Onycholiza może występować na paznokciach zarówno u rąk, jak i u nóg. Ze względu na towarzyszące jej przebarwienia, często traktowana jest jako defekt estetyczny. Nie należy jednak jej lekceważyć. Jeżeli paznokcie nie są narażone na urazy lub nie są zbyt często poddawane zabiegom kosmetycznym, może być objawem cukrzycy lub chorób tarczycy. Gdy więc domowe leczenie nie pomaga, należy wybrać się do lekarza.
Objawy onycholizy
Przy onycholizie paznokcie pozostają gładkie i twarde. Pierwszym objawem jest białe zabarwienie w miejscu odwarstwienia paznokcia, wyraźnie odgraniczające się od pozostałej powierzchni paznokcia. Wynika to z utraty łączności z łożyskiem i wypełnienia wolnej przestrzeni powietrzem. Różowe zabarwienie paznokcia, które pochodzi od prześwitujących naczyń włosowatych, znika. Czasami w miejscu onycholizy dochodzi do nadkażenia, wówczas kolor może zmienić się na szary, żółty, brązowy lub czarny. Odwarstwienie na ogół zachodzi bezboleśnie, chyba że postępuje ono w kierunku macierzy i jest spowodowane urazem. Ból może się też pojawić przy dodatkowej infekcji. Zmiany najczęściej zaczynają się na końcu paznokcia. Gdy utrzymują się przez dłuższy czas, łożysko paznokcia robi się ciemne i pogrubione.
W wolnych przestrzeniach pod paznokciem może zachodzić hiperkeratoza, czyli nadmierne rogowacenie naskórka. W stanach zapalnych możliwa jest też hipergranulacja podpaznokciowa, tj. wrastanie paznokcia w jego łożysko. U osób z zaburzeniami ukrwienia, których skóra jest szczególnie wrażliwa, może to dać początek owrzodzeniom. Onycholiza paznokci związana z nadczynnością tarczycy zwykle obejmuje paznokcie czwartego i piątego palca (tzw. paznokcie Plummera).
Przyczyny onycholizy
Ze względu na przyczyny, onycholizę paznokci można podzielić na wrodzoną i nabytą. W postaci wrodzonej schorzenie to jest uwarunkowane skłonnościami rodzinnymi. Onycholizę nabytą dzieli się dalej na egzogenną i endogenną.
Onycholiza egzogenna spowodowana jest czynnikami pochodzącymi spoza organizmu. Mogą to być takie przyczyny, jak:
- ostre lub długotrwałe urazy, podrażnienia;
- nadmierna wilgoć;
- niektóre substancje chemiczne (formaldehydy, detergenty, substancje ropopochodne, rozpuszczalniki);
- niektóre kosmetyki, np. stosowane zbyt często lakiery i zmywacze do paznokci;
- infekcje grzybicze – zakażenie dermatofitami, grzybami drożdżopodobnymi, pleśniowymi;
- infekcje bakteryjne – zakażenia pałeczką ropy błękitnej i gronkowcem;
- infekcje wirusowe, np. opryszczka.
Endogenne przyczyny onycholizy paznokci pochodzą z wnętrza organizmu. Należą do nich:
- choroby skóry – łuszczyca, liszaj płaski, erytrodermia, kontaktowe zapalenie skóry, toksyczna nekroliza naskórka, choroba Raynauda, łysienie plackowate, twardzina, genodermatozy, pęcherzyca zwykła, nadmierna potliwość;
- choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, porfirie, kiła, trąd, kolagenozy, choroby tarczycy, szpiczak mnogi, niedobór żelaza, ciężkie zakażenia ogólnoustrojowe;
- niektóre leki – tetracykliny, indometacyna, allopurynol, doksorubicyna, bleomycyna, leki moczopędne z grupy tiazydów.
Onycholiza paznokci może też występować bez ustalonego powodu. Mówi się wtedy o onycholizie idiopatycznej.
Onycholiza – leczenie
Łagodna onycholiza paznokci często ustępuje samoistnie po kilku tygodniach. Gdy konieczne jest leczenie, polega ono przede wszystkim na zwalczaniu przyczyny onycholizy. Na początku najlepiej udać się do dermatologa, który po wykonaniu badań powinien wskazać dalsze działania. W niektórych przypadkach niezbędne może się okazać operacyjne usunięcie płytki paznokcia. Gdy problemem jest infekcja bakteryjna, wprowadza się leczenie antybiotykami. Na zakażenia grzybicze stosuje się m.in. lakiery przeciwgrzybicze.
Należy pamiętać, że wyeliminowanie przyczyny nie spowoduje przyrośnięcia paznokcia do łożyska. Odwarstwienie zniknie dopiero po jego całkowitym odrośnięciu.
Jednym z domowych sposobów walki z onycholizą jest zakraplanie płytki paznokcia olejkiem z drzewa herbacianego. Jego stosowanie należy jednak wcześniej skonsultować z lekarzem. Metody tego typu zawsze stosuje się na własną odpowiedzialność.
By uniknąć nawrotów onycholizy, konieczna jest odpowiednia pielęgnacja paznokci. Należy je obcinać na krótko, ale tak, by nie powodować uszkodzeń. Trzeba też unikać urazów i kontaktu z substancjami drażniącymi. Dobrze jest ograniczyć stosowanie lakierów i zmywaczy do paznokci, rozcieńczalników oraz innych detergentów. Okolice łożyska paznokcia należy utrzymywać w suchości i czystości.
Bibliografia:
1. „Przede wszystkim – Nie szkodzić” Magdalena Hafezi-Chojecka
2. Schorzenia paznokci a choroby układowe — o czym mówi nam wygląd paznokci?, The Journal of Family Practice 2008; 57 (8): 509–514
