Obojczyk jest kością długą o kształcie litery S, zbudowaną z istoty gąbczastej. Najczęściej złamaniu ulega środkowa część kości obojczyka, co związane jest z najmniejszą odpornością na złamania. Co istotne spośród wszystkich typów złamań – złamania obojczyka są stosunkowo częste. Ponadto występują jako jedno z powikłań porodowych.
Złamanie obojczyka – jak dochodzi do urazu?
Złamanie obojczyka u dorosłych osób jest najczęściej konsekwencją upadku na bark z wyprostowaną ręką. Często przyczyną tego urazu są również wypadki komunikacyjne. Niekiedy również do złamania obojczyka dochodzi podczas aktywności fizycznej, np. górskich wędrówek. Najczęściej uraz ten rozpoznaje się u osób poniżej 30. roku życia, dużo rzadziej u osób w podeszłym wieku. W wyniku złamania dochodzi do rozdzielenia końców złamanej kości, czego konsekwencją jest nieznaczne obniżenie barku. Podstawowym objawem tego urazu są problemy w poruszaniu ręką. Kończyna górna przy złamaniu obojczyka często opada oraz wysuwa się do przodu, a chory nie może podnieść jej do góry. Tej dolegliwości zwykle towarzyszy intensywny ból, obrzęk barku oraz niekiedy również mdłości, wymioty oraz zawroty głowy. W wyniku złamania bardzo rzadko dochodzi do uszkodzenia barku lub tętnicy, przebiegającej pod obojczykiem. Złamanie obojczyka może być: otwarte, zamknięte oraz z przemieszczeniem lub bez. Rodzaj i charakter tego urazu determinują sposób leczenia oraz dalsze postępowanie rehabilitacyjne.
Złamanie obojczyka u noworodka
Złamanie obojczyka jest częstym urazem u noworodków, występującym jako jedno z powszechnych powikłań porodowych. Podstawowym czynnikiem ryzyka jest duża masa urodzeniowa dziecka. Częstą przyczyną złamania obojczyka u noworodka jest nieprawidłowe pokonanie drogi rodnej. W takiej sytuacji dziecko podczas porodu zaczepia barkiem o spojenie łonowe, w ten sposób łamiąc obojczyk. Tego typu uraz u noworodka często przybiera postać złamania podokostnowego, zwanego potocznie „złamaniem zielonej gałązki”. Polega ono na częściowym przerwaniu ciągłości kości bez przerwania okostnej, dzięki czemu zrost przebiega dużo szybciej. Co istotne, przy złamaniu obojczyka u noworodka nie ma konieczności zakładania gipsu – wystarczy unieruchomić kończynę dolną, w celu zapobiegania pogłębienia urazu. Nierozpoznanie złamania może skutkować trwałym uszkodzeniem barku. Wśród powikłań złamania obojczyka w wieku niemowlęcym należy wskazać na porażenie splotu barkowego, którego konsekwencją jest porażenie kończyny górnej.
Złamany obojczyk – diagnostyka i leczenie
Złamanie obojczyka jest bardzo łatwe w diagnozie, ponieważ w miejscu urazu widoczny jest obrzęk i znacznie zniekształcenie kości. W rozpoznaniu złamania najczęściej wykonuje się badanie RTG, niekiedy również tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Złamanie obojczyka jest poważnym urazem, które wymaga szybkiego unieruchomienia barku, w celu zapobiegania pogłębienia uszkodzenia kości. Zaleca się powiesić kończynę górną na temblaku lub założyć bandaż na zgiętą rękę i połączyć ją z barkiem. Co istotne, w leczeniu złamania wdraża się postępowanie zachowawcze, które polega na nastawieniu złamanej kości, a następnie założeniu stabilizatora ósemkowego, który należy nosić przez ok. 5 tygodni. Z reguły przy złamaniu obojczyka nie zakłada się gipsu. Podczas otwartego złamania obojczyka najczęściej wdraża się leczenie operacyjne, które polega na zespoleniu kości śrubą, płytką lub drutem.
Rehabilitacja przy złamanym obojczyku
Złamanie obojczyka jest urazem, który znacznie obniża jakość życia pacjenta. Zazwyczaj proces leczenia i zrastania się obojczyka trwa od 10. do 12. tygodni, co uzależnione jest przede wszystkim od typu złamania. Osoba z takim urazem może mieć problemy z prowadzeniem samochodu oraz pozycją podczas snu. W trakcie leczenia i rehabilitacji przy złamanym obojczyku zaleca się spać na wznak lub na zdrowym barku. Bardzo ważne jest to, żeby na noc unieruchamiać rękę i bark w celach profilaktycznych.
Proces powrotu do dawnej sprawności barku i kończyny górnej po złamaniu obojczyka jest wieloetapowy i obejmuje złożoną rehabilitację. Fizjoterapia jest szczególnie ważna po zabiegu operacyjnym. W początkowym etapie rehabilitacji stosuje się zabiegi, które mają na celu zminimalizować obrzęk oraz dolegliwości bólowe, a także stymulować zrost kości. Mowa tu przede wszystkim o: krioterapii oraz laseroterapii. Kilka dni po złamaniu obojczyka wdraża się ćwiczenia, których celem jest stopniowe zwiększanie zakresu ruchu w barku.
Powikłania po złamaniu obojczyka
Nieodpowiednio leczone oraz zbyt późno rozpoznane złamanie obojczyka, niesie ze sobą ryzyko groźnych powikłań. Wśród najczęstszych można wymienić: uszkodzenie splotu barkowego oraz tętnicy, przebiegającej pod obojczykiem, co może wywołać krwotok wewnętrzny, stanowiący bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego.
