Oligosacharydy inaczej nazywane są oligomerami węglowodanowymi. Spożywanie odpowiedniej ilości węglowodanów znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia dolegliwości z przewodu pokarmowego, gdyż wpływają na rozwój pożytecznych dla ludzkiego zdrowia bakterii oraz mikroorganizmów. Najbardziej popularnym oligosacharydem jest sacharoza.
Wpływ oligosacharydów na ludzki organizm
Oligosacharydy obecne w jelitach umożliwiają bytowanie oraz funkcjonowanie pożytecznych bakterii, które tworzą mikroflorę jelitową, zapewniając zdrową mikrobiocenozę przewodu pokarmowego. Najprostszymi oligosacharydami są disacharydy (dwucukry).
Oligosacharydy pełnią kilka ważnych życiowo funkcji:
- energetyczną – w procesie utleniania węglowodanów uwalniana jest energia, która stanowi podstawowe źródło dziennego zapotrzebowania organizmu na energię;
- strukturalną – oligosacharydy budują tkankę łączną, błony komórkowe, w połączeniu z białkami tworzą enzymy, hormony oraz inne ważne dla zdrowia substancje. Dodatkowo biorą udział w mechanizmach krwiotwórczych;
- hydroosmotyczną – zapewniają w płynie wewnątrzkomórkowym odpowiednie stężenie jonów magnezu oraz wapnia, które wiążą cząsteczki wody;
- ochronną – zapewniają elastyczność naczyń krwionośnych, gdyż wchodzą w skład ścian komórek ciała oraz są obecne w płynie stawowym.
Dodatkowo oligosacharydy determinują grupę krwi AB0.
Klasyfikacja węglowodanów
Podział węglowodanów związany jest bezpośrednio z ich budową. Wyróżniamy: cukry proste (monosacharydy), oligosacharydy (polimery z łańcuchem glikozydowym) oraz polisacharydy (biopolimery o dużej masie cząsteczkowej).
Monosacharydy są cukrami prostymi, które nie ulegają procesowi hydrolizy i łatwo się wchłaniają.
Oligosacharydy i polisacharydy to węglowodany złożone. Można je podzielić na strawne, np. skrobia, glikogen, oraz niestrawne, np. błonnik pokarmowy. Zbudowane są z 2–10 monosacharydów. Najważniejszym oligosacharydem jest disacharyd nazywany sacharozą.
Zdrowa dieta, czyli jaka? Dowiesz się tego z filmu:
Produkty zawierające oligosacharydy prebiotyczne
Węglowodany, w tym oligosacharydy prebiotyczne, znajdują się w większości produktów, w szczególności w roślinach, owocach oraz warzywach. Najwięcej można ich znaleźć w: bananach, jabłkach, kapuście, miodzie, czosnku, cebuli, ziołach, mleku i produktach mlecznych. Umiarkowana ich ilość występuje w fasoli, soi, w zbożach, w tym w kukurydzy. Dostarczają ich różnego rodzaju suplementy diety.
Właściwości chemiczne oligosacharydów
W przemyśle spożywczym najczęściej wykorzystywanymi oligosacharydami są: sacharoza, laktoza, maltoza oraz trehaloza, które zbudowane są z dwóch monosacharydów (cukrów prostych). Ich właściwości wynikają głównie ze zdolności do hydrolizy, dzięki czemu możliwe jest oddzielenie od siebie wcześniej wspomnianych cukrów prostych. Przykładowo maltoza zbudowana jest z dwóch glukoz, sacharoza z glukozy i fruktozy, natomiast laktoza z galaktozy i glukozy.
Oligosacharydy charakteryzują się hydrofilnością, czyli zdolnością cząsteczek chemicznych do łączenia się z cząsteczkami wody. Wynika to z faktu, iż zawierają liczne grupy -OH. Dzięki tej właściwości oprócz przemysłu spożywczego znalazły zastosowanie w wielu procesach technologicznych. Podczas zamrażania gotowych produktów lub półproduktów, w celu pozbycia się nadmiaru wilgoci, stosuje się sacharozę, laktozę oraz maltozę. Dodatkowo oligosacharydy z łatwością wiążą lotne związki substancji aromatycznych, dlatego wykorzystywane są w produkcji kosmetyków. Bardzo ważnym zastosowanie tych węglowodanów jest przemysł farmaceutyczny – wchodzą w skład wielu leków, aktywnych biologicznie substancji oraz wyrobów medycznych.
Oligosacharydy w kobiecym mleku
Kobiece mleka zawiera sporą ilość oligosacharydów (około 10–15 gramów na litr dojrzałego mleka). W siarze, czyli w pierwszej substancji wypływającą z piersi po porodzie, ilość tych węglowodanów jest jeszcze większa. Odpowiadają za rozwój u niemowlęcia bakterii probiotycznych, czyli zdrowej mikroflory jelitowej. Dodatkowo bezpośrednio wpływają na rozwój układu immunologicznego (odpornościowego), dzięki czemu młody organizm staje się zdolny do walki z patogenami. Uruchamiając reakcje immunologiczne, działają przeciwzapalnie. Dieta w ciąży, ilość i jakość spożywanych produktów, w tym głównie węglowodanów, przekłada się w przyszłości na pojawienie się u dziecka takich dolegliwości, jak alergia czy astma.
