Zaburzenia krzepnięcia krwi to dość szerokie pojęcie obejmujące bardzo zróżnicowaną grupę patologii. Nieprawidłowe krzepnięcie może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, oraz mieć różne przyczyny i mechanizmy powstawania. Najczęściej zaburzenie krzepnięcia krwi obejmuje upośledzenie tego procesu, co prowadzi do nadmiernych, patologicznych krwawień. Należy jednak pamiętać, że do zaburzeń krzepnięcia zalicza się również stany nadkrzepliwości, czyli nadmiernego krzepnięcia krwi.
Zaburzenia krzepnięcia krwi – czym są i jakie mają przyczyny?
Pod pojęciem zaburzeń krzepnięcia krwi kryje się wiele mechanizmów, w których przebiegu krew nie krzepnie prawidłowo. Z jednej strony może dochodzić do upośledzonego krzepnięcia i krwawień (powstawania skaz krwotocznych), z drugiej strony pojawiają się patologie obejmujące nadmierną krzepliwość krwi. Aby uzmysłowić sobie, dlaczego dochodzi do tego typu upośledzenia, należy przybliżyć sam proces krzepnięcia. Uczestniczą w nim bowiem trzy główne elementy:
- śródbłonek naczyniowy, czyli wewnętrzna warstwa naczyń krwionośnych,
- płytki krwi i osoczowe czynniki krzepnięcia,
- w układzie krwionośnym mamy obecne również białka hamujące proces krzepnięcia krwi wewnątrz naczyń.
Aby procesy krzepnięcia zachodziły prawidłowo, musi panować między nimi homeostaza, czyli równowaga. W zależności od tego, który element układu został zaburzony, zaburzenia krzepnięcia krwi dzieli się na związane z nadmierną krzepliwością oraz z upośledzeniem krzepnięcia. Drugi typ może wynikać z patologii naczyń krwionośnych, upośledzenia funkcji płytek krwi czy niewłaściwej reakcji osoczowych czynników krzepnięcia.
Przyczyny zaburzeń krzepnięcia krwi są bardzo różne. Dzieli się je przede wszystkim na wrodzone i nabyte. Pierwotne (wrodzone) zaburzenie krzepnięcia to przede wszystkim hemofilia o typie A lub B, która ujawnia się już u dzieci. Wtórne zaburzenia zależą od czynnika, który się przyczynił do ich powstania. Mogą więc wystąpić na tle zakażeń układowych, na skutek niektórych nabytych schorzeń albo też być efektem stosowanych leków czy niedoboru niektórych witamin (do upośledzenia krzepnięcia krwi może dojść przy niedoborze witaminy C lub K). Niektóre leki przeciwzakrzepowe – stosowane m.in. w profilaktyce choroby zakrzepowo-zatorowej, przy migotaniu przedsionków – działają jako tzw. antagoniści witaminy K, na czym właśnie oparte jest ich działanie przeciwkrzepliwe. Nadkrzepliwość mogą wywołać środki antykoncepcyjne, choroby nowotworowe, choroby o podłożu autoimmunologicznym jak np. zespół antyfosfolipidowy. Aby określić przyczynę zaburzeń krzepnięcia krwi, konieczne jest wykonanie szeregu badań specjalistycznych, choć samo wykrycie schorzenia wymaga jedynie określenia podstawowych parametrów z krwi.
Jak działa układ krążenia? Dowiesz się tego z filmu:
Objawy zaburzenia krzepnięcia krwi
Zaburzenia krzepnięcia krwi powodują charakterystyczne zmiany w postaci skaz krwotocznych, czyli krwawień o mniejszym bądź większym nasileniu. Objawy są różne w zależności od mechanizmu tworzenia się danego zaburzenia krzepnięcia krwi. Przede wszystkim mówi się o powstawaniu wybroczyn na ciele, czyli czerwonych zmian przypominających wysypkę, nieblednących pod wpływem ucisku.
Kolejnym objawem są podbiegnięcia krwawe, czyli zasinienia miejscowe pojawiające się nawet przy niewielkim uderzeniu. Bardzo istotnym objawem zaburzeń krzepnięcia krwi jest nasilone, przedłużające się krwawienie po jakimkolwiek przerwaniu ciągłości tkanek, np. po usunięciu zęba czy pobieraniu krwi. Bardzo niebezpieczne mogą okazać się krwawienia do tkanki mięśniowej czy stawów, gdyż może to prowadzić do kalectwa.
Nadmierna krzepliwość krwi jest odmiennym zaburzeniem. Jej objawy to przede wszystkim incydenty zakrzepowo-zatorowe, które pojawiają się zarówno w obrębie tętnic, jak i żył.
Zaburzenia krzepnięcia krwi: leczenie
Leczenie zaburzeń krzepnięcia krwi jest uzależnione od przyczyny tego stanu. Nadkrzepliwość leczy się poprzez stosowanie leków przeciwkrzepliwych. Leczenie skaz krwotocznych nie jest już takie proste, ponieważ tu tym bardziej konieczne jest znalezienie czynnika sprawczego. Konieczne jest wykonanie badań określających czas krzepnięcia krwi czy liczbę płytek. W razie podejrzenia hemofilii czy innej skazy osoczowej konieczne jest określenie poziomu poszczególnych czynników osoczowych uczestniczących w procesie krzepnięcia. W tych ostatnich przypadkach leczenie polega na uzupełnieniu brakującego czynnika krzepnięcia. Zawsze w przypadku zaburzeń krzepnięcia najważniejsze jest jak najszybsze leczenie przyczynowe.
Bibliografia:
1. Sokołowska B. Repetytorium z fizjologii hemostazy, Acta Haematologica Polonica 2010, 41, Nr 2, str. 245–252 .
