Pasożyty przenikają do organizmu najczęściej przez układ pokarmowy, dlatego najpopularniejsze z nich to tasiemce, glista ludzka, owsik oraz włosień spiralny. Pasożyty mogą przedostać się do środka także drogami oddechowymi, przez uszkodzone błony śluzowe, a także drogą płciową.
Jakie badania na pasożyty się wykonuje i kiedy?
Dostępne są dwa rodzaje badań w kierunku pasożytów – badanie kału na pasożyty i badanie krwi na pasożyty. Badanie kału pozwala stwierdzić obecność pasożytów układu pokarmowego. Tego typu infekcje pasożytnicze są najczęstsze. Badanie krwi wykrywa również pasożyty żerujące w innych częściach organizmu, w tym pasożyty przywiezione z egzotycznych krajów. Oba te testy to badania parazytologiczne.
Badanie na pasożyty należy wykonać, gdy istnieje podejrzenie zarażenia pasożytami, a także wtedy, gdy pojawiają się objawy sugerujące chorobę pasożytniczą. Do przeprowadzenia testów w kierunku pasożytów powinny skłonić:
- wzdęcia, gazy,
- odbijanie się,
- nudności,
- utrata apetytu lub wilczy apetyt,
- utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny,
- biegunki i zaparcia,
- skurcze żołądka,
- suchy kaszel,
- pokrzywka,
- swędzenie skóry,
- łzawienie,
- opuchlizna twarzy i rąk,
- wysypka,
- świąd okolic odbytu,
- senność, chroniczne zmęczenie,
- nerwowość, drażliwość,
- zaburzenia snu,
- anemia,
- nawracające stany zapalne gardła,
- zgrzytanie zębami (bruksizm),
- duży i silny apetyt na słodycze.
Badanie kału na pasożyty: co wykrywa, przygotowanie, ilość próbek
Co wykrywa badanie kału na pasożyty? Stwierdza obecność w układzie pokarmowym takich pasożytów, jak:
- owsik ludzki,
- glista ludzka,
-
tasiemce,
- węgorek jelitowy,
- włosogłówka ludzka,
- lamblia jelitowa,
- pełzak czerwonki,
- przywry,
- pierwotniaki Cryptosporidium parvum.
Badanie na obecność pasożytów w kale przeprowadza się na podstawie analizy próbki dostarczonej do laboratorium. Materiał do badań pobiera się do specjalnego pojemnika na kał dostępnego w aptece. Należy oddać kał do naczynia a następnie łopatką dołączoną do pojemnika pobrać kał z trzech miejsc. Próbka powinna mieć rozmiar orzecha włoskiego, a jeśli stolec jest płynny – około 2 do 3 ml. Oba pojemniki należy opisać imieniem i nazwiskiem, wiekiem oraz datą pobrania próbek, a następnie szczelnie zabezpieczyć w torebce foliowej. Próbki w ciągu dwóch godzin powinny zostać dostarczone do laboratorium. Można je też dostarczyć w ciągu 24 godzin, ale do tego czasu muszą być przechowywane w lodówce.
Przygotowanie do badania kału na pasożyty nie jest wymagane. Należy stosować normalną dietę. Osoby przyjmujące leki powinny zasięgnąć opinii lekarza, czy przyjmowane substancje nie wpłyną na wyniki testów. Badanie na pasożyty z kału przeprowadza się przed leczeniem antybiotykowym lub dwa tygodnie po jego zakończeniu.
Ile trwa badanie na pasożyty i ile próbek trzeba dostarczyć do laboratorium? Zalecane jest pobranie i dostarczenie do laboratorium 3 próbek kału w odstępach co 2-3 dni. Wyniki badania na pasożyty z kału otrzymuje się do 7 dni roboczych.
Wyniki badania są pozytywne, gdy w próbce stwierdzono jaja, larwy pasożytów lub dorosłe osobniki, negatywne – gdy nie stwierdzono obecności pasożytów w kale. Wynik może być też niejasny, wtedy wymaga dalszej diagnostyki. Ujemny wynik nie oznacza, że w organizmie nie ma pasożytów – możliwe, że próbka została pobrana podczas ich małej aktywności (aktywność pasożytów jest okresowa). Gdy objawy nie pozostawiają wątpliwości co do choroby pasożytniczej, stosuje się leczenie farmakologiczne.
Badanie krwi na pasożyty: co wykrywa, przygotowanie, kiedy wyniki
Badanie krwi na pasożyty wykrywa:
- pierwotniaki – lambliozę, toksoplazmozę, rzęsistkowicę i inne,
- tasiemce,
- przywry,
- glistę ludzką i inne nicienie, m.in. glisty zwierzęce (wywołujące toksokarozę),
- owsiki,
- stawonogi pasożytnicze,
- pasożyty występujące w egzotycznych krajach.
Badanie z krwi na pasożyty nie wymaga specjalnego przygotowania i wykonuje się je na podstawie próbki krwi pobranej w laboratorium.
Badanie krwi na pasożyty u dzieci przeprowadza się rzadziej niż badanie kału w tym samym kierunku. Wynika to z tego, że dzieci częściej chorują na choroby pasożytnicze układu pokarmowego niż wywołane przez inne rodzaje pasożytów. Badanie kału jest też mniejszym stresem dla najmłodszych.
Badanie na pasożyty z krwi jest droższe nawet dziesięciokrotnie od badania kału na pasożyty, ponieważ wszystkie przeciwciała wytwarzane przez organizm oznacza się pojedynczo – dla każdego pasożyta z osobna. Na wyniki czeka się od 10 do 14 dni roboczych.
Cena i dostępność badania na pasożyty
Badanie kału na pasożyty jest tańsze od badania krwi w kierunku pasożytów. Badanie kału kosztuje od około 10 do 20 złotych. Analiza krwi pod tym samym kątem to wydatek od 30 do 200 złotych. Oba rodzaje badania na pasożyty można wykonać w każdym laboratorium. Narodowy Fundusz Zdrowia zrefunduje koszty testów, jeśli skierowanie na badania wystawi lekarz z kontraktem z NFZ.
lek. Michał Dąbrowski
