Splot lędźwiowy znajduje się na bocznej powierzchni trzonów kręgów, przed wyrostkami poprzecznymi. Poszczególne nerwy odchodzą od niego na różnej wysokości, a obszary ich unerwienia stykają się. Splot oddaje do nerwów zarówno włókna ruchowe (zaopatrujące motorycznie mięśnie poprzecznie prążkowane), jak i czuciowe.
Segmentowa budowa ciała i splotu lędźwiowego
Budowa splotu lędźwiowego związana jest z segmentowym rozwojem układu kostnego (kręgosłupa) i nerwowego. Na poziomie klatki piersiowej taka struktura jest wyraźnie widoczna w anatomii – elementy kostne, naczyniowe i nerwowe tworzą kolejne warstwy (patrząc w osi od głowy w kierunku kości ogonowej). Poszczególne kręgi, żebra i międzyżebrza tworzą piętrową konstrukcję. W tych samych warstwach przebiegają naczynia krwionośne i nerwy. Analogiczny układ segmentów (tzw. metamerów) można zaobserwować w brzusznej części ciała. W tym wypadku brak jest jednak widocznych elementów (takich jak żebra), które podkreślałyby linie podziału warstw.
Polecamy: Obwodowy układ nerwowy – budowa nerwów i zwojów, funkcje, odruchy
Splot lędźwiowy utworzony jest z brzusznych gałęzi nerwów rdzeniowych, wychodzących z kanału kręgowego na odcinku pięciu kręgów lędźwiowych (od L1 do L5). Najwięcej włókien pochodzi z poziomu L2–L4, ale do tej skomplikowanej struktury włączone są nawet włókna z najniższego piętra odcinka piersiowego (Th12), a czasem też z wysokości S1 – pierwszego segmentu krzyżowego.
Włókna czuciowe i ruchowe pochodzące z poszczególnych korzeni układają się na przedniobocznej powierzchni trzonów kręgów, przed ich wyrostkami poprzecznymi. Przeplatają się między sobą, często zmieniają poziom, łączą się w nowe wiązki odchodzące od splotu na wysokości kolejnych kręgów lędźwiowych. Pęczki te tworzą pnie nerwów, które kierują się skośnie w bok i ku dołowi, opasując ścianę jamy brzusznej i schodząc na przednią powierzchnię brzucha i kończyny dolnej.
Ogólnie mówiąc, gałęzie odchodzące od splotu na wyższych poziomach unerwiają partie ciała bliższe głowie, a te oddzielające się niżej – okolice bardziej od niej odległe.
Jak zbudowany jest dysk? Zobaczcie na filmie:
Splot lędźwiowo-krzyżowy
W praktyce klinicznej używa się często pojęcia splot lędźwiowo-krzyżowy. Obejmuje on opisany powyżej splot lędźwiowy oraz struktury utworzone z korzeni nerwów rdzeniowych pochodzących z odcinka krzyżowego i guzicznego (tworzące samodzielny splot krzyżowy). W tym ujęciu można uznać, że splot lędźwiowy jest górną częścią splotu lędźwiowo-krzyżowego, a splot krzyżowy – dolną.
Nerwy pochodzące ze splotu lędźwiowego
Splot lędźwiowy jest miejscem, w którym z przeplecionych włókien tworzą się pnie nerwów obwodowych. Najważniejsze z nich to (licząc od najwyższego – najbardziej dogłowowego – poziomu):
- nerw biodrowo-podbrzuszny,
- nerw biodrowo-pachwinowy,
- nerw skórny uda boczny,
-
nerw udowy.
Poniżej znajduje się, zbierający włókna z kilku pięter i zmierzający nieco inną trasą niż pozostałe, nerw zasłonowy (dochodzący do mięśni miednicy).
Badając obszar działania wymienionych na liście nerwów widać jego segmentowość. Nerw biodrowo-podbrzuszny unerwia przednio-dolne części mięśni ściany brzucha (poprzecznego, obu mięśni skośnych), powłoki brzucha w okolicy podbrzusza i spojenia łonowego. Kolejne odgałęzienie splotu lędźwiowego – nerw biodrowo-pachwinowy – również zaopatruje dół brzucha i sięga do regionów niższych, np. wzgórka łonowego, moszny i warg sromowych większych. Nerw skórny uda boczny unerwia głównie skórę przednio-bocznej powierzchni uda. Największym nerwem pochodzącym ze splotu lędźwiowego jest nerw udowy. Ostatnim elementem wywodzącym się z opisywanego splotu jest nerw płciowo-udowy. Zaopatruje on jeden z najniższych unerwianych segmentów: zewnętrzne narządy płciowe (worek mosznowy i wargi sromowe) oraz górną część przyśrodkowej powierzchni uda.
Nerw udowy
Nerw udowy jest nie tylko największym (zawierającym najwięcej włókien) nerwem pochodzącym ze splotu lędźwiowego, ale ma również najdłuższe włókna. Obszarem unerwienia są:
- część mięśni lędźwiowych,
- mięśnie obręczy biodrowej,
- mięsień krawiecki,
-
mięsień czworogłowy uda,
- przednio-przyśrodkowa część goleni,
- niektóre fragmenty stopy.
Zakres działania nerwów ze splotu lędźwiowego
Zakres unerwienia przez nerwy wywodzące się ze splotu lędźwiowego jest bardzo duży. Obejmuje on mięśnie odpowiedzialne za napięcie powłok brzucha, mięśnie obręczy biodrowej i kończyn dolnych (głównie w grupach prostowników i rotatorów). Obszar odbierania bodźców czuciowych to nie tylko ściana brzucha i powłok uda, goleni i stopy, ale też niezmiernie ważna przestrzeń zewnętrznych narządów płciowych. W związku z tym ewentualne (głównie pourazowe, zwyrodnieniowe i związane z rozrostem nowotworowym) uszkodzenia splotu lędźwiowego i jego korzeni mogą w zdecydowany sposób upośledzić normalne funkcjonowanie chorego w sferze zarówno ruchowej, czuciowej, jak i intymnej.
