Szok termiczny - co to jest?
O szoku termicznym możemy mówić wtedy, kiedy gwałtownie zmienia się temperatura organizmu. Latem mamy do czynienia z szokiem termicznym najczęściej wtedy, kiedy nagrzani "wpadamy" do chłodnej wody - podczas spływu kajakiem czy skoku z pomostu . Jednak zwykłe wejście do wody po opalaniu również może skutkować szokiem termicznym. Kontakt z wodą o temperaturze znacznie niższej niż ciepłota ciała przyczynia się do gwałtownego spadku temperatury organizmu. W konsekwencji zostaje zaburzona równowaga termiczna ciała, mogą pojawić się zaburzenia krążenia krwi i kłopoty z oddechem. W skrajnych przypadkach szok termiczny może doprowadzić do śmierci pacjenta.
Dlaczego woda tak szybko nas schładza? Woda przewodzi ciepło znacznie lepiej i ochładza organizm 20 razy szybciej niż powietrze.
Szok termiczny - objawy
Szok termiczny objawia się przede wszystkim hiperwentylacją, czyli przyspieszonym, niekontrolowanym lub pogłębionym oddychaniem. Może to doprowadzić do zawrotów głowy i omdlenia. Problemy z układem oddechowym przekładają się na zaburzenia krążenia krwi czego najpoważniejszą konsekwencją może być nagłe zatrzymanie krążenia.
Podczas opalania na plaży naczynia krwionośne pod wpływem ciepła rozszerzają się i napełniają krwią. Jest to mechanizm regulujący wewnętrzną temperaturą ciała. Rozszerzone naczynia krwionośne oddają nadmiar ciepła z organizmu. Zetknięcie z zimną wodą powoduje gwałtowne skurczenie się naczyń i "wypchnięcie" krwi do serca. To z kolei nie jest w stanie szybko przepompować tak dużej ilości krwi i w konsekwencji może dojść do zatrzymania pracy serca, co jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu.
Szok termiczny a brak oddechu
Zamiast hiperwentylacji szok termiczny może objawić się brakiem oddechu. Sytuacja braku możliwości złapania oddechu wynika z nagłego skurczu mięśni, w tym mięśni krtani.
Zobaczcie, jak wygląda pierwsza pomoc w przypadku zatrzymania akcji serca:
Szok termiczny - czynniki sprzyjające wystąpieniu:
- zażywanie niektórych leków;
- przemęczenie;
- nadmierny wysiłek fizyczny;
- miesiączka;
- choroby przewlekłe układu oddechowego lub układu krążenia;
- wiek: szczególnie dzieci i osoby starsze.
Szok termiczny może spowodować utonięcie - jest ono najczęściej spowodowane pojawiającymi się skurczami mięśni, zachłyśnięciem lub zatrzymaniem pracy serca, gdy człowiek przebywa w wodzie.
Szok termiczny - pierwsza pomoc
W pierwszej kolejności należy skupić się na ustabilizowaniu temperatury ciała poszkodowanego. Nie powinno się jednak robić tego w sposób gwałtowny. Wystarczy wyjąć chorego z wody, osuszyć, zdjąć mokre ubranie i okryć kocem lub ręcznikiem plażowym. Oczywiście wszystkie te czynności możemy wykonać bezpiecznie w sytuacji gdy nie ma podejrzenia uszkodzenia kręgosłupa, a poszkodowany jest przytomny. Jeśli ratujemy osobę, u której objawy pojawiły się po skoku „na główkę” lepiej nie podejmować dodatkowych czynności do czasu przybycia pogotowia ratunkowego. Chyba, że osoba jest nieprzytomna i podejmujemy akcję reanimacyjną. Wówczas ratujemy życie!
W przypadku, gdy po wystąpieniu szoku nastąpiło zatrzymanie pracy serca, przystępujemy do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Pamiętajmy jednak abyśmy sami byli bezpieczni. To niezmierne ważne, aby ofiar nie było więcej.
Zawsze należy także wezwać pogotowie ratunkowe.
Szok termiczny - jak zapobiegać?
Pamiętaj, że powinno się powoli przyzwyczajać ciało do temperatury wody. Unikaj więc gwałtownych wejść do wody, jak np. skoków z pomostu. Są one także niebezpieczne ze względu na ryzyko uszkodzenia kręgosłupa lub głowy - nie znając podłoża łatwo trafić na kamień lub płyciznę.
Temperaturę ciała należy zacząć zmniejszać poczynając od spacerów po brzegu wody, następnie ochlapaniu wodą twarzy, klatki piersiowej, karku. Potem można ochlapać nogi i brzuch i dopiero wejść do wody.
Konsultacja merytoryczna tekstu: lek. Sylwia Kuźniarz-Rymarz, specjalista endokrynolog, specjalista chorób wewnętrznych Centrum Medycznego Sublimed z Krakowa.
