W nerwie pośrodkowym znajdują się włókna, które zaopatrują ruchowo wiele mięśni przedramienia oraz dłoni i palców. Uszkodzenie nerwu pośrodkowego najczęściej dotyczy okolicy stawu nadgarstkowego; rzadziej urazy zdarzają się powyżej stawu łokciowego. Nerw może ulec uszkodzeniu także w wyniku obrzęku w obrębie włókien nerwowych, zmian zapalnych, guzów, krwiaków czy ziarniny zapalnej. W najcięższych przypadkach dochodzi do zaniku mięśni kłębu kciuka.
Nerw pośrodkowy – przebieg
Nerw pośrodkowy rozpoczyna się w splocie ramiennym, gdzie znajdują się jego dwa korzenie – przyśrodkowy i boczny. Na wysokości skrzyżowania tętnicy pachowej z dolnym brzegiem mięśnia piersiowego mniejszego dochodzi do zlania się korzeni. Dalej nerw przebiega przez bruzdę pośrodkową mięśnia dwugłowego ramienia. Początkowo ułożony jest bocznie do tętnicy ramiennej, a następnie krzyżuje się z nią od przodu i biegnie po jej stronie przyśrodkowej aż do stawu łokciowego.
Na przedramieniu nerw pośrodkowy przebiega między powierzchownym a głębokim mięśniem zginaczem palców. Do ręki dociera, przechodząc przez kanał nadgarstka pod troczkiem zginaczy. Uruchamia on ruchowo większość mięśni przedniego przedziału przedramienia. Ponadto unerwia ruchowo aż 2/3 powierzchni dłoni i skórę trzech pierwszych palców.
Porażenie nerwu pośrodkowego
Uszkodzenie nerwu pośrodkowego nadgarstka powoduje upośledzenie funkcji ręki i przedramienia. Przyczynami najczęściej są:
- zmiany chorobowe mięśni okolic nadgarstka i dłoni,
- ucisk na nerw pośrodkowy, spowodowany przez gangliony, krwiaki, guzy czy tłuszczaki, a także anomalie anatomiczne kości.
Za porażenie nerwu pośrodkowego najczęściej odpowiada zespół cieśni nadgarstka. Powoduje on ucisk nerwu w kanale nadgarstka. Przyczyną może być także zespół mięśnia nawrotnego obłego lub zespół nerwu międzykostnego przedniego. Problemy z nerwem pośrodkowym mogą wynikać z urazów ramienia, stawu łokciowego, stawu nadgarstkowego lub przedramienia. Do schorzenia predysponują choroby ogólnoustrojowe, takie jak: cukrzyca, otyłość, niedoczynność tarczycy, choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe oraz choroby nerek.
Porażenie nerwu pośrodkowego dotyczy sfery czuciowej i ruchowej trzech pierwszych palców ręki. Charakterystyczne objawy to:
- niemożność zgięcia trzech pierwszych palców przy zaciskaniu dłoni w pięść (tzw. ręka błogosławiąca),
- ograniczanie nawracania i odwracania ręki oraz przedramienia,
- utrudnione zginanie nadgarstka,
-
ból nadgarstka,
- ograniczone zginanie i przeciwstawianie kciuka,
- drętwienie nadgarstka oraz trzech pierwszych palców i ich okolicy nasilające się w nocy oraz po dużym wysiłku, promieniujące do łokcia,
- zasiniona, zimna i wysuszona skóra ręki,
- nieprecyzyjne ruchy palców,
- pękanie i osłabienie struktury paznokci,
- wypadanie przedmiotów z ręki.
Neuropatie nerwu pośrodkowego
Najczęstszą neuropatią nerwu pośrodkowego jest zespół cieśni nadgarstka. Inne neuropatie to zespół nerwu międzykostnego przedniego oraz zespół mięśnia nawrotnego obłego. Objawy zależą od miejsca uszkodzenia nerwu:
-
w zespole cieśni nadgarstka typowe objawy to: drętwienie, mrowienie i pieczenie w obrębie nadgarstka i dłoni. Dolegliwości nasilają się w nocy oraz podczas zginania nadgarstka. Obejmują cztery pierwsze palce, czyli kciuk, palec wskazujący i pośrodkowy oraz połowę palca serdecznego. Przy zaawansowanej chorobie dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni okolic nadgarstka, a także do zaburzeń czucia;
-
zespół mięśnia nawrotnego obłego objawia się bolesnością podczas nawracania przedramienia oraz zaburzeniami czucia wewnętrznej powierzchni dłoni i palców,
-
zespół nerwu międzykostnego przedniego powoduje znaczne upośledzenie ruchomości kciuka, a co za tym idzie – ogólną niezgrabność dłoni. Wraz z rozwojem schorzenia pojawia się ból okolicy nadgarstka, dołu łokciowego i wewnętrznej części przedramienia bez ubytków czucia.
Jak działa i z czego składa się układ nerwowy? Sprawdź swoją wiedzę!
Uszkodzenie nerwu pośrodkowego – leczenie
W celu zdiagnozowania rodzaju uszkodzenia nerwu pośrodkowego lekarz stosuje badanie neurologiczne oraz dokładny wywiad z pacjentem. Może wykonać badanie elektromiograficzne (EMG), które pozwala przeanalizować przewodnictwo nerwu i ocenić stopień uszkodzenia. W zależności od tego, jak mocno porażony jest nerw pośrodkowy, stosowane jest leczenie zachowawcze lub operacyjne.
Zobaczcie, jakie funkcje pełni układ kostny:
Do metod leczenia zachowawczego nerwu pośrodkowego zalicza się:
- zimne okłady zmniejszające obrzęk i ból nadgarstka,
- stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz witamin B6 i B12,
- iniekcje z kortykosteroidów w okolicę troczka zginaczy,
- stosowanie opasek lub ortez odciążających,
- stosowanie na noc szyny, która zapewnia prawidłowe ułożenie nadgarstka i kończyny górnej,
- ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, rozluźniające i poprawiające ruchomość stawu,
-
fizykoterapię – jonoforezę, krioterapię, laseroterapię, ultradźwięki, kąpiele wirówkowe, pole magnetyczne, kinesiotaping,
- neuromobilizację nerwu pośrodkowego.
Przy znacznym uszkodzeniu nerwu pośrodkowego wykonywane są zabiegi chirurgiczne metodą otwartą lub endoskopową. Po zabiegu niezbędna jest intensywna rehabilitacja.
