Termin pteronofobia wywodzi się od greckich słów phteró (pióro) i phóbos (lęk). Przypadłość ta nie została wymieniona w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD), ale spełnia warunki opisane w punkcie F.40.2, więc można uznać ją za specyficzną (izolowaną) postać fobii.
Na czym polega pteronofobia?
Pteronofobia to szczególny rodzaj zaburzenia o typie nerwicowym. Osoby nim dotknięte reagują silnym dyskomfortem (niekiedy wręcz paniką) na łaskotanie, a konkretnie – dotykanie piórami lub podobnym przedmiotem (np. pędzlem z miękkim włosiem). Intensywność objawów tej przypadłości może być różna w zależności od stopnia jej nasilenia. Niektórzy ludzie mogą czuć się nieswojo już na sam widok ptasich piór. Dla innych łaskotanie, które normalnie jest formą pieszczoty lub służy zabawie, to prawdziwa tortura, na którą reagują krzykiem, ucieczką czy agresją.
Wszystkie fobie wiążą się z szeregiem przykrych, wegetatywnych symptomów. Dla pteronofobika łaskotanie piórami jest wyjątkowo nieprzyjemne. Kiedy znajdzie się w sytuacji, w której potencjalnie narażony jest na takie zdarzenie, odczuwa podobne objawy paniki, jak arachnofobicy w kontakcie z pająkami albo klaustrofobicy w małych, zamkniętych pomieszczeniach. Mimo świadomości, że nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo, doznaje nagłego kołatania serca, wzrostu ciśnienia krwi, duszności, silnego napięcia mięśni, drżenia kończyn i zawrotów głowy. Spodziewając się ataku paniki, pteronofobik unika sytuacji, w których musiałby zetknąć się z obiektem fobii. Zwykle także ukrywa swoją przypadłość przed innymi ludźmi, wstydząc się nieadekwatnych reakcji.
Przyczyny pteronofobii
Łaskotanie piórami może wydawać się dość osobliwym przedmiotem lęku, niemniej ma on takie samo podłoże, jak inne fobie specyficzne. Jest wynikiem nieprzyjemnych, a niekiedy nawet traumatycznych przeżyć, zwykle z okresu wczesnego dzieciństwa. Osoby dotknięte pteronofobią często nawet nie zdają sobie sprawy z powodów swojej niecodziennej dolegliwości, ponieważ tego rodzaju doświadczenia zwykle wypierane są ze świadomości. Należą do nich takie zdarzenia, jak:
- gwałtowny, przykry kontakt z obiektem fobii,
- przerażające, traumatyczne doświadczenie, które z jakichś przyczyn zostało z przedmiotem lęku skojarzone,
- zaindukowanie fobii przez bliskie osoby, które także reagowały na określony przedmiot lękiem czy niechęcią,
- rozwój negatywnych wyobrażeń na temat określonego przedmiotu w związku z zasłyszanymi opowieściami, obejrzanymi filmami itp.
Na pteronofobię może zatem cierpieć osoba, która np. była w dzieciństwie łaskotana przez starsze rodzeństwo albo podczas zabawy z użyciem ptasich piór dowiedziała się o śmierci członka najbliższej rodziny.
Jak wygląda opieka psychiatryczna w Polsce? Dowiesz się tego z filmu:
Leczenie pteronofobii
Na tle innych okoliczności, które mogą utrudniać życie osobom cierpiącym na fobie specyficzne, sytuacje budzące niepokój pteronofobików zdarzają się relatywnie rzadko. Jeśli lęk przed łaskotaniem piórami ma charakter izolowany, a jego objawy występują tylko w zetknięciu ze stresogennym obiektem, przypadłość ta zwykle nie wymaga leczenia. W przypadku bardziej nasilonych objawów pteronofobii należy podejrzewać, że są one wyrazem znacznie poważniejszych zaburzeń lękowych. Wskazana jest wówczas konsultacja psychologiczna.
Osoba, dla której dyskomfort związany z łaskotaniem piórami jest problemem, może skorzystać z metod psychoterapii poznawczo-behawioralnej, niezwykle skutecznych w leczeniu większości fobii specyficznych. Należą do nich:
- desensytyzacja, czyli odwrażliwianie na negatywny bodziec poprzez oswajanie się z nim tzw. metodą małych kroków,
- terapia implozywna – gwałtowna ekspozycja na stresogenny bodziec, która osłabia reakcję lękową,
- modelowanie – redukowanie poziom lęku poprzez obserwację innej osoby w stresogennej sytuacji.
Osobom zmagającym się z fobiami specyficznymi proponuje się także psychoedukację. Jej celem jest zaznajomienie pacjenta z mechanizmami rządzącymi zaburzeniami lękowymi, dzięki czemu może on w większym stopniu kontrolować swoje reakcje w kontakcie z budzącymi niepokój obiektami. Pomocne jest także ćwiczenie różnego typu technik relaksacyjnych, które umożliwiają opanowanie objawów wegetatywnych lęku.
Pteronofobia wywołująca częste, uciążliwe objawy może być związana z silnym, przykrym przeżyciem, którego mniej lub bardziej świadome wspomnienie rzutuje także na inne obszary życia. W takich sytuacjach wskazane jest przepracowanie traumatycznego doświadczenia metodami terapii psychodynamicznej lub humanistycznej.
Bibliografia:
1. E. J. Bourne, Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi, tł. R. Andruszko, Kraków 2011.
