Owsiki przenoszą się niezwykle łatwo – ich jajka bardzo często przedostają się do organizmu wraz z jedzeniem, zarażeniu sprzyja obgryzanie paznokci i nieutrzymywanie właściwej higieny. Częste mycie rąk może znacznie ograniczyć ryzyko pojawienia się owsicy.
Owsiki
Owsiki to nicienie, pasożytujące w organizmie człowieka. Samice osiągają długość ok. 1 cm, a samce dorastają do zaledwie 3 mm. Bytują w końcowym odcinku jelita cienkiego, jelicie grubym i wyrostku robaczkowym. Żywią się treścią jelitową. Samice składają 8000–12000 jaj z larwami, które żyją do 2 miesięcy. Owsiki ludzkie wywołują chorobę, zwaną owsicą. Jej najczęstszym objawem jest dolegliwe swędzenie okolic odbytu, nasilające się wieczorami i w nocy. Jest ono związane z przemieszczaniem się samic, w celu złożenia jaj poza organizmem człowieka. Drapanie się doprowadza do ich przeniesienia na ręce chorego, a niewłaściwa higiena stwarza idealne warunki do dalszego rozmnażania się pasożytów.
Owsiki: objawy u dziecka
Najpowszechniejszym objawem owsicy jest uporczywe swędzenie w okolicach krocza. Jest ono związane z przemieszczaniem się samic, które w godzinach nocnych ruszają w kierunku odbytu, aby złożyć jajeczka poza ciałem człowieka. Nieprzyjemne odczucia zmuszają dzieci do drapania, a w ten sposób jajeczka z larwami zostają przeniesione na przedmioty, z którymi dziecko ma kontakt. Zwykle, na skutek dotykanie dłońmi okolic ust, dochodzi również do ponownego zarażenia i rozwijania się kolejnych pasożytów. Świąd może wpływać na problemy z zasypianiem.
Do innych objawów owsików należy m.in. rozdrażnienie, problemy z koncentracją, bóle brzucha i głowy, sporadycznie także moczenie nocne oraz zgrzytanie zębami, jednak te objawy mogą świadczyć o innych jednostkach chorobowych. U dziewczynek swędzenie czasami występuje również w okolicach pochwy – samice mogą się do niej przedostawać i tam składać jajeczka. Wiąże się to z ryzykiem stanu zapalnego tego organu. Objawów owsików u dziecka nie należy bagatelizować – zaawansowana owsica może prowadzić nawet do zaburzeń rozwoju psychicznego i fizycznego. Pasożyty mogą również bytować w wyrostku robaczkowym i przyczyniać się do powstania jego stanu zapalnego.
Objawy owsików u dorosłych
Chociaż zdecydowana większość chorych na owsicę to dzieci, cierpią na nią również osoby dorosłe. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim bliscy chorujących dzieci, ponadto zagrożeni są także nauczyciele, pracownicy przedszkoli, szpitali i przychodni. Objawy owsików u dorosłych są takie same jak u dzieci, jednak są znacznie mniej nasilone, a czasami trudne do zauważenia, co zwykle opóźnia podjęcie leczenia.
Owsiki: objawy
Owsiki u dorosłych wywołują takie same objawy, jak u dzieci, są jednak zdecydowanie mniej nasilone i przez to nie zawsze udaje się je szybko zauważyć. Zaniepokoić powinien świąd okolic odbytu, wśród kobiet może również zdarzyć się złożenie jaj w pochwie. Pod żadnym pozorem nie należy się drapać – właśnie w ten sposób przenoszone są jajeczka z larwami. Często udaje się zaobserwować także owsiki w kale. Do rzadszych objawów zalicza się bóle brzucha, wtórne zakażenia okolic odbytu i zaburzenia koncentracji.
Badanie na owsiki
Wbrew pozorom owsicy nie stwierdza się w klasycznym badaniu kału, chociaż często przeprowadza się je w celu wykluczenia innych chorób pasożytniczych. Chorobę potwierdza się poprzez test wykonywany taśmą celofanową, którą przykłada się do szpary międzypośladkowej, co pozwala na przyklejenie się do niej jaj, złożonych przez samice. Należy go przeprowadzić rano, przed skorzystaniem z toalety i kąpielą, a następnie jak najszybciej zdać materiał do laboratorium medycznego.
Owsik ludzki jest pasożytem bytującym w jelicie grubym wyłącznie u człowieka. Jest rozpowszechniony na całym świecie. Dorosłe postacie mają kolor cielisty. Samice osiągają długość do 13 mm i grubości około 0,4 mm. Samce są zdecydowanie mniejsze. Kopulacja odbywa się pomiędzy śluzówką a warstwą kału w jelicie ślepym, wyrostku robaczkowym, rzadziej w jelicie krętym. Samce po kopulacji umierają. Po zapłodnieniu samica wypełnia się w całości jajami, co daje jej dużo większy ciężar właściwy. Umożliwia jej to oderwanie się od ścian jelita i przewędrowanie do okolic odbytu. Nocą na granicy błony śluzowej i skóry właściwej zaczyna się poruszać, co wywołuje świąd. Kiedy człowiek zaczyna się drapać, może uszkodzić samicę, co powoduje uwolnienie jaj. Do ich uwolnienia dochodzi również podczas ruchu samicy. Jaja otoczone są lepką substancją, dzięki czemu przyklejają się do rąk, pościeli, skóry, a nawet cząsteczek kurzu. W korzystnych warunkach już po 4 godzinach mogą stać się inwazyjne dla kolejnego człowieka.
