Rotawirus jest najczęstszą przyczyną ostrej biegunki o wyjątkowo ciężkim przebiegu, występującą głównie u dzieci przed 5. rokiem życia. Objawia się wymiotami, gorączką i biegunką. Można uniknąć zachorowania, stosując szczepienia ochronne, należące do szczepień zalecanych. Statystycznie rotawirus jest również najczęstszą przyczyną hospitalizacji dzieci z powodu biegunki. Rocznie nawet 1 na 5 dzieci trafia do szpitala z powodu biegunki rotawirusowej. Ciężki stan dotyczy średnio 1 na 20 dzieci.
Objawy zakażenia rotawirusem u dziecka
Główne objawy zakażenia rotawirusem to wymioty, biegunka i gorączka. Biegunka rotawirusowa charakteryzuje się obecnością kilkunastu wodnistych stolców na dobę. Dodatkowe objawy to utrata apetytu i osłabienie. U dzieci może dojść do ciężkiego odwodnienia. Ryzyko to jest zdecydowanie większe u noworodków i niemowląt. Jest to stan wymagający hospitalizacji dziecka i dożylnego podawania płynów.
Rotawirus – jak dziecko może się zarazić?
Rotawirus jest patogenem rozpowszechnionym w przyrodzie. Zdecydowana większość dzieci ma styczność z tym wirusem przed ukończeniem 5. roku życia. Nie każdy kontakt z czynnikiem zakaźnym prowadzi do objawowego zakażenia. Pierwszy kontakt jest najgroźniejszy, może prowadzić do ciężkiego stanu.
Zarazić się można poprzez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą, niedostateczną higienę rąk i przeniesienie wirusa na rękach lub jakichś przedmiotach. Na zabawkach lub innych rzeczach, z którymi dziecko ma styczność, rotawirus może przetrwać wiele godzin. Ręce stanowią główny wektor większości zakażeń w środowisku, jednak dla dzieci szczególnie niebezpieczna jest tendencja wkładania zabawek do buzi.
Największe ryzyko zakażenia dotyczy dzieci w pierwszym roku życia. Szczyt zachorowań obejmuje okres już od jesieni do wiosny. Największy odsetek zakażeń odnotowuje się na oddziałach niemowlęcych w szpitalach, a także w żłobkach i przedszkolach.
Leczenie biegunki rotawirusowej u dziecka
Nie ma leczenia przyczynowego rotawirusowej biegunki. Leczenie objawowe polega na odpowiednim nawadnianiu dziecka. Jeśli objawy są słabo nasilone, co zdarza się dość rzadko, można próbować leczyć dziecko w domu. Dotyczy to szczególnie starszych dzieci, które uda się przekonać do spożywania płynów, a także wypicia roztworów zawierających elektrolity.
W przypadku nasilonych wymiotów i biegunki może nie wystarczyć leczenie domowe, tym bardziej jeśli małe dziecko nie ma apetytu, nie chce pić, odwadnia się. Wtedy konieczne jest zgłoszenie się z nim do lekarza. Niemowlęta, a w szczególności noworodki, odwadniają się bardzo szybko, wobec czego lepiej profilaktycznie zgłosić się z dzieckiem do lekarza niż dopuścić do sytuacji, kiedy dziecko będzie odwodnione.
Dieta podczas zakażenia rotawirusem powinna być dostosowana do dziecka. Zazwyczaj traci ono apetyt, powinno się więc zachęcić je do jedzenia, gotując smakowite dania. Dieta powinna być lekkostrawna. Niemowlęta karmione piersią powinny być dalej przystawiane do piersi, nawet częściej niż zazwyczaj. Starsze dzieci, jeśli nie mają apetytu, mogą przez jeden lub dwa dni stosować dietę płynną lub jeść mniej, jednak ważne jest, by były odpowiednio nawodnione. W przypadku ciężkich biegunek ogranicza się doustne spożywanie posiłków na rzecz dożylnego nawadniania. Szybko jednak dziecko powinno wrócić do normalnego odżywiania.
Profilaktyka zakażeń rotawirusowych u dzieci
Główna metoda zapobiegania zakażeniom u dzieci to szczepienia ochronne. Głównie ze względu na wysokie rozpowszechnienie wirusa w środowisku, higiena jest koniecznym czynnikiem prewencji zakażeń, jednak nie stanowi całkowitej ochrony, zwłaszcza jeśli dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola. Szczepienie jest doustne, może być łączone z innymi wakcynami. Można je podać wyłącznie między 6. a 12. tygodniem życia dziecka. W Polsce dostępne są dwie szczepionki, płatne: rotarix (dwudawkowa) i rotateq (trzydawkowa). Są słodkie w smaku, dlatego dziecko dobrze na nie reaguje.
Należy pamiętać, że szczepionka nie jest podawana w celu uniemożliwienia kontaktu z otoczeniem. Wirus jest tak powszechny, że mimo szczepienia może dojść do zarażenia. Niezależnie od tego dzięki szczepionce dziecko jest chronione przed ciężką, inwazyjną postacią zakażenia wymagającą hospitalizacji. Około 90% szczepionych dzieci nigdy nie choruje na biegunkę rotawirusową.
Poza szczepieniem profilaktyka zakażeń obejmuje:
- higienę, czyli odpowiednie warunki sanitarno-epidemiologiczne,
- karmienie piersią – jest czynnikiem prewencyjnym większości zakażeń,
- unikanie kontaktu z zakażonymi osobami, co jednak może przysporzyć problemu, gdyż wirus jest zakaźny już nawet na kilka dni przed wystąpieniem objawów.
