Tasiemiec jest pasożytem wywołującym tasiemczycę. Zakażenie tasiemcem wiąże się z pojawieniem się tego pasożyta w świetle przewodu pokarmowego, a przede wszystkim w jelicie cienkim. Tasiemiec uzbrojony jest rodzajem tasiemca, który nie ogranicza się tylko do przewodu pokarmowego i atakuje również inne narządy wewnętrzne.
Tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony
U człowieka tasiemczyca wywołana jest najczęściej przez tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata). Zdecydowanie rzadziej przez uzbrojonego (Taenia solium). Zdarzają się również nieliczne przypadki zakażeń tasiemcem karłowatym lub bruzdogłowcem szerokim. Tasiemiec nieuzbrojony w postaci dorosłej przybiera bardzo duże rozmiary. Może osiągnąć nawet 10 m długości. Postać uzbrojona jest zdecydowanie mniejsza, chociaż może osiągnąć 2–3 m. Tasiemiec uzbrojony, w przeciwieństwie do nieuzbrojonego, cechuje obecność haczyków. Inną różnicą pomiędzy tasiemcem nieuzbrojonym a uzbrojonym jest rodzaj żywiciela pośredniego. Żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia, a nieuzbrojonego – krowa.
Tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony – jak można się zarazić?
W cyklu rozwojowym tasiemca dojrzałe trzony po oddzieleniu się od reszty ciała zostają wydalone. Zawierają zapłodnione jaja i z kałem dostają się do środowiska zewnętrznego. Kiedy przedostaną się do gleby i wody, zostają spożyte przez zwierzęta hodowlane, jak krowy i świnie. Z przewodu pokarmowego dostają się do krwi, a następnie osadzają się w mięśniach, gdzie tworzą się tzw. wągry, czyli larwalne postacie tasiemca, którymi następnie zaraża się człowiek, spożywając ich mięso w surowej formie. Larwa tasiemca uzbrojonego traci zdolność zarażenia człowieka po obróbce termicznej, dlatego podstawą profilaktyki tej choroby pasożytniczej jest unikanie spożycia surowego mięsa.
Cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego
Rezerwuarem i tzw. żywicielem ostatecznym tasiemca jest człowiek. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez spożycie surowego mięsa. Tasiemcem uzbrojonym można zarazić się, jedząc mięso wieprzowe. Ryzyko zakażenia tasiemcem nieuzbrojonym pojawia się po spożyciu surowego mięsa wołowego. Jest to jedyna różnica w cyklu rozwojowym tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego.
Tasiemiec uzbrojony – objawy
Zarażenie tasiemcem rzadko daje silne objawy, często przez długi czas przebiega bezobjawowo. Może wystąpić ból brzucha o niezbyt dużym nasileniu. Ponadto zdarzają się nudności, wymioty czy biegunka. Bardzo groźnym powikłaniem inwazji pasożyta jest wągrzyca, czyli choroba wywołana przez tasiemca uzbrojonego, mogącego zlokalizować się w mózgu, oku, mięśniach lub w innych narządach wewnętrznych.
Tasiemiec uzbrojony po dostaniu się do organizmu człowieka może trafić do krwi i lokalizować się w narządach wewnętrznych. Tworzy tam wągry, mogące przetrwać w tych tkankach wiele lat, a następnie ulec zwapnieniu i obumarciu.
Najczęściej lokalizuje się w ośrodkowym układzie nerwowym, a konkretnie w korze mózgowej lub w podstawie mózgu, wywołując miejscowy stan zapalny i obrzęk tkanki mózgowej. Ponad połowa przypadków przebiega bezobjawowo, a objawy u pozostałych chorych zależą od lokalizacji larwy tasiemca uzbrojonego w tkance mózgowej. Objawy przypominają niekiedy te charakterystyczne dla guza mózgu – drgawki, zaburzenia świadomości, wzrost ciśnienia śródczaszkowego, objawy miejscowego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – zaburzenia mowy, urojenia, amnezję, niedowłady. Rokowania w przypadku tasiemca uzbrojonego zlokalizowanego w mózgu są złe.
Tasiemiec uzbrojony w oku najczęściej umiejscawia się pod siatkówką. Również wywołuje stan zapalny i ucisk, co prowadzi do zaburzeń wzroku. Bardzo rzadko tasiemiec uzbrojony lokalizuje się w mięśniach szkieletowych, wywołując liczne zwapnienia wyczuwalne nieraz palpacyjnie oraz objawy przerostu mięśni. Czasami prowadzi do powstania guzków podskórnych. Nieliczne przypadki lokalizacji w mięśniu sercowym, płucach, jamie otrzewnej również prowadzą do powikłań w obrębie tych narządów.
Profilaktyka i diagnostyka tasiemca uzbrojonego
Człowiek może zorientować się, że został zarażony tasiemcem, dopiero gdy dostrzeże segmenty tasiemca (człony) w stolcu. Ze względu na to, że zakażenie tasiemcem zarówno nieuzbrojonym jak i uzbrojonym jest często początkowo bezobjawowe, a po czasie wywołuje bóle brzucha dość nieswoiste, nie jest łatwą jednostką chorobową do samodzielnego wychwycenia. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest stwierdzenie obecności jaj tasiemca w badaniu mikroskopowym kału. Z reguły niezbędne jest kilkukrotne przeprowadzenie badania, ponieważ aby określić morfologię tasiemca, należy natrafić na człon maciczny wydalanego tasiemca. Tylko ten fragment pozwala na zróżnicowanie tasiemca uzbrojonego z nieuzbrojonym. Badanie mikrobiologiczne umożliwia również zróżnicowanie tasiemczycy z innymi robaczycami.
Profilaktyka zakażenia tasiemcem uzbrojonym opiera się na prawidłowej obróbce mięsa wieprzowego, niespożywaniu go w formie surowej, ale również pozyskiwaniu ze sprawdzonych, zaufanych i przebadanych źródeł. Istotą profilaktyki tasiemczycy jest również mycie rąk i unikanie jedzenia niemytych owoców zerwanych w lesie.
Tasiemiec uzbrojony – leczenie
Leczeniem z wyboru jest prazykwantel podawany jednorazowo lub albendazol zażywany przez 3 dni. Inne postępowanie jest w przypadku wągrzycy wywołanej tasiemcem uzbrojonym z zajęciem mózgu, rdzenia kręgowego czy narządu wzroku. W tym przypadku leki przeciwpasożytnicze mogą nasilić objawy neurologiczne. Jeśli wągry są pojedyncze, zawsze rozważa się leczenie chirurgiczne.
