Bursztyn znany był w historii pod wieloma nazwami. Obecną zawdzięcza niemieckiemu słowu bernstein (płonący kamień), ponieważ podpalony zajmuje się jasnym płomieniem. Słowianie nazywali bursztyn jantarem (od fenickiej nazwy jainitar – żywica morska). Ponieważ łacińskie słowo succinum oznacza żywicę drzewną, geologiczna nazwa bursztynu to sukcynit.
Występowanie bursztynu
Odnajdywany współcześnie w różnych regionach świata bursztyn zaczął tworzyć się około 40–50 milionów lat temu. Największe na świecie pokłady tej kopaliny znajdują się w rejonie Morza Bałtyckiego, zwłaszcza w obwodzie kaliningradzkim w Rosji. W Polsce bursztyn występuje głównie w okolicach Zatoki Gdańskiej, Mierzei Wiślanej oraz Półwyspu Helskiego. Rozmaite odmiany bursztynu spotkać można także w Tajlandii, Wietnamie, Japonii, Kanadzie, Meksyku, na Karaibach czy na Madagaskarze.
Bursztyn – właściwości
Bursztyn tworzy nieregularne bryłki o różnej wielkości i porowatej powierzchni. Ma wiele odmian barwnych – od białej, przez wszystkie odcienie żółci, do brunatnej. Spotyka się także bursztyny bezbarwne, zielonkawe, niebieskie, a nawet czarne. W zależności od ilości zgromadzonych w środku pęcherzyków powietrza bryłki są prześwitujące lub nieprzezroczyste.
Bursztyn jest ciałem pochodzenia organicznego, niejednorodnym pod względem składu chemicznego. Najwięcej, bo aż 60–80%, znajduje się w nim węgla. Około 15% stanowi tlen, 8,5–11% wodór. Ponadto w składzie bursztynu może znajdować się do kilku procent siarki oraz wiele innych pierwiastków śladowych – krzem, magnez, żelazo, wapń, potas, jod. Jantar zawiera również kwasy żywiczne, głównie kwas bursztynowy, który w niektórych odmianach może stanowić nawet 8% składu. Kawałki kopaliny mogą zawierać zatopione w niej szczątki roślin i zwierząt, które przed milionami lat przykleiły się do lepkiej żywicy. Są to tzw. inkluzje. Stanowią one niezwykle cenny materiał badawczy dla paleontologów.
Bursztyn w medycynie ludowej
Liczne znaleziska archeologów z terenów Polski i Niemiec świadczą o tym, że ludzie odkryli bursztyn już w XIII w. p.n.e. Na przestrzeni wieków ze sproszkowanej kopaliny przyrządzano najróżniejsze mikstury. Popularne było także okadzanie pomieszczeń palonym bursztynem. We wszystkich epokach powstawały amulety z jantaru. Wierzono, że noszenie ich dodaje energii, koi nerwy, zwalcza bezsenność. Bursztyn uznawano za środek skuteczny w leczeniu dolegliwości bólowych i infekcji. Stosowano go na wzmocnienie różnych narządów, np. serca, tarczycy, oczu. Odpowiednio przygotowane preparaty z jantaru służyły do opatrywania ran. Dla dzieci bursztyn stanowił środek przeciwbólowy do ssania w okresie ząbkowania. W pozytywną moc cennej kopaliny zawsze wierzyli także radiesteci. Według nich bursztyn, jako źródło jonów ujemnych, poprawia równowagę pola elektromagnetycznego, zdominowanego zwykle przez ładunki dodatnie, powstające na skutek stresu i chorób.
Według medycyny staropolskiej bursztyn to nie jedyny środek na ból głowy. Zobacz inne na filmie:
Bursztyn w litoterapii – maść i nalewka bursztynowa
Litoterapia to jedna z gałęzi medycyny naturalnej. Polega na wykorzystywaniu właściwości leczniczych kamieni. Metody medycyny naturalnej nie zawsze uznawane są za wartościowe z punktu widzenia nauki i medycyny konwencjonalnej. Bursztyn został jednak poddany licznym badaniom i współcześnie uważa się, że stosowanie preparatów z jego zawartością może być pomocne w leczeniu i profilaktyce niektórych schorzeń. Za szczególnie cenny składnik jantaru uznawany jest kwas bursztynowy, który wpływa korzystnie na pracę układu pokarmowego, odpornościowego, nerwowego, a stosowany zewnętrznie – na stan skóry.
We współczesnej litoterapii bursztyn wykorzystywany jest najczęściej:
- w postaci rozgrzewającej (dzięki zawartości związków z grupy terpenów) maści bursztynowej,
- w formie nalewki z bursztynu – nieoszlifowanego i rozdrobnionego, zalanego czystym spirytusem (na minimum 10 dni przed użyciem) w proporcji 1:10.
Oba środki można używać miejscowo. Nalewka z bursztynu stosowana jest także wewnętrznie, w postaci kropli rozcieńczonych w przegotowanej wodzie lub w herbacie.
Preparaty z bursztynu wykorzystuje się w stanach zmniejszonej odporności. Regulują pracę serca, jelit, nerek, stymulują wydzielanie żółci. Zastosowane miejscowo, poprawiają ukrwienie. Łagodzą skutki stłuczeń, oparzeń, ukąszeń, przyspieszają gojenie ran. Regularne spożywanie niewielkich ilości nalewki bursztynowej działa uspokajająco. Ponadto uważa się, że lecznicze właściwości bursztynu pomocne są w przypadku:
- dolegliwości bólowych – migren, bólów reumatycznych, bólów zębów, mięśni,
- stanów zapalnych – dróg oddechowych, moczowych, żołądka, skóry,
- zaburzeń pracy tarczycy,
- objawów nadciśnienia tętniczego.
Kosmetyki z bursztynem
Pozyskiwane z bursztynu terpeny i kwasy organiczne wykorzystywane są w przemyśle kosmetycznym. Mają one bowiem właściwości antyseptyczne i antyoksydacyjne. Kosmetyki z bursztynu najczęściej przeznaczone są do pielęgnacji cery problematycznej – suchej, trądzikowej, dojrzałej lub ze skłonnością do alergii. Kremy i balsamy z wyciągiem cennej kopaliny poprawiają nawilżenie i ukrwienie (a zatem – dotlenienie, odżywienie) skóry, zwiększają jej elastyczność, hamują procesy starzenia się. Bursztyn stanowi także naturalny filtr przeciwsłoneczny. Popularnością cieszy się jantar do włosów w postaci szamponów, odżywek, masek. Składniki bursztynu wpływają korzystnie na stan skóry głowy, wzmacniają cebulki włosowe, stymulują wzrost włosów, zapobiegają ich łamliwości, rozdwajaniu się, wypadaniu. Chronią także fryzurę przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
