Zespół nerczycowy jest stanem polegającym na zwiększonej dobowej utracie białka z moczem. Białko może wystąpić w moczu fizjologicznie w niewielkiej ilości, szczególnie u dzieci. Na przykład po nadmiernym wysiłku fizycznym, podczas gorączki lub długotrwałej pionizacji (zbyt długiego czasu przebywania w pozycji stojącej). Jednak kiedy jego poziom w moczu przekracza 3,5 g/1,73 m2, a także pojawiają się inne objawy, mowa jest o patologii, czyli zespole nerczycowym.
Zespół nerczycowy – skąd bierze się białko w moczu?
U zdrowego człowieka białko może pojawić się w moczu, jednak nie przekracza ono poziomu 150 mg na dobę. Bariera filtracyjna w nerkach powoduje, że białka nie są w stanie przedostać się do moczu. Działa ona jak sito, wyłapując duże cząsteczki białek osoczowych. Jeśli jednak bariera ta ulegnie uszkodzeniu, więcej białek jest w stanie przedostać się do moczu. Do uszkodzenia bariery filtracyjnej może dojść bezpośrednio w przebiegu chorób nerek, lub pośrednio w przebiegu chorób przewlekłych. Przykładem takiej jednostki chorobowej jest cukrzyca, która pośredniczy w uszkodzeniu nerek (często nieodwracalnym).
Przyczyny zespołu nerczycowego są różne u dzieci i u dorosłych
U dzieci najczęstszą przyczyną zespołu nerczycowego jest submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek. U dorosłych częstą przyczyną są choroby przewlekłe, jak na przykład cukrzyca. Większość jednak przypadków to pierwotne uszkodzenia nerek w przebiegu kłębuszkowego zapalenia nerek.
Objawy zespołu nerczycowego
- białkomocz, czyli utrata białka z moczem powyżej 3,5 g/1,73 m2;
- hipoalbuminemia, czyli spadek poziomu albumin we krwi;
- lipiduria, czyli pojawienie się frakcji cholesterolu w moczu;
- hiperlipidemia, czyli wzrost poziomu cholesterolu we krwi;
- obrzęki.
Jeśli zespół nerczycowy rozwija się powoli, zanim pojawią się obrzęki, chory odczuwa zmęczeni, ból głowy i brzucha, traci apetyt. Jeśli białka w moczu jest sporo, może się on lekko pienić. Kiedy w końcu pojawiają się obrzęki, występują symetrycznie, w zależności od pozycji ciała. Kiedy osoba chora długo stoi, obrzęknięte są podudzia. Kiedy leży (szczególnie po nocy), obrzęki lokalizują się w okolicy krzyżowej, a nawet na twarzy. Charakterystycznym objawem są obrzęki pod oczami. U osób starszych może dojść do spadków ciśnienia tętniczego. U dzieci z zespołem nerczycowym częściej można spotkać się z dolegliwościami typu ból brzucha, wymioty.
Zespół nerczycowy – dieta
Dieta we wszystkich chorobach nerek, a szczególnie w przypadku zespołu nerczycowego, wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta. Wszystko zależy od jego aktualnego stanu, wyników badań, stosowanych leków. Do wskazań ogólnych zalicza się spożywanie pełnowartościowego białka (chude mięsa, drób, ryby, nabiał), ograniczanie soli i tłuszczów (używanie tłuszczów roślinnych). Oprócz tego należy unikać smażenia, a także jeść dużo warzyw i owoców. Głównym zaleceniem w jakichkolwiek chorobach nerek jest ograniczenie nadmiernego spożycia białka. Chorzy często niepotrzebnie całkowicie eliminują źródła białka. Chodzi o to, aby spożywać białko pełnowartościowe, jak wcześniej wspomniano.
Zespół nerczycowy – leczenie dorosłych i dzieci
W leczeniu zarówno dzieci, jak i dorosłych duże znaczenie ma leczenie przyczynowe. Zespół nerczycowy nie jest chorobą samą w sobie. Jest zespołem wynikającym z innej patologii (najczęściej nerek). Istotne jest też leczenie powikłań, jak zakrzepica, a także zapobieganie zbyt szybkiemu postępowi choroby.
Podstawą leczenia jest dieta. Leczenie farmakologiczne polega na stosowaniu leków moczopędnych, jak na przykład furosemid. Kolejnym krokiem jest zwalczanie nadciśnienia tętniczego z jednoczesnym zapobieganiem pogłębianiu się patologii nerek, a także kontrola poziomu cholesterolu we krwi.
Jednym z częstych powikłań zespołu nerczycowego jest zakrzepica. Nie stosuje się jednak przewlekłej profilaktyki przeciwzakrzepowej u każdego chorego.
Całkowite wyleczenie związane jest z terapią choroby podstawowej i usunięciem białkomoczu. Jeśli uszkodzenie nerek jest nieodwracalne, tym samym ciężko mówić o całkowitym wyleczeniu. Jednak należy poprzez leczenie i odpowiednią dietę zapobiegać pogłębianiu białkomoczu, a tym samym pogłębianiu uszkodzenia tego narządu.
Jak uchronić się przed zespołem nerczycowym?
Podstawą profilaktyki jest szybka diagnoza i leczenie jakichkolwiek patologii nerek, szczególnie przebiegających z białkomoczem. Dotyczy to także odpowiedniej profilaktyki i leczenia chorób typu cukrzyca, które mogą bardzo zaburzać funkcje tego narządu.
