Żółta febra uważana jest za jedną z najwcześniej poznanych chorób wirusowych przenoszonych przez owady. Roczna liczba przypadków zachorowań szacowana jest na 5000–200000. Typowymi objawami są: gorączka, dreszcze, ból głowy, nudności, osłabienie. Ciężka postać prowadzi do krwawienia z przewodu pokarmowego, uszkodzenia wątroby i nerek.
Co to jest żółta febra?
Żółta febra, określana też jako żółta gorączka (z łac. Febris flava), to choroba zakaźna o podłożu wirusowym. Za jej powstanie odpowiada należący do grupy flawiwirusów wirus żółtej gorączki YFV (z ang. Yellow fever virus), który przenoszony jest na ludzi przez subtropikalne i tropikalne gatunki komarów.
Do zakażenia wirusem żółtej febry dochodzi przeważnie w Afryce oraz zdecydowanie rzadziej w Ameryce Południowej i Środkowej. Specjaliści donoszą, że determinantem w istotny sposób rzutującym na ryzyko zakażenia jest pora roku. Za najbardziej niebezpieczny okres w Afryce uważa się wczesną porę suchą i późną porę deszczową, w Ameryce zaś – porę deszczową.
Czy warto się szczepić przed wyjazdem w tropiki? Zobaczcie:
Żółta febra w klasyfikacji ICD-10
W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (z ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) żółta febra znajduje się w grupie A, czyli „Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze”, w podgrupie 95 „Żółta gorączka [żółta febra]”. W związku z tym jej symbol w ICD-10 to: A95.
Jakie są rodzaje żółtej febry?
Specjaliści wyodrębnili 3 rodzaje żółtej febry:
- leśną (w ICD-10 A95.0) – wektorami w Afryce są komary z gatunku Aedes africanus, a w Ameryce Południowej zaliczane do rodzajów Haemagogus i Sabethes, ofiarami są ssaki naczelne inne niż człowiek, do zakażenia dochodzi na obszarach leśnych,
- miejską (w ICD-10 A95.1) – wektorem jest głównie komar z gatunku Aedes aegypti, ofiarami są ludzie, do zakażenia dochodzi na obszarach zurbanizowanych,
- nieokreśloną (w ICD-10 A95.9) – wektorem są różne gatunki komarów należące do rodzaju Aedes, wirus przenoszony jest z małp na ludzi oraz między ludźmi, do zakażenia dochodzi między terenem leśnym a zurbanizowanym.
Objawy żółtej febry i leczenie
Przeważnie u chorych rozwija się łagodna postać żółtej febry objawiająca się przede wszystkim: wysoką gorączką, bólem głowy, dreszczami, ogólnym osłabieniem i zmęczeniem, bólem pleców, nudnościami, wymiotami, bólem mięśni, utratą apetytu. Dolegliwości utrzymują się średnio przez 3–4 dni. W około 15% przypadków dochodzi do rozwoju ciężkiej postaci choroby. Tzw. toksyczna faza żółtej febry charakteryzuje się wywołaną uszkodzeniami wątroby żółtaczką, silnym bólem brzucha, krwawieniami z oczu, jamy ustnej i przewodu pokarmowego, krwawymi wymiotami, długotrwałą czkawką, ostrą niewydolnością nerek. Gdy dojdzie do wstrząsu, istnieje wysokie ryzyko zgonu. Rokowania są niepomyślne. Szacuje się, że około połowy chorych z ciężką postacią choroby umiera w ciągu 10–14 dni.
Leczenie żółtej febry jest tylko objawowe i w dużej mierze opiera się na farmakoterapii. Zastosowanie mają leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. W przypadku ciężkiej postaci choroby konieczne jest poddanie chorego terapii na oddziale intensywnej terapii.
Żółta febra – szczepienie
Formą profilaktyki przed żółtą febrą jest szczepienie przed podróżą w endemiczne rejony jej występowania. Pierwsza szczepionka opracowana została w 1937 roku przez Maxa Theilera. Poddanie się szczepieniu daje 95% szans na wykształcenie odporności wobec wirusa żółtej febry. Obecnie szczepionka jest obowiązkowa w krajach takich, jak m.in.: Jemen, Burkina Faso, Benin, Ghana, Etiopia, Liberia, Kamerun, Mali, Kongo, Niger, Senegal, Nigeria, Togo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gujana Francuska.
W przypadku żółtej febry schemat szczepienia obejmuje 1 dawkę podawanego podskórnie preparatu. Szczepionka zawiera żywy, atenuowany wirus żółtej febry.
Ile przed wyjazdem powinno się odbyć szczepienie na żółtą febrę? Zaszczepić się trzeba przynajmniej 10 dni przed planowanym wyjazdem. Można to zrobić w poradniach medycyny tropikalnej, w stacjach sanitarno-epidemiologicznych i w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni. Potwierdzenie szczepienia stanowi wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień, czyli tzw. żółtej książeczki. W przypadku braku dowodu uodpornienia podróżujący do wymienionych wyżej krajów spotkać się mogą z przymusowym szczepieniom na granicy, odmową pozwolenia na wjazd lub kwarantanną na własny koszt.
Czy istnieją przeciwwskazania do szczepienia?
Przeciwwskazania do szczepienia przeciw żółtej febrze to:
- ciąża,
- ostra choroba gorączkowa,
- zakażenie wirusem HIV,
- zaburzenia funkcjonowania grasicy,
- wrodzone i nabyte niedobory odporności,
- leczenie immunosupresyjne,
- wiek poniżej 6 miesiąca życia,
- uczulenie na białko kurze.
Żółta febra – objawy po szczepieniu
Szczepionka na żółtą febrę wiąże się z możliwymi skutkami ubocznymi, m.in. z: bólem głowy, mięśni i w miejscu podania, osłabieniem, utratą apetytu, sennością, wymiotami. Rzadko dochodzi do poważnych odczynów poszczepiennych.
Bibliografia:
1. Wiercinska-Drapało A., Żółta gorączka, „Przegląd Epidemiologiczny”, 2004, 58(1), s. 101–105.
2. Barrett A.D., Higgs S., Yellow fever: a disease that has yet to be conquered, „Annual Review of Entomology”, 2007, 52, s. 209–229.
3. Gardner C.L., Ryman K.D., Yellow fever: a reemerging threat, „Clinics in Laboratory Medicine”, 2010, 30(1), s. 237–260.
4. Gliński Z., Kostro K., Flawiwirusy oraz flawiwirozy zwierząt i człowieka, „Życie Weterynaryjne”, 2016, 91(2), s. 109–113.
