, pociąganie nosem, wzdychanie, sapanie, śpiewanie, szeptanie powtarzających się słów,
- odgłosy towarzyszące pisaniu na klawiaturze komputera, klikanie myszką komputerową,
- odgłosy szurania, gwizdania, cieknącej wody z kranu, tykania zegara, stukania długopisem, przesuwania krzesła, pisania kredą po tablicy.
Jakie objawy wywołuje mizofonia?
Towarzyszące mizofonii objawy to: drażliwość, lęk, epizody paniki, silne poczucie dyskomfortu, strach, rozdrażnienie, złość, myśli samobójcze. Pojawia się silna chęć ucieczki do miejsca, które pozbawione jest danego dźwięku. Chorzy mogą niekiedy doświadczać silnego uczucia agresji, które sprawia, że pragnąc pozbyć się uporczywego dźwięku, dopuszczają się rękoczynów wobec osoby, która je wydaje.
Mizofonia – przyczyny
Nauka do tej pory wie niewiele o mizofonii. Wiadomo, że rozwija się w dzieciństwie. Pierwsze problemy związane z zespołem SSSS pojawiają się stosunkowo wcześnie – w 9–13 roku życia. Nadwrażliwość nie mija z wiekiem, czyli reakcja emocjonalna nie ulega osłabieniu. Wprost przeciwnie – pojawiają się następne bodźce słuchowe, które są uciążliwe dla chorego.
Główną przyczyną mizofonii jest zaburzona czynność ośrodków słuchowych mózgu odpowiedzialnych za odbiór dźwięków. Błędne jest powszechne poszukiwanie podłoża problemu w zaburzeniach czynności narządu słuchu. Dowiedziono, że uszy osób zmagających się z chorobą funkcjonują prawidłowo. Według Jastreboffa i Hazella mizofonia wynika z nadaktywności autonomicznego i limbicznego układu nerwowego oraz reakcji emocjonalnych.
Na mizofonię często cierpią osoby skarżące się na szumy w uszach czy borykające się z migreną, a także chorzy na autyzm, boreliozę, zapalenie opon mózgowych i zespół Williamsa. Rozpoznawana jest również u osób po urazach głowy i kręgów szyjnych oraz dotkniętych zespołem stresu pourazowego (PTSD).
Diagnozowanie mizofonii
Nie istnieją jednoznaczne kryteria rozpoznawania mizofonii. Diagnoza choroby opiera się na stopniowym wykluczeniu innych potencjalnych przyczyn występowania objawów. W diagnostyce różnicowej uwzględnia się chorobę afektywną dwubiegunową, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia lękowe, hiperakuzję (nadwrażliwy na większość dźwięków) i fonofobię (reakcja lękowa na jeden, konkretny dźwięk).
Na czym polega leczenie mizofonii?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: jak leczyć mizofonię. Nie ma na nią leku. Chorym zaleca się technikę unikania. Rozwiązanie to może skutkować izolacją społeczną i osłabieniem więzi międzyludzkich, a w konsekwencji do problemów w życiu rodzinnym czy zawodowym.
Poprawę komfortu życia chorych na mizofonię mogą zapewnić metody wykorzystywane w terapii szumów usznych. Pozytywne efekty przynosi terapia habituacyjna, czyli TRT (ang. tinnitus retraining therapy). Terapia mizofonii opiera się na tym, że dźwięk wywołujący u chorej osoby negatywne emocje jest kojarzony z takim, który odbierany jest jako przyjemny (najczęściej z wybranym utworem muzycznym). Pomocne mogą się okazać psychoterapia poznawczo-behawioralna czy same techniki behawioralne, a przede wszystkim terapia ekspozycyjna. Ta ostatnia stosowana jest głównie w leczeniu zaburzeń lękowych. Zakłada eksponowanie chorego na sytuacje lub przedmioty, które wzbudzają w nim lęk. Leczenie mizofonii jest złożone i trwa od 9 do 12 miesięcy. Zdaniem lekarzy odpowiednio dopasowana terapia pozwala na całkowite wyleczenie.
Aby wyzbyć się negatywnych reakcji mizofonika na poszczególne dźwięki lekarze wspomagają się technikami relaksacyjnymi. Ich celem jest wzmocnienie kory przedczołowej, gdyż to właśnie ona jest odpowiedzialna za kontrolę nad układem regulującym emocje. W chwilach wymagających skupienia pomocne mogą się okazać zatyczki do uszu lub słuchawki. Równie istotne jest wsparcie osób bliskich, dlatego należy zaznajomić ich z istotą mizofonii i wynikającymi z niej konsekwencjami.
Bibliografia:
Myers K.M., Davis M., Mechanisms of fear extinction, „Molecular Psychiatry”, 2007; 12(2): 120–150.
Cavanna A.E., Seri S., Misophonia: current perspectives, „Neuropsychiatric Disease and Treatment”, 2015; 11: 2117–2123.
Joseph J.S, Gray M.J., Exposure Therapy for Posttraumatic Stress Disorder, „Journal of Behavior Analysis of Offender and Victim: Treatment and Prevention”, 2008; 1(4): 69–80.
Spankovich Ch., Hall J.W., The misunderstood Misophonia, „Audiology Today”, 2014; 26(4): 15–23.
Jastreboff P.J., Jastreboff M.M., Treatments for Decreased Sound Tolerance (Hyperacusis and Misophonia), „Seminars In Hearing“ 2014; 35(2): 105–120.
Ratajczak A., Skarżyński P.H., Zjawisko nadwrażliwości słuchowej – przegląd piśmiennictwa, „Nowa Audiofonologia”, 2017; 6(1): 16–21.
