Pletyzmografia jest nieinwazyjną, niebolesną metodą wstępnej diagnostyki obwodowego układu krążenia oraz układu oddechowego. Określenie parametrów fizjologicznych pozwala na różnicowanie obserwowanych klinicznie zespołów objawów oraz precyzyjne rozpoznanie niektórych chorób.
Pletyzmografia – rodzaje
Pletyzmografia to badanie wykonywane głównie w trzech obszarach ciała:
-
kończyny dolne – przede wszystkim strefa podudzi,
-
kończyny górne,
-
klatka piersiowa.
Jeśli diagnostyka kończyn dotyczy przepływów krwi, badanie klatki piersiowej ocenia wydolność oddechową płuc.
Pletyzmografię kończyn wykonuje się głównie przy użyciu mankietów pneumatycznych, podobnych do tych, które wykorzystywane są do pomiaru ciśnienia. Są one podłączane do precyzyjnego miernika, który rejestruje zmiany ciśnienia wywołane przez zmiany objętości (średnicy) kończyny. Fluktuacje te wynikają z faktu, że po skurczu serca, gdy fala krwi rozchodzi się do narządów obwodowych, zwiększa się wypełnienie tętnic. Podobnie – przy odpowiedniej metodzie badania – można określić, jaka ilość krwi przepływa przez naczynia żylne.
Pierwotną (choć stosowaną w niektórych sytuacjach do dziś) techniką jest pletyzmografia klasyczna, w której porównuje się przepływy krwi w kończynie badanej z przepływami w innej (górnej lub dolnej), uważanej za zdrową. Jeśli uzyskiwane wartości są podobne, wynik uważa się za prawidłowy. Duża różnica obserwowanych ciśnień wskazuje na upośledzenie krążenia tętniczego.
Pletyzmografia segmentalna opiera się na porównaniu ciśnień w poszczególnych odcinkach kończyny, np. w górnej i dolnej części ramienia i na przedramieniu. Tak jak w poprzednim przypadku, zbyt duży gradient ciśnienia pomiędzy miejscem bliższym sercu a bardziej odległym sugeruje istnienie patologii w tętnicach.
Pletyzmografia układu żylnego służy ocenie krążenia w kończynach dolnych. Do jej wykonania używa się najczęściej pneumatycznego rękawa obejmującego całą długość goleni (podudzia). Odpowiednie zmiany ciśnienia pozwalają na ocenę natężenia przepływu krwi oraz stwierdzenie, czy i w jakim stopniu dochodzi do wstecznego przepływu krwi w żyłach powierzchownych (refluksu żylnego).
Alternatywną metodą badania krążenia żylnego jest fotopletyzmografia. Jej zasada działania jest zupełnie inna – do skóry przykłada się specjalną sondę, która emituje fale podczerwone. W tkankach miękkich i skórze jest ono zwykle, przynajmniej częściowo, odbijane, co rejestrują zlokalizowane w sondzie czujniki. Jeśli promieniowanie trafia na powierzchowne naczynie krwionośne, jest ono w dużym stopniu pochłaniane przez erytrocyty. Zmiany natężenia powracających do urządzenia impulsów pozwalają na oszacowanie przepływów i zdiagnozowanie ewentualnego refluksu.
Pletyzmografia płuc
Badanie przebiega w zamkniętej, szczelnej komorze, połączonej z czujnikami ciśnienia. W warunkach kontrolowanego oddychania rejestrują one zmiany objętości klatki piersiowej, które są proporcjonalne do stopnia jej wypełnienia powietrzem. Odpowiednio przeprocesowane dane (obejmujące również informacje o tym, jak długo trwają poszczególne fazy wdechu i wydechu) pozwalają wnioskować o stopniu upośledzenia wentylacji płuc i ich wydolności oddechowej.
Wskazania do pletyzmografii naczyń
Pletyzmografia pozwala na diagnozowanie naczyń obwodowych w kierunku następujących zmian chorobowych:
- zatory,
-
miażdżyca,
- zmiany cukrzycowe,
- zarostowe zapalenia tętnic,
- powikłania po urazach naczyń albo rekonstrukcyjnych zabiegach chirurgicznych,
- inne istotne hemodynamiczne lub krytyczne zwężenia naczyń tętniczych,
- niewydolność naczyń żylnych głębokich,
-
zapalenia żył,
- niewydolność zastawek z refluksem żylnym (mogąca wynikać z wad wrodzonych albo żylakowatych rozszerzeń naczyń, co powoduje, że zastawka o prawidłowej wielkości nie jest w stanie skutecznie zamknąć całego światła żyły).
Wskazania do pletyzmografii płuc
Dzięki ilości rejestrowanych parametrów pletyzmografia płuc pozwala na diagnozowanie i ocenę rozległości zmian w odniesieniu do dysfunkcji o typie obturacyjnym (odruchowe zwężenie oskrzelików) oraz restrykcyjnym (zmniejszenie pojemności przez np. zwłóknienia, gruźlicę, przerzuty nowotworowe). Obserwując dynamikę zmian ciśnienia, można również pośrednio określić opory przepływu w drogach oddechowych. Pozwala to na prawidłowe ukierunkowanie terapii objawowej.
Przygotowanie do pletyzmografii
Przed badaniem trzeba ograniczyć ekspozycję na substancje, które mogą zaburzać krążenie (przez powodowanie rozszerzenia lub – przeciwnie – zwężenia naczyń, zmiany ciśnienia, rytmu pracy serca itp.). W związku z tym należy powstrzymać się od picia kawy, herbaty, alkoholu. Sposób użycia i dawka leków, które przepisane są na stałe, powinny być uzgodnione z lekarzem kierującym lub wykonującym badanie.
Zarówno w przypadku pletyzmografii naczyń krwionośnych, jak i płuc należy powstrzymać się od palenia tytoniu, gdyż może ono znacząco wpłynąć na wynik badania.
