Wychłodzenie może mieć różne odsłony. Lekkie wychłodzenie organizmu może doprowadzić do przeziębienia. Ciężka hipotermia pojawia się wówczas, gdy temperatura spada poniżej 28 stopni Celsjusza. Hipotermia to stan grożący śmiercią.
Najbardziej narażeni na hipotermię są ci, którzy bardzo dużo czasu spędzają w niskich temperaturach. Szybko dochodzi do wychłodzenia organizmu w wodzie. Temperatura spada w niej 20 razy szybciej niż na wolnym powietrzu. To właśnie ona jest często przyczyną wychłodzenia organizmu, a także bardzo ciężkich powikłań.
Wychłodzenie organizmu – przyczyny
Do wychłodzenia może dojść w czasie korku na autostradzie, na drodze zasypanej śniegiem, zabłądzenia w górach albo podczas kąpieli w zimnej wodzie spowodowanej wywróceniem łódki czy załamaniem lodu. Wynika to z wychłodzenia organizmu, które może nastąpić przy niskich temperaturach. Hipotermię może wywołać także wiatr oraz deszcz. Co więcej, do wychłodzenia organizmu dochodzi niekiedy nawet latem. Szczególnie narażeni są na to bezdomni albo alkoholicy.
Zdolności termoregulacyjne organizmu człowieka utrzymują odpowiednią temperaturę ciała na poziomie około 36 – 36,6 stopni Celsjusza. Sytuacja ulega zmianie w zależności od oddziaływania niskiej bądź wysokiej temperatury. Kolejno mówimy wówczas o hipotermii lub o hipertermii.
Szczególnie powinny uważać osoby spędzające czas nad wodą, aby nie wpaść do lodowatego zbiornika wodnego, gdyż występuje duże prawdopodobieństwo wychłodzenia organizmu. Jednak warto pamiętać, że człowiek, który się topi jest w stanie przeżyć znacznie dłużej właśnie dzięki hipotermii.
Hipotermia może wystąpić pod wpływem zimnego powietrza czy rzęsistego deszczu. Silny wiatr sprawia, że odczuwalna temperatura jest nawet o 20°C niższa niż w rzeczywistości. Negatywny wpływ na termoregulację organizmu ma efekt windchill. Skóra wystawiona na działanie wiatru szybko paruje, gwałtownie wychładzając organizm i w efekcie wywołując hipotermię. Jest to najczęstsza przyczyna, przez którą często pomimo obecności słońca odczuwamy chłód wskutek wiatru.
Jednak sama wrażliwość na niskie temperatury jest uzależniona od różnych czynników. Przykładem przyczyn wychłodzenia może być m. in. nieodpowiednio dobrany strój w czasie przebywania na dworze.
Do hipotermii przyczynia się zażywanie leków antydepresyjnych i uspokajających, niedożywienie, a także niezmienianie stałej pozycji przez dłuższy okres podczas przebywania na mrozie. Innym powodem wychłodzenia organizmu jest nadmierne spożycie alkoholu, czego skutkiem jest rozszerzenie naczyń krwionośnych, co z kolei doprowadza do utraty ciepła.
Zobacz także: Hipertermia – czym grozi przegrzanie organizmu?
Objawy wychłodzenia organizmu
Wyróżniamy trzy stopnie ciężkości hipotermii. W pierwszym z nich dochodzi do wychłodzenia, w którym temperatura osiąga od 32°C do 35°C. Człowiek jest przytomny, ale dodatkowo pojawiają się dreszcze. Skutkiem tego jest wymuszenie przez organizm ruchu mięśni. Łagodna hipotermia pojawia się, gdy występuje drżenie mięśni, zawroty głowy, osłabienie oraz dezorientacja. W pierwszym stadium człowiek może jeszcze funkcjonować i przeciwdziałać sam utracie ciepła. Określa się ten stopień hipotermią lekką.
O hipotermii umiarkowanej mówimy, gdy temperatura waha się od 28°C do 32°C. Chory ma obniżony poziom świadomości, pojawiają się bełkotliwa mowa oraz problemy z koordynacją ruchową, a także następuje tutaj sztywnienie mięśni. Dodatkowo człowiek zatraca poczucie czasu i jest apatyczny. Drugie stadium wymaga interwencji specjalisty.
Ciężka hipotermia wiąże się ze znaczącym spadkiem temperatury ciała. Przy wahaniu się między 30°C a 34°C występują ból, skurcze mięśni, mała reakcja na dotyk czy zaburzenia świadomości. Temperatura ciała spada poniżej 28°C. Chory traci świadomość, jego puls i oddech są słabo wyczuwalne, a skóra staje się zimna i nabiera sino-zielony kolor.
Zobacz także: Łańcuch przeżycia w ratownictwie medycznym
Wychłodzenie organizmu – pierwsza pomoc i postępowanie
Jaka jest więc pierwsza pomoc podczas hipotermii? Jest ona uzależniona od stadium, w jakim aktualnie znajduje się poszkodowany. Trzeba bardzo uważać, aby chęcią pomocy mu nie zaszkodzić.
Na początku należy przywrócić lub podtrzymać funkcje układu krążenia, a także przenieść chorego w miejsce, w którym zapobiegnie się dalszemu ochładzaniu organizmu. Następnie należy rozebrać poszkodowanego z przemoczonego ubrania i przebrać go w suche, ale również okryć go kocami, a nawet nałożyć mu czapkę.
Dodatkowo trzeba podawać wychłodzonej osobie ciepłe napoje. Warto pamiętać, aby w tym czasie nie serwować jej pokarmów w stałych. Chory, który nie jest świadomy, powinien powstrzymać się od zbędnych ruchów i utrzymywać się w pozycji leżącej. Udzielający pomocy nie można pocierać ani nacierać ciała pacjenta.
Podczas umiarkowanego wychłodzenie nie można rozbierać osoby poszkodowanej, ale trzeba okryć ją kocami oraz należy przykładać termofor do pleców, szyi i głowy. W tym stadium nie wolno doustnie podawać poszkodowanemu pokarmów. Trzeba pamiętać także o stopniowym rozgrzewaniu ciała. Wychłodzenie wiąże się z odwodnieniem, dlatego chory powinien spożywać dużo płynów.
W przypadku gdyby stan pacjenta nie poprawia się lub objawy się nasilają należy wezwać lekarza. Natomiast, gdy następuje wstrzymanie oddechu trzeba rozpocząć akcję reanimacyjną i przeprowadzać ją do czasu odzyskania świadomości przez poszkodowanego bądź przybycia pomocy medycznej. Osoby nie posiadające wykształcenia medycznego nie powinny samodzielnie oceniać pulsu poszkodowanego, należy zaczekać na lekarza bądź ratowników medycznych.
