RBC (skrót od angielskiego określenia red blood cell) to wartość liczbowa, informująca, jaka ilość krwinek czerwonych (wyrażona w milionach) znajduje się w 1 mm 3 krwi. Parametr ten ma duże znaczenie diagnostyczne w przypadku anemii o różnym podłożu, urazów i niektórych schorzeń ogólnoustrojowych.
RBC – badanie krwinek czerwonych
Parametr RCB podawany w wyniku morfologii krwi służy do ilościowej oceny krwinek czerwonych (erytrocytów), które pełnią bardzo ważną rolę w procesie oddychania. Polega ona na przenoszeniu tlenu z płuc do wszystkich ukrwionych tkanek ciała oraz na odbieraniu z nich dwutlenku węgla. Gazy te są przyłączane do znajdującej się w erytrocytach hemoglobiny, której zawartość decyduje o efektywności całego procesu. Zdolność krwi do wykonywania tej czynności jest zależna nie tylko od RBC, ale również od objętości krwinki (MCV) i stężenia w niej hemoglobiny (MCHC).
RBC – badanie krwi
Pomiar RBC jest częścią standardowego badania morfologii krwi. W celu uzyskania porównywalnych, łatwych do oceny wyników pacjent jest zawsze proszony o zgłoszenie się do punktu pobrań na czczo, w godzinach porannych. Próbka krwi (o objętości kilku mililitrów) jest pobierana najczęściej z żyły łokciowej. Badanie wykonuje się w laboratorium, korzystając ze zautomatyzowanego sprzętu. Po dokonaniu analizy przekazuje on wyniki w postaci pliku, który może być bezpośrednio dołączony do elektronicznej dokumentacji pacjenta w systemie komputerowym oraz wydrukowany. Odpowiednia jakość działania jest zapewniona dzięki regularnie wykonywanej kalibracji pomiarów, badaniom porównawczym (wykonywanym okresowo metodą tradycyjną). Kontrola jakości dostarczonych do badania próbek, prawidłowość działania urządzenia oraz użycie odpowiednich odczynników laboratoryjnych są nadzorowane przez odpowiednio wyszkolony personel.
Z czego składa się krew? Dowiesz się tego z filmu:
RBC – normy
Ze względu na różnorodność sprzętu i metod wykonywania oceny morfologii krwi nie ma jednolitych, bezwzględnych norm dla RBC. Każde laboratorium na wyniku podaje tzw. przedział wartości referencyjnych, czyli takich, które dla danego urządzenia odpowiadają prawidłowej ilości krwinek czerwonych w 1 mm 3 krwi. Zakres ten jest określany z uwzględnieniem wieku i płci badanego.
Średnie wartości prawidłowe dla dorosłego mężczyzny to mniej więcej 4,5–6,0 mln/mm 3 , a dla kobiet zawierają się zwykle w przedziale 4–5,5 mln/mm 3 .
Oceniając uzyskany wynik, należy pamiętać o tym, że:
- nastolatki i dzieci mają we krwi mniej erytrocytów niż osoby dorosłe (ich poziom zwiększa się stopniowo z wiekiem, przedziały referencyjne są określane specjalnymi tabelami),
- noworodki mają wysoką wartość RBC (osiągającą nawet 6,5–6,7 mln/mm 3 ), która następnie obniża się, osiągając po pierwszych dwóch miesiącach życia minimum, z wartością nawet o połowę niższą niż początkowa,
- kobiety w ciąży mają fizjologicznie obniżoną wartość RBC ze względu na zwiększenie objętości krwi krążącej (stan ten należy oczywiście odróżnić od niedokrwistości ciężarnych).
Niskie RBC
Niskie wartości RBC odpowiadają stanowi zwanemu niedokrwistością albo inaczej anemią. Diagnostyka różnicowa obejmuje przyczyny, takie jak:
- niedobory żelaza lub witamin z grupy B (spowodowane nieprawidłową dietą lub zaburzeniami wchłaniania),
- zaburzenia krwiotwórczej funkcji szpiku (białaczka, szpiczak, niewydolność szpiku spowodowana innymi czynnikami, np. narażeniem na promieniowanie),
- utrata krwi spowodowana krwawieniem,
- nadmierny rozpad krwinek czerwonych (hemoliza).
Przyczyną utraty krwi są często urazy, krwotoki do przewodu pokarmowego (z żylaków przełyku, owrzodzeń żołądka lub w przebiegu przewlekłych chorób jelit), obfite miesiączki albo krwawienia z mięśniaków macicy, pęknięcie ciąży pozamacicznej.
Nadmierna hemoliza może być wynikiem m.in. toczącego się w organizmie procesu zapalnego, powikłaniem niektórych chorób zakaźnych (np. malarii), schorzeń śledziony, nowotworów, zatruć lub ukąszeń przez niektóre jadowite węże albo pająki. Rozpad krwinek czerwonych może też nastąpić w związku z wrodzonymi wadami budowy krwinek czerwonych lub hemoglobiny.
Podwyższone RBC
Podwyższone RBC może pojawiać się fizjologicznie w przypadku oddychania powietrzem o zmniejszonej koncentracji tlenu (u osób przebywających na terenach wysokogórskich, pilotów) oraz w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na tlen (sportowcy wyczynowi, nurkowie, pracownicy fizyczni).
Powodem patologicznego zwiększenia ilości erytrocytów i podwyższenia wartości RBC może być:
- palenie tytoniu (część hemoglobiny jest wtedy zablokowana przez tlenek węgla i nie bierze udziału w przenoszeniu tlenu),
- odwodnienie,
- niewydolność krążenia (np. w przypadku niektórych wad serca, pozawałowego zmniejszenia minutowego rzutu serca, utrwalonych zaburzeń rytmu),
- choroby płuc prowadzące do zmniejszenia wymiany gazowej (przewlekła obturacyjna choroba płuc, rozedma, stany po resekcji płuca),
- czerwienica prawdziwa,
- choroby nerek,
- stosowanie substancji dopingowych (np. erytropoetyny – EPO).
Niezależnie od uzyskanych wyników RBC nie należy z tego pojedynczego parametru wyciągać pochopnych wniosków. Ostateczna ocena należy zawsze do lekarza, który prawdziwą przyczynę ewentualnych odchyleń od normy określi, biorąc pod uwagę stan kliniczny chorego oraz wyniki innych badań.
