Tarnina to krzew o różnorakim zastosowaniu. Wykorzystuje się go w ziołolecznictwie, a ze względu na jadalne owoce znajduje zastosowanie również w sztuce kulinarnej. Szczególną popularnością cieszą się wino i nalewka, choć z owoców tarniny wytwarza się także dżem czy herbatę. To roślina miododajna, z której korzysta się do nasadzeń biotechnicznych.
Co to jest tarnina?
Śliwa tarnina (z łac. Prunus spinosa L.), znana zwyczajowo jako tarnina, czarny cierń, to gatunek krzewu należącego do rodzaju śliwa i rodziny różowate. Występuje pospolicie na terenie całej Europy, północnej części Afryki i zachodnim obszarze Azji. Tarnina to krzew, który znaleźć można niemal w całej Polsce, przy czym najczęściej porasta północno-zachodnią i północno-wschodnią część kraju. Preferuje stanowiska silnie nasłonecznione i gleby wapienne. Jest bardzo odporna na niskie temperatury i suszę. Tarninę uważa się za protoplastę śliwy domowej.
Zobacz, jak cenna jest zapomniana tarnina
Właściwości prozdrowotne tarniny
Tarnina to roślina szeroko wykorzystywana w ziołolecznictwie. Surowiec leczniczy stanowią kwiaty tarniny (z łac. flos pruni spinosae) i lekko cierpkie owoce śliwy tarniny (z łac. fructus pruni spinosae). Kwiaty wykazują właściwości odkażające, przeczyszczające, moczopędne, wykrztuśne, napotne. Z kolei owoce ściągające, żółciopędne, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, przeciwutleniające.
Zawarte w roślinie flawonoidy i antocyjany chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które intensyfikują proces starzenia i determinują powstawanie wielu chorób, w tym nowotworowych. Łagodzi stany zapalne dróg moczowych, używana jest w leczeniu kamicy moczowej. Pobudza przemianę materii, zwalcza wzdęcia i uszczelnia ściany naczyń włosowatych. Obniża poziom cholesterolu, reguluje ciśnienie krwi i uelastycznia naczynia krwionośne. Dodatkowo intensyfikuje oczyszczenie organizmu z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii.
Napary z kwiatów stosuje się na bezsenność, stres, wyczerpanie nerwowe. Owoce tarniny zawierają także sporo witaminy C, która wspomaga pracę układu immunologicznego oraz uszczelnia naczynia krwionośne.
Zobaczcie także, jakie są zdrowotne właściwości sosny:
Nalewka z tarniny – przepis
Nalewka z tarniny, czyli tzw. tarninówka, to jedno z najpopularniejszych zastosowań tej rośliny. Przygotowana może być ze świeżych, jak i suszonych owoców.
Przepis na nalewkę z tarniny ze świeżych owoców
Składniki:
- 1,5 kg świeżych owoców tarniny
- 1 l wody,
- 1,5 l spirytusu,
- sok z ½ cytryny,
- 10 jagód suszonego jałowca,
- 10 łyżek miodu,
- 150 g cukru,
- 6 goździków.
Przygotowanie:
- Owoce umyj, osusz i poddaj na tydzień mrożeniu.
- Po tym czasie wsyp do słoika, zalej 1 l spirytusu i ½ l wody.
- Miksturę odstaw w ciepłe, zacienione miejsce na 3 miesiące, pamiętając o cotygodniowym przemieszaniu.
- Następnie przecedź zawartość słoja.
- Do zlanego płynu dodaj goździki, rozgniecione owoce jałowca, sok z cytryny, miód, cukier.
- Owoce zalej ponownie ½ l spirytusu i ½ l wody.
- Oba słoje odstaw na 3 miesiące.
- Po tym czasie przecedź owoce i połącz oba zlewy.
- Dokładnie wymieszane odstaw na 6 miesięcy.
- Po pół roku oczyść z powstałego osadu i ponownie odstaw na 6 miesięcy.
Z powyższego przepisu uzyska się około 2,5 l nalewki.
Przepis na nalewkę z suszonej tarniny
Składniki:
- 50 g suszonych owoców,
- 0,4 l spirytusu,
- 0,4 l wódki,
- cukier lub miód do smaku.
Przygotowanie:
- Owoce zalej alkoholem i odstawia na 4–6 tygodni w ciepłe, ciemne miejsce, pamiętając o potrząsaniu naczyniem co 2–3 dni.
- Po tym czasie odcedź się miksturę, dosłódź wedle uznania, przelej do butelek.
- Nalewka powinna leżakować co najmniej kilka tygodni.
Z powyższego przepisu uzyska się około 0,7 l nalewki.
Jak przygotować wino z tarniny?
Wino z tarniny przygotowuje się stosunkowo łatwo.
Składniki:
- 5 kg świeżych owoców,
- 10 l wody,
- 3 kg cukru,
- drożdże Portwein.
Przygotowanie:
- Uprzednio umyte, osuszone owoce poddaj mrożeniu na dobę.
- Po tym czasie wrzuć owoce do garnka i gotuj.
- Po doprowadzeniu do wrzenia ściągnij z ognia i odstaw do uzyskania temperatury 50℃.
- Wodę zlej znad owoców, a następnie pozbądź się pestek.
- Z 9 części owoców wyciśnij sok, po czym dodaj pozostałą 1 część zmiażdżonych wcześniej owoców i cukier.
- Po dokładnym wymieszaniu dolej 10 l wody i zaszczep drożdżami.
- Po sfermentowaniu wino przelej do czystego naczynia i odstaw do sklarowania.
- Na koniec rozlej do butelek.
Z powyższego przepisu uzyska się około 9 l wina.
Herbata z tarniny
Z suszonych owoców tarniny można przygotować również herbatę. Odwar uzyskuje się, gotując przez 3 minuty 1 łyżeczkę owoców w szklance wrzątku. Miksturę odstawia następnie pod przykryciem na 10–15 minut. Zalecane dzienne spożycie wynosi 1–2 szklanki. Herbata z tarniny wskazana jest podczas leczenia chorób nerek, pęcherza moczowego, zapalenia migdałków i krtani. Dodatkowo sprawdzi się na ból gardła i do płukania jamy ustnej przy zapaleniu dziąseł – działa bowiem antyseptycznie.
Czy tarnina jest trująca?
Działanie trujące mają nasiona tarniny. Wynika to z obecności glikozydów cyjanogennych takich jak amigdalina, prunazyna i sambunigryna. Na skutek hydrolizy (reakcja podwójnej wymiany zachodząca między wodą a rozpuszczoną w niej substancją) powstaje z nich cyjanowodór, tzw. kwas pruski i benzaldehyd. Spożycie w nadmiernej ilości może być nawet śmiertelne. Zgon następuje w wyniku niedotlenienia po porażeniu ośrodka oddechowego.
