Połóg to tzw. czwarta faza porodu, która trwa do 6 tygodni od momentu urodzenia dziecka. W tym czasie w organizmie świeżo upieczonej mamy ma miejsce wiele zmian, które są następstwem okresu ciąży, dolegliwości poporodowych i osłabienia organizmu.
Objawy charakterystyczne dla połogu. Krwawienie połogowe
W trakcie połogu dochodzi do:
- spadku masy ciała,
- zagojenia krocza,
- obkurczania i zmniejszania się macicy do rozmiarów sprzed ciąży, czyli tzw. inwolucji, której towarzyszą dolegliwości bólowe podbrzusza,
- wydzielania pokarmu przez gruczoły mleczne - laktacji,
- podjęcia czynności przez jajniki.
W organizmie dochodzi do gojenia ran poporodowych w macicy, które powstały w wyniku oddzielenia się łożyska i błon płodowych. Błona śluzowa macicy odbudowuje się dopiero po całkowitym jej oczyszczeniu z pozostałych po porodzie resztek tkankowych.
Ulegają one rozłożeniu, dzięki działaniu komórek układu odpornościowego. Wówczas w postaci płynnej wydostają się przez pochwę. Nazywane są odchodami płodowymi. Przez pierwszy tydzień mają formę obfitej krwistej wydzieliny – połączenia krwi, śluzu i niewielkich skrzepów, która przypomina miesiączkę.
Z biegiem czasu (7–10 dni) zmianie ulega jej kolor, z różowego na brązowy. Po kilkunastu dniach wydzielina przybiera kolor żółty, aby następnie stać się przezroczysta. Oczyszczanie macicy trwać może nawet do 6 tygodni. Nie zaleca się używania tamponów w trakcie jego trwania. Początkowo powinno się stosować specjalne wkładki położnicze, które później można zastąpić podpaskami.
Kobieta po porodzie może doświadczać bólu i obrzęku krocza, dlatego powinna zadbać o higienę okolic intymnych (stosować płyn do higieny intymnej, hipoalergiczne mydło), przykładać chłodne okłady, aplikować maść i globulki z kwasem hialuronowym. Pojawić się może bolesność, twardość i zaczerwienienie piersi, co zwiastuje zatkanie przewodu mlecznego.
Stan ten wymaga szybkiej interwencji lekarskiej, aby zapobiec zapaleniu piersi. Karmienie dziecka należy zaczynać od bolącej piersi. Przed karmieniem warto stosować na pierś ciepłe okłady i masować ją, z kolei po karmieniu przykładać zimne okłady, aby ograniczyć produkcję mleka.
W czasie połogu kobieta znacznie silniej odczuwa emocje, co spowodowane jest zmianami hormonalnymi. Towarzyszące temu zmęczenie, nowe obowiązki, stres mogą wywoływać chwiejność nastrojów, niską samoocenę, nadmierne rozdrażnienie i zdenerwowanie.
U niektórych mam w pierwszych dniach po narodzinach dziecka rozwinąć się może zjawisko tzw. baby blues. Jest to zaburzenie emocjonalne, które może trwać przez kilku godzin do nawet 2 tygodni. Jeśli zaburzenia nastroju będą utrzymywać się dłużej, kobieta stale odczuwa smutek, przygnębienie, brak radości z narodzin dziecka, opieka nad dzieckiem jest trudnością, irytuje ją płacz dziecka, koniecznie należy skonsultować się z psychiatrą lub psychologiem. Mogą to być zwiastuny depresji poporodowej.
Krwawienie po porodzie - kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Jeśli plamienie utrzymuje się ponad 6 tygodni od porodu i pojawią się poniższe symptomy, należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza. Szczególnie niepokojące dolegliwości to:
- nagłe, gwałtowne, intensywne krwawienie, ilość dziennie wydalanych odchodów połogowych przekracza 500 ml po porodzie naturalnym i ponad 1000 ml po cesarskim cięciu;
- podwyższona temperatura ciała;
- wydalanie większych kawałków tkanek - skrzepów (przeważnie jest to wynik nieprawidłowego obkurczania się mięśnia macicy, urazów okołoporodowych pochwy, szyjki macicy, tkanek miękkich krocza, pozostałości łożyska);
- nieprzyjemny, gnilny zapach odchodów (oznacza zakażenie bakteriami gnilnymi, które sprzyjają połogowemu zapaleniu błony śluzowej i mięśnia macicy);
- nagłe ustanie wydalania odchodów połogowych na okres kilkunastu godzin;
- wydalanie nieznacznej ilości odchodów połogowych lub brak oczyszczania macicy (zablokowanie wewnętrznego ujścia szyjki macicy resztkami łożyska) - brak swobodnego odpływu odchodów połogowych może doprowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego;
- ostry ból w pochwie, odbycie;
- silny ból brzucha, bolesność uciskowa macicy;
- zasinienie i krwiaki na kroczu (tzw. podskórne wynaczynienie krwi jest konsekwencją nadmiernego ucisku na tkanki krocza);
- obrzęk krocza utrudniający chodzenie i ropny wysięk z rany poporodowej (spowodowane przeważnie zakażeniem bakteryjnym rany);
- zmiana wydzieliny ponownie na żywoczerwony kolor.
Czym jest krwotok poporodowy?
Krwotok poporodowy to stan zagrożenia życia, który może mieć miejsce w pierwszych dniach po porodzie. Następuje w wyniku nadmiernego rozciągnięcia macicy. Do grupy podwyższonego ryzyka pojawienia się krwotoku poporodowego zalicza się kobiety, które były w ciąży wielopłodowej, uległy nadmiernemu zmęczeniu w wyniku zbytniego przedłużenia się porodu.
Wśród innych przyczyn wymienia się: łożysko przodujące, infekcję i pęknięcie macicy, zaburzenia krzepnięcia krwi. Wyróżnia się dwa rodzaje krwotoku poporodowego:
- krwotok poporodowy pierwotny - utrata ponad 500 ml krwi w ciągu pierwszych 24 godzin od porodu,
- krwotok wtórny - nadmierna utrata krwi w czasie od 24 godzin do 6 tygodni po porodzie.
