Szacuje się, że około 2 osoby na 50 badanych doświadczają trichotillomanii w swoim życiu. Zaburzenie zwykle rozpoczyna się w późnym dzieciństwie lub wczesnym okresie dojrzewania. Występuje w równym stopniu u chłopców i u dziewcząt. W wieku dorosłym 80–90% zgłoszonych przypadków to kobiety. Nieleczona trichotillomania jest chorobą przewlekłą, która może trwać przez całe życie do czasu rozpoczęcia leczenia.
Trichotillomania – co oznacza i jak rozpoznać to zaburzenie?
Trichotillomania jest zaburzeniem psychicznym, które powoduje nawracającą i nieodpartą chęć wyrywania włosów ze skóry głowy, brwi lub innych obszarów ciała. Może również dotyczyć ssania lub żucia włosów (czasami prowadzącego do ich spożycia), które mogą prowadzić do problemów żołądkowo-jelitowych i wymagać leczenia operacyjnego.
Włosy, które zostały wyrwane ze skóry głowy, często pozostawiają na niej puste miejsca (podobne do łysienia), co powoduje znaczny dyskomfort i może zakłócać funkcjonowanie społeczne lub zawodowe. Terapie lecznicze mogą pomóc zredukować ten stan lub całkowicie go zatrzymać.
Przyczyny powstawania zaburzenia, jakim jest trichotillomania
Przyczyna trichotillomanii jest niejasna. Podobnie jak wiele innych złożonych zaburzeń psychicznych, prawdopodobnie wynika z kombinacji czynników genetycznych i środowiskowych. Może być spowodowana depresją lub stresem.
Jakie objawy daje trichotillomania?
Objawy trichotillomanii często obejmują:
- wielokrotne wyrywanie włosów, zazwyczaj z głowy, brwi lub rzęs, ale czasami z innych części ciała,
- uczucie przyjemności lub ulgi po wyrwaniu włosów,
- zauważalne objawy wypadania włosów, takie jak krótkie włosy z rozrzedzonymi lub łysymi obszarami na skórze głowy lub w innych miejscach ciała, w tym rzadkie rzęsy, czy brwi,
- gryzienie, żucie lub jedzenie wyrwanych włosów,
- ukrywanie zaburzenia przed innymi.
Wyrywanie włosów może odbywać się na różnych płaszczyznach aktywności społecznej. Są chwile, gdy następuje ono celowo, a czasem dzieje się automatycznie – osoba jest mniej świadoma tego, co robi. Wielu ludzi dotkniętych trichotillomanią zgłasza zauważalne odczucia emocjonalne przed wyrywaniem włosów, w jego trakcie i po dokonaniu czynności, począwszy od nudy, przez lęk, frustrację czy depresję, kończąc na odczuciu przyjemności, satysfakcji lub ulgi.
Trichotillomania – leczenie
Trichotillomania powinna być leczona u psychologa lub psychiatry. Podstawowym sposobem na zaburzenie przymusowego wyrywania włosów jest terapia odwracania nawyków (ang. HRT). Opiera się ona na zasadzie, że wyrywanie włosów jest uwarunkowaną odpowiedzią na konkretne sytuacje i zdarzenia, a osoba z trichotillomanią często nie zdaje sobie z tego sprawy. Terapia powinna koncentrować się przede wszystkim na rozwijaniu świadomości na temat choroby, a pacjenci mogą zostać poproszeni o prowadzenie dokumentacji na temat tego, kiedy i gdzie oraz w jakich okolicznościach zwykle dochodzi do wyrywania włosów.
Podczas terapii chory dowiaduje się przede wszystkim, jakie sytuacje i zdarzenia powodują epizody zaburzenia. Po drugie uczy się, jak prawidłowo zachowywać się w odpowiedzi na te sytuacje i zdarzenia. Poza tą terapią istnieje szereg innych technik terapeutycznych, które mogą być stosowane. Są wśród nich np. techniki ERP – kontroli ekspozycji i powstrzymywania od reakcji i technika kontroli bodźców (ang. stymulus control techniques). Są one odpowiednie zarówno dla dorosłych, jak i dzieci od 3 lat. Zalecane są szczególnie dla osób, które odpowiedzą "tak" na co najmniej 4 z następujących pytań:
- Czy wyrywanie włosów ma negatywny wpływ na twoje relacje?
- Czy wyrywanie włosów uniemożliwia wykonanie czynności, np. pływanie, pracowanie czy spędzenie czasu ze znajomymi?
- Czy chęć wyrwania włosów pojawia się na tyle często, że utrudnia ci skoncentrowanie i wykonywanie innych zadań?
- Czy jesteś w stanie oprzeć się chęci wyrwania włosów ?
- Czy wyrywanie włosów powoduje cierpienie lub wywiera negatywne emocje?
- Czy wyrywanie włosów doprowadziło do zauważalnych braków w owłosieniu np. łysienia lub ubytku rzęs czy brwi?
Dla niektórych osób trichotillomania jest łagodnym problemem psychicznym. Jednak dla wielu innych osób wstyd i zakłopotanie związane z wyrywaniem włosów powoduje odseparowanie społeczne i wiele emocjonalnych niebezpieczeństw, narażając je na powstanie współwystępującego zaburzenia psychiatrycznego, takiego jak zaburzenia nastroju lub zaburzenia lękowe. Wyrywanie włosów może prowadzić do napięć i negatywnych relacji z członkami rodziny i przyjaciółmi. Z tego powodu członkowie rodziny również mogą wymagać profesjonalnej pomocy w radzeniu sobie z tym problemem. Szukanie pomocy jest pierwszym krokiem w leczeniu trichotillomanii.
