Zmiany na skórze dziecka nie powinny powodować paniki u rodziców, jednak nie należy absolutnie ich bagatelizować. Konieczna jest wizyta u dermatologa i określenie charakteru wybroczyn. W większości przypadków są one niegroźne i nie wymagają leczenia. Należą do nich takie znamiona, jak chociażby „pocałunek anioła” czy „uszczypnięcie bociana”. Niestety zdarzają się również zmiany zagrażające zdrowiu lub życiu dziecka. Szybka interwencja lekarska zmniejsza ryzyko powikłań.
„Pocałunek anioła” i inne zmiany naczyniowe
Znamiona naczyniowe, inaczej nazywane naczyniakami, zlokalizowane są na skórze i wynikają z nieprawidłowego rozszerzenia naczyń krwionośnych. W większości przypadków są obecne od urodzenia, rzadziej pojawiają się kilka dni lub tygodni po narodzinach. Zazwyczaj mają kolor czerwony o różnym natężeniu. Nie dają żadnych objawów. „Pocałunek anioła” to różowo-czerwona plamka, o różnej wielkości, umiejscowiona na powiece. Nazwę zawdzięcza charakterystycznej lokalizacji, jaką jest okolica oczu. Zmiana ta absolutnie nie jest groźna dla zdrowia czy życia dziecka. Uznaje się ją za tzw. urodę dziecka. Równie powszechnym naczyniakiem jest „uszczypnięcie bociana”, obecne na karku lub na czole. Ma kształt litery V (stąd zamienna nazwa „odbicie bocianiego dzioba”). Obie zmiany nie są groźne dla zdrowia, nie wymagają leczenia, jednak należy skonsultować je z dermatologiem w celu potwierdzenia ich charakteru.
Statystycznie znamiona naczyniowe częściej występują u dziewczynek niż u chłopców. Mogą być zlokalizowane na całym ciele. Popularne w ostatnich latach usuwanie znamion naczyniowych nie wynika z zagrożenia dla zdrowia, ma jedynie aspekt kosmetyczny. Naczyniaki są różnej wielkości – od małych, po obejmujące przykładowo całe plecy lub połowę twarzy. Plamy występują pojedynczo lub w skupiskach.
Podział naczyniaków
Znamiona naczyniowe można podzielić na:
- naczyniaki zwykłe – występują u około 70% żywo urodzonych noworodków. Pojawiają się na skórze kilka dni po urodzeniu. Zazwyczaj zanikają samoistnie po kilku latach, jednak nie jest to regułą. Niekiedy pozostają do końca życia. Mają formę wypukłych, jasnoczerwonych plam;
- naczyniaki płaskie – plamy w kolorze czerwonym lub łososiowym (różowoczerwonym). Są płaskie (niewypukłe) z odgraniczonymi brzegami. Zgodnie ze statystykami występują u 1% wszystkich noworodków. Najczęściej zlokalizowane są w okolicy głowy (na karku, czole, twarzy). W przypadku podwyższenia temperatury ciała w czasie gorączki, upałów, wysiłku fizycznego, gorącej kąpieli ich kolor staje się bardziej intensywny. Jest to związane z rozszerzeniem naczyń krwionośnych. Z czasem plamy bledną, jednak nie znikają całkowicie. Stanowią dla wielu osób problematyczny defekt kosmetyczny. Usunięcie zmiany możliwe jest po okresie dojrzewania, zazwyczaj metodą laserową;
- naczyniaki jamiste – wypukłe i intensywnie czerwone zmiany, kształtem przypominające truskawki. Statystycznie występują u 10% żywo urodzonych noworodków. Zazwyczaj pojawiają się na ciele po kilku tygodniach od narodzin. Bardzo szybko rosną przez około rok, następnie ich rozwój się zatrzymuje. Podobnie jak naczyniaki zwykłe (około 95%), zanikają samoistnie w okresie późnoprzedszkolnym lub wczesnoszkolnym. W niektórych przypadkach istnieje konieczność chirurgicznego usunięcia zmian. Po konsultacji ze specjalistą możliwe jest przyspieszenie procesu ich zanikania poprzez odpowiednie masowanie oraz uciskanie.
Rodzaje znamion barwnikowych
Oprócz znamion naczyniowych, wynikających z patologicznego, miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych, występują znamiona barwnikowe. Należą do nich:
- zmiana typu cafe au lait – może mieć różne formy oraz kształty. Niekiedy przypomina chmurę. Jest płaska, niewypukła, o równomiernym, jasnobrązowym zabarwieniu. Ze względu na kolor nazywana jest również plamą kawy z mlekiem. Szacuje się, iż występuje u jednego na pięcioro niemowląt, pojedynczo i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jest nieduża – od 5 mm do 1 cm, nie wymaga interwencji lekarskiej. Jeśli pojawia się więcej podobnych plam, jest to najczęściej objaw nerwiakowłókniakowatości (infekcji ogólnoustrojowej);
- plamka mongolska – stosunkowo duża zmiana, kolorem przypominająca siniaka (bladoniebieska bądź szara). Głównie występuje na plecach w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, na pośladkach oraz na zewnętrznej stronie stóp i dłoni. Nie jest zakaźna ani groźna dla zdrowia. Nie wymaga również leczenia. Plamki mongolskie w zależności od rozległości znikają po kilku bądź kilkunastu latach. Czasem jednak pozostają na ciele do końca życia;
- myszki, czyli znamiona płaskie – nie wymagają interwencji lekarskiej, aczkolwiek stanowią poważny defekt kosmetyczny. Są duże, w kolorze brązowym, pokryte włosami. Najczęściej mają nieregularną powierzchnię;
- pieprzyki – najpowszechniejsze, wrodzone zmiany występujące na skórze. Ich liczba rośnie wraz z wiekiem. Czynnikiem predysponującym do nich jest genetyka. Powstają w wyniku nieprawidłowości w procesie rozwoju komórek barwnikowych. Pieprzyki są mocno zróżnicowanymi zmianami, mogą być malutkie, ledwo zauważalne dla ludzkiego oka lub osiągać kilka centymetrów. Zdarzają się zmiany wypukłe i płaskie, jasno- lub ciemnobrązowe. Ich kształt może być zarówno regularny, jak i nieregularny. Z reguły pieprzyki są niegroźne, natomiast zmiany wypukłe oraz takie, które zmieniają barwę, muszą być pod stałą obserwacją dermatologa.
Zobacz film: Budowa i funkcje skóry
Bibliografia:
1. Taran K., Bojanowska E., Przewratil P., Kobos J.: Zmiany naczyniowe wieku rozwojowego. Family Medicine & Primary Care Review. Wydawnictwo Continuo. Łódź, 2013.
2. Sznurkowska B., Wyrzykowski D., Kamińska B.: Naczyniaki u dzieci — problem interdyscyplinarny. Wybrane Problemy Kliniczne. Via Medica. Gdańsk, 2011.
3. Książek J., Piotrowska R., Jarzynkowski P., Raczkowska A.: Metody terapeutyczne stosowane u dzieci leczonych z powodu naczyniaków. Praca Poglądowa. Nowa Pediatria. Borgis. Gdańsk, 2016.
4. Schwartz R., Sidor M., Musumeci M., Lin R., Micali G.: Naczyniaki krwionośne u dzieci: wyzwanie dermatologii pediatrycznej. Dermatologia Po Dyplomie. Lecznictwo i Varia. New Jersey, 2010.
