Według lekarzy leczenie trombolityczne stanowi przełom w terapii udarów mózgu, ponieważ wcześniejsze metody farmakologiczne nie wykazywały się tak dużą skutecznością. Nie wszyscy lekarze decydują się jednak na jego zastosowanie.
Czym jest tromboliza?
Tromboliza jest procesem, dzięki któremu dochodzi do rozpuszczenia skrzeplin zalegających w naczyniach krwionośnych. Ich obecność wiąże się ze zwężeniem światła tych naczyń i zatorem, który uniemożliwia swobodny przepływ krwi. Manifestuje się to wieloma objawami, które nierzadko stanowią zagrożenie dla życia pacjenta. Podanie leków o działaniu trombolitycznym daje szansę na powrót do zdrowia i zmniejsza ryzyko powikłań przy chorobach naczyniowych.
Trombolizy nie można wykonać każdemu. Mimo że jest ona powszechnie stosowana, ma szereg przeciwwskazań i zaleceń przed i po zabiegu. Lek do podania dożylnego musi być przygotowany przez wykwalifikowany i przeszkolony personel, który nie narazi pacjenta na ryzyko krwotoku. Leczenie trombolityczne jest najbardziej skuteczne, jeśli zostanie wykonane do 45 minut od momentu przyjęcia chorego na oddział szpitalny. Szansa na powodzenie terapii jest wówczas, gdy pacjent zmieści się w czasie tzw. okna terapeutycznego, które trwa do 3 godzin od chwili wystąpienia pierwszych objawów udaru niedokrwiennego.
Na czym polega leczenie trombolityczne?
Leczenie trombolityczne polega na podaniu dożylnym rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu (rt-PA) – substancji, która znacznie przyspiesza rozpuszczenie skrzepliny. Lek przekształca się z czynnika nieaktywnego w silny enzym działający proteolitycznie, który wykazuje podobieństwo do fibryny zawartej w skrzepie. Choremu podaje się dożylnie roztwór streptokinazy lub alteplazy – leku wytworzonego sztucznie i mającego mniej skutków ubocznych. Pacjent musi pozostać w pozycji leżącej do kilkunastu godzin od chwili otrzymania preparatu.
W jaki sposób pacjentom po udarze pomaga trombektomia? Dowiecie się tego z filmu:
Komu można zalecić leczenie trombolityczne?
Trombolityki podaje się osobom chorującym na schorzenia naczyniowe, zwłaszcza z udarem niedokrwiennym mózgu lub zawałem mięśnia sercowego, które wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. Zalecenie leczenia trombolitycznego w udarze stało się przełomem, jeśli chodzi o złagodzenie objawów niedokrwienia i zapobieganie związanej z tym niepełnosprawności. Ograniczyło też liczbę zgonów spowodowaną chorobami naczyniowymi i przyspieszyło proces powrotu chorego do zdrowia.
Leczenie trombolityczne nie jest zarezerwowane wyłącznie dla udarowców i zawałowców. Tę metodę stosuje się bardzo często u chorych z zatorowością płucną, którzy są obarczeni ryzykiem wystąpienia wstrząsu lub nagłego spadku ciśnienia tętniczego. Niekiedy rozważa się je także u pacjentów z zawałem jelit, zwłaszcza górnej tętnicy krezkowej, który prowadzi do martwicy, a nawet sepsy.
Jak się wykonuje trombolizę?
Lek trombolityczny musi być przygotowywany przez wykwalifikowany personel, który został przeszkolony do tworzenia roztworów z substancji o tak silnym działaniu. Jego podanie dożylne w formie kroplówki powinien nadzorować lekarz prowadzący. Możliwe jest też wstrzyknięcie leku bezpośrednio do niedrożnego naczynia. Mówi się wtedy o tzw. trombolizie dotętniczej, którą zleca się w jedynie uzasadnionych przypadkach.
Jakie są przeciwwskazania do leczenia trombolitycznego?
Pacjenta kieruje się na leczenie trombolityczne tylko wtedy, gdy spełnia on kryteria do zastosowania takiej terapii i gdy korzyści z niej płynące będą większe niż ewentualne powikłania. Rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu nie wolno podać choremu, jeśli:
- w czasie 3 ostatnich tygodni przeszedł operację chirurgiczną;
- cierpi na skazę krwotoczną;
- stwierdzono u niego rozwarstwienie aorty;
- ma uszkodzony ośrodkowy układ nerwowy;
- choruje na nowotwór oun (ośrodkowego układu nerwowego);
- miał w ciągu ostatniego miesiąca krwawienie z przewody pokarmowego lub ma takie podejrzenie.
Na leczenie trombolityczne nie można skierować osoby, która w ciągu ostatniego półrocza miała udar niedokrwienny lub kiedykolwiek przeżyła wylew krwi do mózgu i do tej pory nie ustalono jego przyczyny.
Powikłania po trombolizie
Leczenie trombolityczne jest obarczone wysokim ryzykiem powikłań, ponieważ lek rt-PA bardzo rozrzedza krew. Osoba poddana takiej terapii musi bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza. Powinna też pozostać w pozycji leżącej nawet do 24 godzin od chwili podania leków. Najczęstszym powikłaniem po trombolizie jest krwotok śródmózgowy lub wewnątrzczaszkowy będący zagrożeniem dla zdrowia i życia pacjenta. Występuje on u około 2–8% przypadków osób leczonych rekombinowanym tkankowym aktywatorem plazminogenu.
Bibliografia:
1. A. Członkowska, Leczenie trombolityczne udaru niedokrwiennego mózgu – rozszerzenie wskazań, [w:] „Neurologia po Dyplomie” 2013; 8 (5), s. 6–13.