Kiedy należy wykonać badanie na owsiki?
Badanie na owsiki należy wykonać, kiedy pojawi się świąd w okolicy odbytu – główny objaw owsicy. Skutkuje on dalszymi powikłaniami i objawami, ponieważ na skutek drapania dochodzi do uszkodzeń i wtórnych nadkażeń bakteryjnych, zapalenia skóry, problemów ze snem (co skutkuje zmęczeniem i drażliwością), a także zmniejszenia apetytu. U dzieci częstymi objawami towarzyszącymi są zgrzytanie zębami i pobudzenie ruchowe. Długotrwałe zakażenie i oddziaływanie metabolitów owsika na ośrodkowy układ nerwowy może wtórnie prowadzić nawet do zaburzeń w rozwoju umysłowym.
Lek na owsiki
Leczenie owsicy w większości przypadków jest proste i gwarantuje wysoką skuteczność. W zależności od wybranego preparatu, kurację należy powtórzyć po dwóch tygodniach lub miesiącu. Sama farmakoterapia to jednak nie wszystko, konieczne będzie również wygotowanie i wyprasowanie ręczników, ścierek i pościeli, dokładne wypranie bielizny oraz częstsze sprzątanie w mieszkaniu. Leczenie powinni przeprowadzić wszyscy domownicy. Aby ograniczyć ryzyko nawrotu, należy także zachować właściwą higienę – w tym częste mycie rąk. Jeżeli swędzenie okolic odbytu jest bardzo dolegliwe, można przemywać je płynem do higieny intymnej i smarować maścią łagodzącą, warto również korzystać z nasiadówek i zasypek pudrowych. Szybsze pozbycie się owsików umożliwia także właściwa dieta – duże ilości błonnika powodują częstsze wypróżnianie, co przekłada się na wydalanie owsików i ich larw. Na proces leczenia pozytywnie wpływa zmniejszenie ilości spożywanych węglowodanów, ponieważ to właśnie one są podstawowym pożywieniem pasożytów.
Dieta podczas leczenia owsików
Duży wpływ na leczenie owsików ma także dieta. Pasożyty żywią się przede wszystkim węglowodanami, więc zmniejszenie ilości spożywanych słodyczy okazuje się dużym wsparciem dla leków. Warto zastąpić je suszonymi owocami, które pomagają w przywróceniu właściwej flory bakteryjnej w jelitach. Oprócz tego w jadłospisie należy uwzględnić produkty o dużej zawartości błonnika. W diecie powinno znaleźć się razowe pieczywo, kasza, warzywa i owoce. Regulują one pracę jelit i przewodu pokarmowego, przyspieszają metabolizm, stabilizują gospodarkę tłuszczową i węglowodanową, a to znacznie przyspiesza walkę z pasożytami i wpływa na poprawę ogólnej kondycji organizmu. Warto sięgnąć także po sprawdzone domowe sposoby na owsiki. Świetne działanie przeciwpasożytnicze oraz antybakteryjne wykazuje czosnek, który powinien zostać uwzględniony w diecie. Odrobaczanie wspomaga spożywanie buraków, marchwi i pestek z dyni. Należy jednak pamiętać, że nic nie zastąpi profesjonalnej terapii, zaleconej przez lekarza, a zmiany w diecie mogą jedynie wspomóc proces leczenia.
Domowe sposoby na owsiki
Świetne rezultaty można osiągnąć także poprzez wykorzystanie domowych sposobów na owsiki. Znakomitym działaniem przeciwpasożytniczym wyróżnia się piołun. Aby pozbyć się owsików, należy kilka razy dziennie pić przyrządzoną z niego herbatę. Skutecznym środkiem odrobaczającym jest również marchew. Jej spożywanie może wesprzeć i przyspieszyć terapię. Warto stosować ekstrakt z pestek grejpfruta, ułatwiający utrzymanie jelit we właściwej formie. Do potraw należy dodawać czosnek. Świetne działanie wykazuje pasta z rozgniecionych ząbków czosnku, którą można smarować okolice odbytu – przyniesie ulgę i zwalczy owsiki. Przygotowuje się także lewatywę z rozgniecionym czosnkiem, którą należy powtarzać trzy razy dziennie co dwa dni. Oprócz tego w zielarstwie stosuje się również kwiat wrotyczu, ziele jaskółcze, rumianek pospolity, anyż i korzeń lukrecji. Wszystkie powinny wspomóc proces leczenia, umożliwić pozbycie się pasożytów oraz zadbać o właściwy stan jelit. W każdym przypadku terapię należy jednak konsultować z lekarzem ze względów na właściwości uczulające niektórych produktów. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety, które zaobserwowały owsiki w ciąży, ponieważ nie wszystkie zioła mogą być stosowane w jej trakcie.
