Oksytocyna działa zupełnie inaczej na kobiety i na mężczyzn. Produkuje ją podwzgórze mózgu, a uwalniana jest do krwi przez przysadkę mózgową w odpowiedzi na sygnały z pochwy, macicy lub piersi. Do jej wyzwolenia dochodzi w trakcie orgazmu, zarówno męskiego, jak i żeńskiego.
Za co odpowiada oksytocyna?
Substancja chemiczna wyzwalana przez przysadkę uwalniana jest na skutek międzyludzkich interakcji – hormon jest niezbędny przy tworzeniu relacji interpersonalnych. Uważa się, że ma ona znaczący wpływ na rozwój takich uczuć jak miłość, sympatia i przywiązanie. U obu płci wspomaga także redukcję stresu i napięcia. Jej działanie pozwala na nabranie zaufania do drugiej osoby, a jednocześnie zmniejszenie lęków.
Oksytocyna u mężczyzn
Hormon, określany jako ten odpowiedzialny za miłość, w zasadzie przyczynia się do ciągłego przedłużania ludzkiego gatunku. U mężczyzn oksytocyna wyzwala takie uczucia jak zazdrość czy potrzeba rywalizacji. Uwalniana jest bardzo często w sytuacjach odczuwania negatywnych emocji. Niektórzy są zdania, że wpływa na męskość i faktycznie jest to jej główne działanie w przypadku płci męskiej.
Mężczyźni z dużą ilością oksytocyny, chociaż zdarza się to rzadziej, mogą być też zdecydowanie bardziej czuli i znacznie wrażliwsi niż ci, u których uwalniana jest ona w mniejszych ilościach.
Wywołanie porodu a oksytocyna
Oksytocyna pełni ważną rolę w czasie zapłodnienia, ponieważ pod jej wpływem błona mięśniowa się kurczy i zostaje przyspieszony transport plemników. Jej wytwarzanie nie słabnie również w okresie oczekiwania na dziecko, kiedy przyszła matka znajduje się pod wpływem hormonów, np. dokuczają jej zmiany nastrojów czy apetytu. Ponieważ w ciąży kobieta nie ma zbyt dużej ochoty na seks, z racji tego, że organizm zajęty jest jej utrzymaniem i przygotowaniem się porodu, oksytocyna jest magazynowana w przysadce – jej stężenie rośnie aż do uwolnienia w momencie porodu. Oczywiście w prawidłowo przebiegającej ciąży seks jest jak najbardziej wskazany, a skurcze macicy wywołane przez wyrzut hormonu nie są szkodliwe dla dziecka, ponieważ po zapłodnieniu przestaje ona na niego reagować.
Oksytocyna pomaga wywołać poród – jej duże ilości są uwalniane w momencie rozciągnięcia się szyjki macicy. Powoduje nasilone skurcze, które prowadzą do rozwiązania ciąży. Ich regularność również wynika z uwalniania hormonu, aczkolwiek jego porcje są bardzo szybko rozkładane przez oksytocynazę (enzym rozkładający oksytocynę).
Niedobór hormonu wpływa na brak akcji porodowej – wówczas konieczne staje się podanie go dożylnie, przez co bardzo szybko dochodzi do silnych skurczów macicy i znacznego przyspieszenia akcji porodowej. Jego działanie pomaga też zmniejszyć krwawienie w przypadku niedostatecznego obkurczenia się macicy po rozwiązaniu – w takich przypadkach podawany jest w postaci kroplówki. Niektórzy lekarze są zdania, że należy go podawać również dziecku, ponieważ zmniejsza to wysiłek w trakcie porodu. Hormon odpowiada za rozwinięcie się instynktu macierzyńskiego.
Oksytocyna jako lek podawana jest też w przypadku konieczności wywołania laktacji u młodej matki. Prowadzone badania wykazują, że jako substancja syntetyczna może mieć negatywny wpływ na dziecko. Stwierdzono, że ponad trzykrotnie wzrasta ryzyko niedotlenienia noworodka i otrzymuje on niższą ocenę w skali Apgar. Dzieci po podaniu hormonu w formie syntetycznej mogą mieć zaburzenia rytmu serca, krwotoki czy obrażenia mózgu.
Oksytocyna skutki uboczne
Pomimo że jest to hormon odpowiedzialny głównie za pozytywne uczucia, oksytocyna może wywołać skutki uboczne. Najczęstszymi powikłaniami po jej podaniu są: drgawki, uczucie zmęczenia, zawroty głowy, trudności z oddychaniem, a także krwawienia z dróg rodnych oraz ból brzucha lub miednicy. Niektóre kobiety odczuwają szybkie i nieregularne bicie serca, ból głowy, widoczna jest na skórze pokrzywka i może dojść do szybkiego przybrania na wadze. W skrajnych przypadkach dochodzi do nagłego skoku ciśnienia, a powikłaniem może być pęknięcie macicy.
Objawy po podaniu oksytocyny, które powinny zostać od razu uznane za alarmujące po porodzie to: zwolnienie lub przyspieszenie akcji serca, problemy z wypowiadaniem niektórych słów i ze sformułowaniem logicznej wypowiedzi, a także trudności z koncentracją i myśleniem. Niepokojące są: ból głowy i odczuwany brak koordynacji, równowagi, a także krwawienie z nosa.
Może wystąpić reakcja alergiczna na oksytocynę – poza problemami z oddychaniem pojawia się w takich przypadkach opuchlizna, twarzy, ust, języka lub gardła. Za symptomy związane z przedawkowaniem uznaje się przede wszystkim zaburzenia świadomości i wszelkie zaburzenia mowy.
