Płaskostopie – najlepsze ćwiczenia korekcyjne na deformację stóp

Ćwiczenia korygujące płaskostopie powinny być dostosowane do rodzaju wypaczenia stopy, ale niekoniecznie do wieku pacjenta. Nieprawidłowo dobrana rehabilitacja ruchowa sprzyja pogłębieniu wady. Ćwiczenia na płaskostopie u dzieci uwzględniają wiele technik zabawowych i naśladowczych. W przypadku dorosłych bazują na zadaniach, ale z powodzeniem sprawdzają się u nich również metody stosowane wobec najmłodszych.

Ćwiczenia na płaskostopie

Gimnastyka korygująca płaskostopie to bezpieczna i bezinwazyjna metoda walki z deformacją śród- i przodostopia zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Rehabilitacja ruchowa zalecana jest szczególnie w wieku przedszkolnym i szkolnym, kiedy układ ruchu jest elastyczny i podatny na odkształcenia. Gimnastyka korekcyjna tego typu polecana jest również dzieciom z prawidłowym sklepieniem stóp, w ramach profilaktyki schorzenia i urozmaicenia zajęć sportowych. Z kolei ćwiczenia na płaskostopie u dorosłych stosowane są w leczeniu objawowym i pooperacyjnym oraz w relaksacji po pracy statyczno-dynamicznej kończyn dolnych. Ponadto zapobiegają wtórnym deformacjom wynikającym z przeciążenia stóp, takim jak ostrogi piętowe, haluksy czy nagniotki. Kinezyterapia korygująca patologiczne sklepienia podeszwy powinna być dopasowana do rodzaju wypaczenia, ale niekoniecznie do wieku pacjenta. Zarówno dzieci, jak i dorośli preferują zabawy, naśladowcze i zadaniowe formy rehabilitacji. Ćwiczenia na płaskostopie podłużne i poprzeczne poleca się wykonywać bez obuwia, a dla wzmocnienia efektywności ćwiczeń warto zdjąć również skarpety.

Ćwiczenia na płaskostopie poprzeczne

Ćwiczenia korekcyjne na płaskostopie poprzeczne mają na celu wzmocnienie osłabionych mięśni i więzadeł podeszwowej strony przodostopia oraz przywrócenie prawidłowych punktów podparcia, czyli na pierwszą i piątą głowę kości śródstopia. Gimnastyka kształtująca sklepienie bazuje na ćwiczeniach z podkurczaniem i prostowaniem palców oraz na zadaniach czynnych, rozwijających zdolności chwytne palców. Najlepsze ćwiczenia na płaskostopie poprzeczne u dzieci to m.in.:

• rzut woreczka – stanie w rozkroku, ręce na biodrach. Chwytanie woreczka z grochem stopą i rzucanie przed siebie do celu lub jak najdalej;
• przekładanie ściereczki – stanie w rozkroku, ręce na biodrach. Chwyt ściereczki stopą w punkcie A i przekładanie jej do punktu B, np. z prawej strony na lewą lub z przodu do boku;
• podawanie chusteczki – stanie w rozkroku, ręce proste z tyłu, pod prawą stopą chusteczka. Chwyt chusteczki stopą i podanie jej do lewej ręki tyłem, stanie w rozkroku, podanie chusteczki do lewej stopy, stanie w rozkroku, podanie chusteczki do prawej ręki, stanie w rozkroku, podanie chusteczki do prawej stopy, powrót do pozycji początkowej;
• harmonijka – siad podparty, nogi zgięte w kolanach, pod stopami gazeta. Zwijanie gazety palcami obunóż i na zmianę;
• składanie kocyka – stanie w rozkroku z rękoma na biodrach lub siad podparty, rozłożony kocyk przed stopami. Składanie kocyka w kostkę;
• powódź – dzieci w rozsypce, na hasło „powódź” biegną do drabinki i wchodzą na pierwszy szczebelek.

Gimnastyka korekcyjna na płaskostopie poprzeczne u dorosłych z powodzeniem wykorzystuje programy treningowe przygotowane dla dzieci, choć można je rozbudować o inne przybory oraz ćwiczenia ogólnokondycyjne. Przykładowo:

• rowerek – leżenie tyłem, ręce wzdłuż tułowia, nogi zgięte w kolanach, palce stóp trzymają laskę gimnastyczną po obu końcach. Imitowanie jazdy rowerem z utrzymaniem kija;
• naciąganie gumy – stanie w rozkroku blisko drabinki, ręce na biodrach, guma przywiązana na wysokości kostek z przodu. Chwyt palcami gumy, zginanie i prostowanie kolana. Zmiana nogi;
• pozycja świecy – leżenie tyłem, ręce wzdłuż tułowia, stopy i palce zadarte. Przejście do pozycji świecy z wyprostowanymi stopami i mocno podkurczonymi palcami. Powrót do pozycji wyjściowej.

Płaskostopie podłużne – ćwiczenia

Ćwiczenia przeciw płaskostopiu podłużnemu mają na celu korekcję sklepienia podłużnego podeszwy i zapobieganie powikłaniom zaburzonej biomechaniki stopy. Gimnastyka korekcyjna skupia się na pracy obciążającej krawędź boczną stopy, a także na odciążaniu i wzmacnianiu jej przyśrodkowego brzegu, np. poprzez podkurczanie palców i unoszenie pięty. Ćwiczenia dla dzieci i dorosłych na płaskostopie podłużne to m.in.:

• spacery, np. na palcach, na piętach z podkurczonymi palcami, na bocznych i przyśrodkowych krawędziach stóp;
• skarpetki – siad płaski. Zakładanie i zdejmowanie skarpetek stopami, bez pomocy rąk;
•  rolowanie piłki na ścianie – leżenie tyłem przy ścianie, pod stopami piłka sensoryczna. Prowadzenie po ścianie piłki obunóż w górę i w dół;
• utrzymanie równowagi – stanie obunóż na piłce sensorycznej przodem przy drabince;
• zwijanie laski gimnastycznej – siad płaski, nogi proste, pod piętami kij. Rolowanie laski gimnastycznej jak najbliżej tułowia. Powrót do pozycji wyjściowej.

Zobacz film: Płaskostopie

Bibliografia:

1. Owczarek S., „Atlas ćwiczeń korekcyjnych”, WSiP, Warszawa 1998;

2. Płukarz H. „Stopy płaskie u dzieci. Gimnastyka lecznicza”, PZWL, Warszawa 1875;Winczewski P., „Profilaktyka i korygowanie płaskostopia”, Harmonia, Gdańsk 2018.