Tasiemiec to pasożyt wywołujący tasiemczycę. Jest to schorzenie atakujące głównie przewód pokarmowy i wynika z pojawienia się tasiemca w świetle jelita cienkiego. Tasiemiec nieuzbrojony występuje na całym świecie, choć zdecydowanie częściej odnotowuje się przypadki zachorowań na Bliskim Wschodzie. W Polsce co roku spotyka się niemal 200 przypadków zakażeń
Tasiemiec uzbrojony a nieuzbrojony
U człowieka tasiemczyca wywołana jest najczęściej przez tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata). Zdecydowanie rzadziej przez uzbrojonego (Taenia solium). Zdarzają się również nieliczne przypadki zakażeń tasiemcem karłowatym lub bruzdogłowcem szerokim. Dorosła postać tasiemca nieuzbrojonego jest niebywale długa. Może osiągnąć nawet 10 m długości. Postać uzbrojona jest zdecydowanie mniejsza, chociaż również jej długość może wynieść 2–3 m. Poza wielkością tasiemiec nieuzbrojony od uzbrojonego różni się brakiem haczyków. Ponadto u tasiemca nieuzbrojonego żywicielem pośrednim jest bydło, natomiast u uzbrojonego – świnia.
Tasiemiec uzbrojony i nieuzbrojony – jak można się zarazić?
Tasiemiec w przewodzie pokarmowym składa jaja, które następnie mogą zostać wydalone ze stolcem. Kiedy przedostaną się do gleby i wody wraz z kałem, zostają spożyte przez zwierzęta hodowlane, jak krowy i świnie. W ich mięśniach mogą utworzyć się wągry, czyli larwalne postacie tasiemca, którymi następnie zaraża się człowiek, spożywając ich mięso w surowej formie. Larwy tasiemca tracą zdolność zarażenia człowieka po obróbce termicznej, dlatego podstawą profilaktyki tej choroby pasożytniczej jest unikanie spożycia surowego mięsa.
Cykl rozwojowy tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego
Rezerwuarem i tzw. żywicielem ostatecznym tasiemca jest zawsze człowiek. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez spożycie surowego mięsa. Tasiemcem nieuzbrojonym można zarazić się, spożywając mięso wołowe. Ryzyko zakażenia tasiemcem uzbrojonym pojawia się po spożyciu surowego mięsa wieprzowego. Jest to jedyna różnica w cyklu rozwojowym tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego.
W cyklu rozwojowym tasiemca dojrzałe trzony tasiemca po oddzieleniu się od reszty ciała zostają wydalone. Zawierają zapłodnione jaja i wraz z kałem dostają się do środowiska zewnętrznego. W organizmie żywiciela pośredniego, czyli krowy lub świni, larwy przedostają się ze światła jelit do mięśni, gdzie tworzą wągry. To właśnie ta forma zostaje spożyta przez człowieka. Człony tasiemca i jego dojrzewanie ma miejsce w jelicie cienkim człowieka.
Tasiemiec nieuzbrojony a uzbrojony – objawy
Zarażenie tasiemcem nieuzbrojonym rzadko daje silne objawy, często przez długi czas przebiega bezobjawowo. Może wystąpić ból brzucha o niezbyt dużym nasileniu. Ponadto zdarzają się nudności, wymioty czy biegunka. Bardzo groźnym powikłaniem inwazji pasożyta jest wągrzyca, czyli choroba wywołana przez tasiemca uzbrojonego, mogącego zlokalizować się w mózgu, oku, mięśniach lub w innych narządach wewnętrznych.
Tasiemiec uzbrojony po dostaniu się do organizmu człowieka może trafić do krwi i lokalizować się w narządach wewnętrznych, najczęściej w mózgu. Rzadziej wędruje do gałki ocznej, mięśni czy innych tkanek. Tworzy tam wągry, mogące przetrwać w tych tkankach wiele lat, a następnie ulec zwapnieniu i obumarciu. Jeśli tasiemiec uzbrojony zlokalizuje się w korze mózgowej, może wywołać obrzęk, objawy wynikające ze wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, a także z lokalizacji wągra. Może dojść do uszkodzenia struktur mózgowych, paraliżu, zaburzeń osobowości. Rokowanie jest bardzo złe. Jeśli tasiemiec uzbrojony trafi do oka, może prowadzić nawet do uszkodzenia wzroku.
Diagnostyka tasiemca nieuzbrojonego i uzbrojonego
Człowiek może zorientować się, że został zarażony tasiemcem, dopiero gdy dostrzeże segmenty tasiemca (człony) w stolcu. Ze względu na to, że zakażenie tasiemcem nieuzbrojonym jest często bezobjawowe, a po czasie wywołuje bóle brzucha dość nieswoiste, nie jest łatwą jednostką chorobową do samodzielnego wychwycenia. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest stwierdzenie obecności jaj tasiemca w badaniu mikroskopowym kału. Z reguły niezbędne jest kilkukrotne przeprowadzenie badania, ponieważ aby określić morfologię tasiemca, należy natrafić na człon maciczny wydalanego tasiemca. Tylko ten fragment pozwala na zróżnicowanie tasiemca uzbrojonego z nieuzbrojonym. Badanie mikrobiologiczne umożliwia również zróżnicowanie tasiemczycy z innymi robaczycami.
Tasiemiec uzbrojony a nieuzbrojony – leczenie
Leczeniem z wyboru jest prazykwantel podawany jednorazowo lub albendazol zażywany przez 3 dni. Inne postępowanie jest w przypadku wągrzycy wywołanej tasiemcem uzbrojonym z zajęciem mózgu, rdzenia kręgowego czy narządu wzroku. W tym przypadku leki przeciwpasożytnicze mogą nasilić objawy neurologiczne. Jeśli wągry są pojedyncze, zawsze rozważa się leczenie chirurgiczne.
