Tomografia w medycynie ma wszechstronny zakres zastosowań. Ułatwia proces diagnostyczny zarówno w przypadku schorzeń przewlekłych, jak i stanach zagrożenia życia powstałych na skutek urazów. Tomografię komputerową (TK) wykorzystuje się m.in. w obrazowaniu urazów, badaniach głowy, klatki piersiowej, jamy brzusznej, narządów wewnętrznych, wykrywaniu chorób nowotworowych oraz krwawień i zatorów.
Może ona zastąpić klasyczną koronarografię (badanie pozwala stwierdzić, które tętnice wieńcowe są zwężone i czy zwężenie jest istotne) czy inne badania angiograficzne (wykorzystujące techniki obrazowania medycznego do wizualizacji wnętrza naczyń krwionośnych oraz organów ciała).
Tomografia komputerowa - kiedy lekarz kieruje na badanie
Tomografię zawsze zleca lekarz. Dzięki tej metodzie można uzyskać przekrojowy obraz wybranej części ciała w celu oceny struktur narządów i wykrycia potencjalnych nieprawidłowości w budowie bądź skutków powstałego urazu. Skierowanie na tomografię komputerową możemy otrzymać od każdego lekarza posiadającego prawo wykonywania zawodu.
W wyjątkowych przypadkach zleca się tomografię w trybie natychmiastowym. Są to:
- podejrzenie krwawienia wewnątrzczaszkowego,
- podejrzenie kliniczne ropnia mózgu,
- uraz głowy i kanału kręgowego,
- oraz inne sytuacje, które w opinii lekarza kierującego wymagają pilnej diagnostyki.
Osoby z podejrzeniem ww. urazów mają zawsze pierwszeństwo w badaniu.
Tomografia głowy wykonywana jest także w celu diagnostyki nowotworów mózgu, a także:
- po urazach rdzenia kręgowego,
- przy chorobach kości czaszki, zatok (tomografia zatok), jam nosa, gardła i krtani,
- w zmianach w mózgowiu,
- w wadach wrodzonych ośrodkowego układu nerwowego,
- przy chorobach przysadki mózgowej i oczodołu,
- w zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa, przepuklinach,
- przy zaburzeniach neurologicznych.
Tomografia komputerowa klatki piersiowej zlecana jest w przypadku podejrzenia zmian w opłucnej, ścianie klatki piersiowej, chorobach płuc, serca itp. Wskazaniem są też wszelkie podejrzenia wystąpienia w organizmie guzów, nowotworów, zapaleń, urazów czy wady narządów. Zastosowanie TK jest naprawdę bardzo szerokie, ponieważ pozwala na wykrycie wszelkich zmian i patologii.
Niebezpieczeństwo związane z promieniowaniem rentgenowskim dotyczy zwłaszcza dzieci i kobiet w ciąży (ze względu na możliwość uszkodzenia płodu, w tym przypadku nie wykonuje się badania TK).
Ciąża jest więc traktowana jako przeciwwskazanie do wykonania tomografii, a w przypadku dzieci wykonuje się ją jedynie w uzasadnionych przypadkach.
Tomografia z kontrastem
W niektórych przypadkach, w celu dokładniejszego i wyraźniejszego uwidocznienia ewentualnych zmian, tomografię wykonuje się z kontrastem. Jest to najczęściej płyn na bazie jodu - środek jonizujący. Płyn podawany jest w zależności od potrzeby: dożylnie, doustnie lub bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego (w przypadku konieczności dokładnego obejrzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego czy nerwów).
Decyzję o podaniu kontrastu podejmuje lekarz po przeprowadzeniu wywiadu i zgromadzeniu informacji, czy dana osoba nie jest uczulona na związki jodu, czy występują u niej alergie (czy kiedykolwiek wcześniej pojawiła się reakcja na kontrast). Niestety u części pacjentów płyn może powodować reakcję alergiczną, objawiającą się ustępującą, ale dokuczliwą wysypką, a także pokrzywką i swędzeniem. Należy poinformować lekarza również o ciąży, laktacji, klaustrofobii, skłonności do krwawień.
Badanie TK
Podczas tomografii pacjent umieszczany jest na stole wsuwanym do wnętrza tomografu. Tam specjalna lampa, umieszczona na ramie, emituje promieniowanie rentgenowskie, które przechodzi przez poszczególne tkanki i ulega stopniowemu osłabieniu. Nowoczesne aparaty umożliwiają taką regulację mocy, aby można było uzyskać dokładny obraz określonych tkanek.
Badany pozostaje w bezruchu, aby aparatura mogła wykonać jak najdokładniejsze zdjęcia. Czas badania zazwyczaj nie przekracza kilku minut, co jest jedną z największych przewag TK nad MRI (badanie trwa kilkadziesiąt minut) - szczególnie w trakcie diagnostyki urazów wielonarządowych. .
Gwarancją wiarygodności wyniku jest odpowiednie przygotowanie.
Na tomografię należy przyjść na czczo, jeśli będzie podawany kontrast (ostatni posiłek trzeba zjeść 6 godz. wcześniej, a przez ostatnie 3 godziny nie należy spożywać również żadnych płynów). Wyjątkiem są cukrzycy, którzy w dniu badania muszą przyjąć ustaloną dawkę insuliny i spożyć posiłek (powinni również zabrać ze sobą coś do jedzenia i picia). Przed badaniem nie należy palić papierosów. Nie jest natomiast konieczne odstawienie przyjmowanych leków.
