Wylew to ogólna nazwa wylewu krwi do mózgu. Organ ten, który odpowiada za kontrolę wszystkich funkcji organizmu, może ulec uszkodzeniu wskutek wypadku bądź w przebiegu różnych chorób, takich jak udar mózgu.
Udar a wylew
Udar mózgu, czyli efekt zaburzeń ukrwienia mózgu, jest stanem zagrażającym życiu. Wywołuje go zablokowanie albo uszkodzenie naczyń krwionośnych mózgu.
Udar mózgu może być:
- niedokrwienny – oznacza nagłe zatrzymanie dopływu krwi do mózgu. Występuje znacznie częściej niż udar krwotoczny (w ok. 85% przypadków)
- krwotoczny – spowodowany jest pęknięciem tętnicy i wylewem krwi do otaczających tkanek. Jeżeli do krwawienia doszło pod pajęczynówką (jedną z trzech opon mózgowo-rdzeniowych), stwierdza się wylew podpajęczynówkowy – jest on przyczyną ok. 5% wszystkich udarów (zarówno niedokrwiennych, jak i krwotocznych). Wylew krwotoczny może być również śródmózgowy.
Czym różni się udar od wylewu?
Skutkiem wylewu jest udar krwotoczny, co oznacza, że wylew może być przyczyną udaru mózgu, lecz nie każdy udar spowodowany jest wylewem.
Jak rozpoznać wylew?
Udar krwotoczny ma gwałtowny przebieg, a stan pacjenta z wylewem jest znacznie cięższy niż z udarem niedokrwiennym. Pierwsze objawy wylewu krwi do mózgu to:
- gwałtowny, bardzo silny ból głowy (główny objaw krwawienia podpajęczynówkowego)
- mdłości i wymioty
- sztywność karku
- nagłe osłabienie kończyn
- niedowład połowiczy (paraliż połowy ciała – przeciwnej do półkuli mózgu, w której doszło do wylewu)
- ból oczu
- zaburzenia świadomości
- utrata przytomności.
Wylew w oku
Do wylewu może dojść w oku – jest to skutek wynaczynienia się krwi do oka. Nie jest on tak groźny, jak tradycyjny wylew (udar krwotoczny mózgu). Wylew do oka to skutek gwałtownego (i zazwyczaj krótkotrwałego) wzrostu ciśnienia żylnego. Wylew może być podspojówkowy – jest to bardzo częste pęknięcie naczynka w gałce ocznej. Pojawia się w przypadku nagłego skoku ciśnienia, urazów mechanicznych, niedoboru witaminy K, zaburzeń w procesie krzepnięcia krwi, odwarstwienia się siatkówki czy w efekcie noszenia źle dobranych szkieł kontaktowych.
Zobacz także: Męty w oku – przyczyny, objawy i leczenie latających muszek
Wylew – przyczyny
Przyczyną wylewu krwi do mózgu bardzo często jest nadciśnienie tętnicze. Do wylewu może także dojść na skutek pęknięcia tętniaka będącego rozszerzeniem naczynia krwionośnego w jego słabym miejscu (np. w rozgałęzieniu naczyń). W efekcie zbyt wysokiego ciśnienia krwi w tętniaku dochodzi do rozerwania ściany naczynia krwionośnego. Krew, przedostając się do otaczających tkanek, niszczy je – może także wpłynąć do przestrzeni pomiędzy środkową a zewnętrzną oponą mózgową. Zalane krwią komórki bardzo szybko zaczynają obumierać.
Ponadto do możliwych przyczyn wylewu należy zaliczyć:
- urazy
- infekcje
- nałogowe palenie papierosów
- niezdrową dietę
- brak ruchu
- nieprawidłowości w budowie naczyń krwionośnych
- zmiany miażdżycowe
- guzy
- zaburzoną krzepliwość krwi
- skazy krwotoczne (mogą też wywołać podskórny wylew krwi).
Pierwsza pomoc przy wylewie
W przypadku podejrzenia udaru mózgu (wylewu) natychmiastowa pomoc lekarska jest kluczowa. Dla życia chorego liczy się każda minuta! Zlekceważenie pierwszych objawów udaru może doprowadzić do trwałego kalectwa, a często kończy się śmiercią.
Pierwsza pomoc przy wylewie polega przede wszystkim na niezwłocznym wezwaniu pogotowania ratunkowego – ostateczną diagnozę i leczenie można podjąć wyłącznie w warunkach szpitalnych. Osobę, u której podejrzewa się wylew krwi do mózgu, należy położyć w pozycji bocznej ustalonej i bezwzględnie towarzyszyć jej aż do przyjazdu karetki.
Leczenie wylewu
Aby rozpoznać typ udaru, wykonuje się tomografię komputerową. Rozległy wylew krwi wymaga leczenia operacyjnego. Celem leczenia jest zamknięcie pękniętego naczynia (tętniaka) i niedopuszczenie do obkurczenia się okolicznych naczyń krwionośnych, czego skutkiem mogłoby być niedotlenienie mózgu. Rodzaj leczenia wylewu uzależniony jest od stopnia jego rozległości, przyczyny oraz lokalizacji.
U niektórych osób pojawia się tzw. mini udar (nie: mini wylew), czyli przejściowy atak niedokrwienny mózgu. Objawy przepowiadające to m.in. mrowienie, osłabienie mięśni, niewyraźna mowa, zaburzenia widzenia. Mini udary powinny być leczone – w przeciwnym wypadku istnieje ok. 10% szans na to, że w ciągu roku od ich wystąpienia dojdzie do udaru mózgu niedokrwiennego.
Wylew – rehabilitacja
Ponieważ skutki wylewu mogą oznaczać m.in. paraliż, zaburzenia mowy oraz widzenia, niesprawność ruchową oraz zaburzenia pamięci, konieczne staje się przeprowadzenie rehabilitacji. Jej celem jest przywrócenie funkcji utraconych wskutek udaru. Zaniechanie rehabilitacji po wylewie może doprowadzić do śmiertelnych powikłań (np. zakrzepicy żylnej, zapalenia płuc).
Wylew u noworodka
U wcześniaka może wystąpić tzw. wylew dokomorowy, czyli krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego (skutek zaburzonego krążenia mózgowego). Wyróżnia się cztery stopnie krwawienia dokomorowego – od najłagodniejszego i niepowodującego powikłań, po krwawienie, w którym dochodzi do wylewu do tkanki mózgowej (czwarty stopień), który w większości przypadków kończy się śmiercią. Krwawienie dokomorowe może też wystąpić u dzieci urodzonych o czasie; u noworodków wylew może być skutkiem wrodzonych wad rozwojowych naczyń mózgowych (malformacji naczyniowych) lub braku suplementacji witaminą K.
Bibliografia:
* http://www.fum.info.pl/esp/resources/download/podrecznik.pdf.
** http://www.bhpdziedzic.pl/pdf/promotor_bhp_1_2015.pdf.
*** Domowa encyklopedia zdrowia, red. Jacek Fronczak, wyd. Reader’s Digest, Warszawa 2007.
